Photo Atelier Marashlyan Retro. Լուսանկար, որը դառնում է պատմություն

Aysor.am-ը սկսում է նոր շարք` «Լավ գործ»: Նախագիծը այն մարդկանց մասին է, ովքեր մեծ ջանք, եռանդ ու տաղանդ են ներդնում անգամ սովորական թվացող մասնագիտությունների մեջ և այն արհեստից դարձնում արվեստ: Մարդիկ, ովքեր ապրում են մեր կողքին ու գույն տալիս մեր ժամանակներին: Մեր առաջին հերոսները Վարդան և Էմմա Մարաշլյաններն են. 

Photo Atelier Marashlyan Retro. Վարդան և Էմմա Մարաշլյաններ

Այս լուսանկարներն ավելին են, քան ուղղակի ակնթարթի ֆիքսումը և անգամ լուսանկարվողի հոգեվիճակի արտահայտումը: Սրանք լուսանկարներ են, որոնք մի քանի ժամակներում են գտնվում և իրենք իրենցով դառնում պատմություն: «Մեծ սեր ու ստեղծագործական ջանք ներդնելու դեպքում՝ լուսանկարը կարող է համր պատկերից դառնալ խասուն պատմություն»,-  համոզված է ստուդիայի հիմնադիր Էմմա Մարաշլյանը:

Էմմա Մարաշլյանը այս լուսանկարները ստեղծում է իր փոքրիկ արվեստանցում, որտեղ ամեն անկյունում անցյալը հիշեցնող որևէ իր կամ հագուստ կարելի է գտնել: Նրա ամուսնու` Վարդանի խոսքով` Հայաստանում նման իրեր դժվար է գտնել և իրենք ամեն ինչ գտնում ու ստեղծում են սեփական ջանքերով. «Ստեղծագործական մասը կինս է իրականացնում, նա է գտնում տարազների տարբեր էլեմենտներ և ստանում յուրահատուկ, բայց ազգային կոլորիտով հագուստ, իսկ ես օգնում եմ իրեն կազմակերպչական հարցերում»:

«Հայաստանում ավելի հեշտ է գտնել հասարակ կտորից հագուստ և դրա վրա նախշեր ավելացնել, սակայն, իհարկե, կարելի է նաև պատվիրել և կարել ազգային տարազ»,- հավելեց Էմման:

Էմման, ով զբաղվում է այս տարազների ստեղծմամբ, խոստովանում է, որ թեև գաղափարը կրում էր վաղուց, սակայն այն չէր իրականացնում, քանի որ պատասխանատվությամբ է վերաբերում գործին: «Ստուդիան բացվել է դեռևս 2 ամիս առաջ, սակայն գաղափարը ծնվել է շատ վաղուց: Ես 10 տարեկան էի, երբ ողջ ընտանիքով մեկնեցինք Մոսկվա ապրելու, սակայն երբեք չենք մոռացել մեր ամրատները: Մեր տանը միշտ կարոտով էին վերաբերում հայկական ամեն բանին, փորձում խոսել միայն գրական հայերենով, և ազգայինի հանդեպ սերը մեր մեջ միշտ վառ պահել: Ավարտել եմ Բժշկական ակադեմիան, սակայն 7 տարի առաջ ինձ համար բացահայտեցի լուսանկարչությունը»,- ասաց Էմման:

Նրա խոսքով` հայկական տարազները յուրահատուկ հմայնք ունեն և խորը իմաստ:

«Օրինակ, չամուսնացած կինը անցյալում չէր կարող գոգնոց կրել, այն կրելու իրավունք ուներ միայն ամուսնությունից հետո, քանի որ գոգնոցը պտղաբերություն է խորհրդանշում, այդ իսկ պատճառով էլ գոգնոցի վրա միշտ կարելի է ցորենի հասկերի նախշեր տեսնել: Դրանք ոսկյա թելերով էին կարվում, սակայն ես նախընտրում եմ արծաթը և երբեմն տարազի նախշի մեջ ոսկու փոխարեն արծաթագույն թելեր ընտրում: Տղամարդկանց դեպքում այդ սահմանափակումը վերաբերվում էր օրինակ գերանդի վերցնելուն, տղամարդը կարող էր ցորենի դաշտ գնալ ու հնձել ամուսնանալուց հետո: Բացի այդ շատ հետաքրքիր է անիվի սիմվոլը, որը մենք ևս կիրառում ենք լուսանկարներում: Այն խորհրդանշում է հավերժությունը և պետք է լիներ տղամարդու կողքին»,- ասաց նա:

Էմմայի խոսքով` ամուսնու հետ ևս ծանոթացել են Մոսկվայում, երիտասարդ հայերի հավաքի ժամանակ:
«Ամուսինս այդ ժամանակ ինձ Հայաստանի մոտ 100 նկար ցույց տվեց, այնպիսի սիրով էր խոսում Արցախի մասին, որ ինձ թվաց ղարաբաղցի է (հեղ.-ծիծաղում է): Մենք միշտ ունենիքն նման գաղփար, երբ որ տեսանք Վրաստանում տեսա լուսանկարչատուն, որտեղ կարելի էր լուսանկարվել նաև ազգային տարազներով, տեսանք, որ այդ գաղափարը աշխատում է, որոշեցին այն իրագործել Հայաստանում: Գաղափարը ինձ շատ դուր եկավ, սակայն երկար ժամանակ չէի համարձակվում իրագործել, որովհետև դրա համար որոշակի գիտելքիներ են պետք»,- ասաց նա:

Ամուսինները ազգային տարազի բնորոշ նախշերի ու ստեղծման պատմությունը ուսումնասիրելու են օգտվում են համացանցից, գրքեր կարդում, գնում թանգարաններ, շատ ճանապարհորդում Հայաստանում: Սակայն այս ամենով հանդերձ ինֆորմացիան բավարար չէ, կարծում է Վարդանը:

«Մեր ազգային տարազի մասին առկա գրականությունը այնքան քիչ է և ոչ մատչելի, ու բացի այդ, տարազի վրայի նախշերը մոտավոր են, երբեմն գրքերում առկա են այլ ազգերի տարազներին բնորոշ հատկանիշներ, ինչը հասկանալի է, քանի որ մարդիկ մեկուսացված չեն ապրել»,-ասաց նա:

Էմմայի խոսքով` չնայած այս ամենին, հայկական տարազը ունի շատ յուրահատկություն և մեծ էներգետիկա:
«Բոլորը, ովքեր եկել են մեզ մոտ, խոստովանում են, որ տարազը հագնելիս մի տեսակ թիկունքը ուղղվում է, արժանապատվության, հպարտության զգացում է առաջանում, և իրոք մարդու հայացքն էլ փոխվում է տարազի մեջ»,- ասաց Էմման, իսկ Վարդանը հավելեց. «Մարդու շատ հատկանիշներ բացահայտվում են, երբ տեսնում ես, թե նա ինչպես է տարազ կրում»:

Առայժմ ամուսինները ունեն տղամարդու, կնոջ, երեխաների համար նախատեսված տարազների 4 ձեռք, և անհրաժեշտության դեպքում պատվեր են կատարում «Տերյան» մշակութային կենտրոնում:

«Լավագույն տարազ գնելու համար առավելագույնը պահանջվում է 1000 ԱՄՆ դոլար, սակայն կարելի է ողջ ընտանիքի համար տարազներ պատվիրել` ընդհանուրը մոտ 200 հազար դրամով: «Տերյանում» ուղղակի հրաշքներ են կարողանում գործել և հասարակ կտորներից ստանալ հիանալի տարազներ: Մեր ընտանիքում բոլորս ունենք մեր տարազը, այդ թվում նաև երեխաներս, և օրինակ Մեղրի փառատոնին Բերդ քաղաքում ես տարազով եմ մասնակցել»,- ասաց Վարդանը:

Էմմայի խոսքով` իրենք այս քայլով ուզում են ազգային արժեքների պահպանման հարցում գոնե ինչ-որ ներդրում ունենալ և երազում այն այսօրվա մասին, երբ Հայաստանում կլինի ազգային տարազի հետ կապված տոն, որի ժամանակ մարդիկ փողոց դուրս կգան տարազով: