25/11/2013 20:50
«Լավ գործ». Տիկնիկային թատրոնի տիկնիկագործ. Ես հավատում եմ հրաշքին
Aysor.am-ի «Լավ գործ» նախագիծը այն մարդկանց մասին է, ովքեր մեծ ջանք, եռանդ ու տաղանդ են ներդնում անգամ սովորական թվացող մասնագիտությունների մեջ և այն դարձնում արվեստ: Մարդիկ, ովքեր ապրում են մեր կողքին ու գույն տալիս մեր ժամանակներին: Նրանցից է Երևանի Հովհաննես Թումանյանի անվան պետական տիկնիկային թատրոնի տիկնիկագործ Հասմիկ Գասպարյանը:
«Երբեմն, երբ աշխատանքից գնում եմ տուն, մտածում եմ, իսկ միգուցե այս տիկնիկները մեզանից հետո խոսում են, շնչում»,-խոստովանում է Հասմիկն ու ցույց տալիս պատից կախված ուրախ ու տխուր, չար ու բարի դեմքով տիկնիկներին, որոնց Հասմիկը դերասան է անվանում:
Առաջին անգամ տիկնիկային թատրոնի արվեստանոցում հայտնվելը ինձ համար նման էր ուշացած հրաշքի, քանի որ փոքր ժամանակ, ինչպես և շատերը, ուզում էի իմանալ, թե որտեղ են ծնվում այդ անկրկնելի տիկնիկները: Պարզվեց, անգամ կիրակի օրերին այստեղ մեծ եռուզեռ է, գնում, գալիս են դերասաններ, որոնք բեմում կենդանացնում են տիկնիկներին ու հաճախ` մնում նրանց ստվերում: Մեկ էլ հնչում է կախարդական. «Ներկայացումը սկսվում է: Բոլորը զբաղեցնեն իրենց տեղերը» ու թվում է, իրոք ներկայացումը հիմա կսկվի ու սկսվում է մարդու ու տիկնիկների խառնաշփոթը: Իսկ ամենախորքում արվեստանոց անունը կրող սենյակն է, իսկական դարբնոց, որտեղ կենդանանում է հեքիաթը: Ամենուր մեծ ու փոքր, անավարտ ու հնացած տիկնիկներ են: Արվեստանոցում, որտեղ արդեն ամանօրյա եռուզեռ է, աշխատում է 3 նկարիչ, 1 դերձակ և 1 քանդակագործ, որոնք տարիների ընթացքում մի թիմ են դարձել, քանի որ հակառակ դեպքում տիկնիկ չի ստացվի, ասում է Հասմիկը:
Հասմիկը այդ թիմի անդամn է արդեն 22 տարի: Այդ տարիների ընթացքում նա ստեղծել է մարդու հասակ ունեցող 100-ավոր տիկնիկներ, իսկ փոքր տիկնիկներին հաշիվ չկա, քանի որ ամեն տիկնիկ անկրկնելի է և միայն մեկ ներկայացման համար նախատեսված:
Թատրոնում տիկնիկներn ունեն իրենց հանդերձարանը, և Հասմիկի խոսքով` եթե հարմար զույգ չեն ունենում, երբեք էլ բեմ դուրս չեն գալիս:
«Մեզ մոտ կարելի է ասել, բոլոր տիկնիկները «от кутьюр» են: Դերասանը ո՞նց է` ամեն նոր ներկայացման համար գրիմն է փոխում, հագուստը, նույնը նաև տիկնիկներն են: Նույն տիկնիկները երկու տարբեր ներկայացման մեջ չի խաղում: Օրինակ, ամեն ներկայացման գայլը տարբեր է, և տարիներ շարունակ հենց այդ ներկայացման մեջ խաղացող գայլը ուրիշ ներկայացման մեջ չի խաղում: Կամ այս տիկնիկը: Տեսեք, այնպես է պատրաստված, որ դերասանը կարող է գրկել նրան, պարել և ընտիր ներկայացում կստացվեր: Սակայն այդպես էլ մնաց հանդերձարանում, որովհետև հարմար զույգ չգտնվեց»,-ասում է նա՝ նշելով, որ իր սիրելի կերպարը տարիներ շարունակ «Կարմիր գլխարկ» ներկայացման մեջ խաղացող գայլն է:
Հասմիկը տիկնիկների մասին ոչ թե որպես անշունչ, այլ շնչավորի պես է խոսում, նրանք էլ ներկայացումից առաջ «հագնում են» իրենց զգեստը ու դուրս գալիս բեմ, ու հավատարիմ մնալով իրենց ներկայացմանը՝ ուրիշ ոչ մի տեղ չեն խաղում: Նման վերաբերմունք Հասմիկը պահանջում է նաև մյուսներից, ասում է, որ եղել են դեպքեր, երբ հարաժարվել է պատվերից, քանի որ զգացել է, որ իր աշխատանքին ոչ ճիշտ են վերաբերում:
Հասմիկն առաջին մասնագիտությամբ նկարչուհի է, Հայաստանի նկարիչների միության անդամ: Պատմում է, որ արվեստագետների ընտանիքում է մեծացել, և մանկուց իր պատրաստած տիկնիկներով ներկայացումներ է բեմադրել բակի երեխաների համար:
«Փոքր հասակաում միացնում էի «38 թութակները» մուլտֆիլմը և բակի երեխաներին հավաքում ու ներկայացում ցույց տալիս իմ պատրաստած կերպարներով: Իհարկե, այնպիսյն չէր, ոնց որ հիմա, բայց ընդհանուր առմամբ, վատ չէր ստացվել: Բացի այդ, 12 տարեկանից գալիս էի տիկնիկային ու օգնում հորս` գեղանկարիչ, բեմանկարիչ, ներկայացումների ձևավորող Գաստելլո Գասպարյանին տարբեր ներկայացումների աշխատանքներում: Հետո ընդունվեցի Գեղարվեստի ակադեմիա, բայց երբ Տիկնիկային թատրոնից աշխատանքի հրավիրեցին, նաև կարուձև և քանդակ անել սովորեցի: Տիկնիկ պատրաստելու համար առնվազն այդ երեք մասնագիտություններին պետք է տիրապետես»,- պատմում է Հասմիկը:
1994 թ. Հասմիկը անհատական ցուցահանդես է ունեցել, որտեղ էլ ներկայացրել է իր տիկնիկներն ու նկարները, դրանից հետո մի քանի անգամ մասնակցել է խմբակային ցուցահանդեսների, սակայն անկեղծանում է, որ այլևս չի նկարում, քանի որ տարվել է տիկնիկներով:
Իր տանը Հասմիկը տիկնիկներ չի սիրում պահել, ասում է, որ թեև տիկնիկ ստեղեծլիա հոգի է դնում, բայց դրանցից հեշտ է բաժանվում, քանի որ տիկնիկի իմաստը այն կենդանացնելու մեջ է: «Եթե պետք է մնա, փոշոտվի, ուրմեն ավելի լավ է չսարքել»,- ասում է նա:
Յուրաքանչյուր տիկնիկը պատրաստելուց առաջ Հասմիկը վերընթերցում է պիեսը, ընտրում կտորը, դետալները, բայց աշխատանքը ավարտելու համար պետք է նաև մուսա:
«Լինում է, որ տիկնիկը պատրաստելու համար 20 օր ժամանակ եմ ունենում և 10 օրը չեմ կարողանում մոտենալ նրան, հետո վերցնում եմ ու մի քանի օրում տիկնիկը ստացվում է: Մուսան անպայման պետք է գա, ու մեկ էլ պետք է հաճույքով անես այս գործը, թե չէ ոչինչ չի ստացվի»,- համոզված է նա:
Իր պատրաստած տիկնիկների պրեմիերային միշտ ներկա է լինում անձամբ: Խոստովանում է, որ երբեմն մտածում է, որ ինքը այլ կերպ կներկայացներ կերպարը, սակայն դերասանի աշխատանքին չի միջամտում:
«Դերասանը շատ կարևոր է, նա կարող է կենդանություն ներշնչել և ոչնչացնել տիկնիկին»,- ասում է տիկնիկագործը:
Հասմիկի խոսքով` հիմա էլ հեիքաթներ հաճախ է կարդում, ու թեև բոլոր կերպարներն էլ սիրում է, սակայն կարծում է, որ կենդանիներով հեքիաթներում մարդկային հատկանիշներն ավելի մատչելի ու հասկանալի են երեխաների համար:
«Տիկնիկները ժամանակի ընթացքում փոխվել են: Առաջ կարող էին մարդկային դեմքերը կլոր, երկարուկ ծավալներով ստանալ, հիմա ավելի մարդկային դիմագծեր են ստացել, դրա պատճառը երևի այն է, որ մեծերի պատկերացումներն են փոխվել տիկնիկների մասին: Ամեն ազգ ունի տիկնիկների մասին իր պատկերացումը, օրինակ, հայկական հեքիաթներում կենդանիների կերպարները շատ չեն, ավելի շատ են մարդկանց կերպարները»,- բացատրում է նա:
Հասմիկին ամենաշատը գրավում են չինական ոճով պատրաստված տիկնիկները, որովհետև նրա խոսքով` վարպետության նշան է, որ մի գծով կարող են ստանալ բնությունն ու բնավորություն ունեցող կերպարներ:
Հեքիաթի ու տիկնիկների աշխարհում ապրող Հասմիկի կարծիքով, մարդը երբեք չպետք է դադարի հավատալ հրաշքներին:
«Ես հավատում եմ հրաշքներին ու դրանք հաճախ իրականանում են»,- ասում է նա:
Հ.Գ. Հասմիկի սեղանին դրված էր սպիտակ ձիու գլուխ, որը պատրաստել էր 12 տարի առաջ Ամանօրյա ներկայացման համար, ու ասես այդ ձին 12 տարի ապրել էր հանդերձարանում` նոր ներկայացմանը սպասելիս: Հիմա Հասմիկը հանդերձարանից հանել ու նորոգում էր այն, նորոգելով նաև նրա պատմությունը, մինչև հաջորդ տասնամյակ:
Նախորդող հրապարակում` «Լավ գործ». Հասմիկ Գասպար. Մարդիկ հոգնել են մթությունից
Արա Ալեքյանի կրակից հառնող երկաթն ու կարոտվող քանդակները
Rashani և Jewo. Աստծո շնորհով ու լույսի մեջ ապրող մարդիկ
Ա. Խանոյան. Իսկական լուսանկարիչը իրեն երբեք պրոֆեսիոնալ չի համարում
Photo Atelier Marashlyan Retro. Լուսանկար, որը դառնում է պատմություն