22/11/2014 18:40
Թեժ աշունն ավարտվում է
Րաֆֆի Հովհաննիսյանը երեկ հանրային հայտարարությամբ հանդես եկավ ու իրազեկեց դեկտեմբերի 5-ին ու 6-ին Երևանում, Վանաձորում և Գյումրիում սպասվող քաղաքացիական ժողովների մասին: Միաժամանակ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը կոչ արեց Եռյակին գործել ավելի բաց, միևնույն ժամանակ Եռյակը լքելու մասին ոչինչ չասեց: Ավելին հայտարարեց, որ կմիանա դեկտեմբերի 10-ին ՀԱԿ ավանդական երթին, ինչպես նաև՝ հույս հայտնեց, որ նոյեմբերի վերջին ամեն դեպքում միասնական հանրահավաքի հույս ունի:
Եռյակի տարաձայնությունները ու ուշացող արտահերթ գործողությունները
Րաֆֆի Հովհաննսիյանի քաղաքացիական ժողովների միտքը ու հայտարարությունները վերջնական վկայությունն են Եռյակում առկա տարաձայնությունների:
Եռյակի առավել ակտիվ կողմնակիցները դա, իհարկե, հիմնավորում են նրանով, որ կարևոր խնդրի լուծմանը` այն է իշխանափոխությանը հասնելու համար, կա կարիք միավորվել բոլորով, անկախ արժեհամակարգային նախընտրություններից: Շարունակելով տրամաբանությունը, պետք է ենթադրել, որ եթե կա նման կոնսոլիդացիայի կարիք, երբ արժեհամակարգային ու գաղափարական տարաձայնությունները պիտի մի կողմ դրվեն, ուրեմն կա նաև արտահերթ գործողությունների ահնրաժեշտություն, ու չկա այլևս սպասելու ժամանակ: Բայց ինչպես ցույց է տալիս գործընթացը, չնայած բազմաթիվ սոցիալական խնդիրների առկայութանը ու հանրության տարբեր շերտերում իշխանությունների հանդեպ առկա պերմանենտ դժգոհությանը իշխանափոխություն կամ դրա փորձ չի նշմարվում: Եռյակն էլ երկարացնում է գործողությունների ժամանակացույցը, ու կողմերի տարաձայնությունները, որոնք արագ թիրախին խփելու պարագայում կարող էին դրվել մի կողմ, ակնհայտ են դառնում:
Երկխոսություն. ու՞մ հետ
Եռյակը քննարկեց իշխանությունների կողմից երկխոսության հերթական առաջարկը, այն է` վերանայել ընդդիմության ներկայացրած 12 կետերից բաղկացած պահանջները: Միասնական պաշտոնական դիրքորոշում, սակայն, չեղավ: Լևոն Զուրաբյանը ու Ռուբիկ Հակոբյանը հայտարարեցին, որ երկխոսություն չի լինելու: ՀՀԿ մամլո խոսնակ Էդուարդ Շարմազանովն էլ ասաց, որ ԲՀԿ-ն չի ասել, որ մերժում են քննարկել 12 կետերը, իսկ Լևոն Զուրաբյանն ու Ռուբիկ Հակոբյանը չեն արտահայտում ԲՀԿ տեսակետը: ՀՀԿ-ն, իմիջայլոց, վերահաստատեց երկխոսության հնարավորությունը ու այն, որ Եռյակից «հավասար» ու «հիմնական» խաղացող ճանաչել պատրաստվում է միայն ԲՀԿ-ին: Իսկ Եռյակի պաշտոնական հայտարարության բացակայությունն այս հարցով, ու ԲՀԿ լռությունը երկխոսության հնարավորությունը ո՛չ բացառեցին, ո՛չ հաստատեցին:
Գործընթացը թափանցիկ չէ
Ընդհանրապես քաղաքական այս գործընթացում ակնհայտ է, որ քաղաքական օրակարգը ձևավորվում է ամենուրեք, բայց ոչ հրապարակում: Բայց հրապարակն ու դրա լեփ լեցուն լինելը քաղաքական գործընթացի կարևոր մաս են հայտարարվում: Այս համատեքստում հրապարակն ընդամենը սեփական ուժերը ցույց տալու միջոց է դառնում, այլապես, եթե կարիք կա կոնկրետ գործողությունների, ապա հրապարակային քաղաքականության դեպքում դրանց ընթացքը պարզ է՝ հանրահավաքներ, նստացույց և այլն: Երկու հանրահավաքներում էլ, կարծես թե, Եռյակն ապահովում էր մարդաշատությունը ու այլ գործոն պետք է որ չլիներ, որ խանգարեր գնալ արտահերթ քայլերի: Բայց այդ քայլերը չեղան, հետաձգվեցին, հրապարակը «զսպվեց»:
Եռյակի՝ հատկապես ԲՀԿ-ի ու ՀԱԿ-ի կողմից, ակկնհայտորեն նկատվում են Հովիկ Աբրահամյանին Սերժ Սարգսյանին հակադրելու փորձեր: Դա, իհարկե, պաշտոնապես չի արվում: Քարոզչական խողովակներով իշխանության հասցեին հնչող ընդհանուր քննադատության ֆոնին վարչապետին անընդհատ «քարտ բլանշ» է տրվում: Սերժ Սարգսյանի՝ 12 կետերը քննարկելու կոչն ու Հովիկ Աբրահամյանի կողմից այս հարցին առաջին, ոչ միանշանակ դիրքորոշումը, մտայնություն ստեղծեցին, որ միգուցե հնարավոր է, որ ընդդիմության այս «մեսիջները» գտել են հասցեատիրոջը: Ընդհանրապես Աբրահամյանի ու Ծառուկյանի խնամիական հարաբերությունները անընդհատ պրոեկտվում են քաղաքական դաշտի վրա ու չնայած կողմերը ժխտում են խնամիական ֆորմատի որոշիչ լինելը քաղաքական կյանքում, դժվար է ասել՝ որքանո՞վ հնարավոր կլինի խույս տալ հայաստանյան քաղաքական մշակույթում կարծացած ընտանեկան-ազգակցական կապերից: Անկախ Հովիկ Աբրահամյանի դիրքորոշումից, ԲՀԿ ու ՀԱԿ կողմից Աբրահամյանի նկատմամբ նման «խտրական» վերաբերմունքը պրոցեսի բացության հետ կապված նոր հարցեր է առաջացնում: Քոչարյանի՝ ԲՀԿ-ի քաղաքական գործունեության վրա հնարավոր ազդեցության հետ մեկտեղ այս թեման ավելի է օտարում գործընթացը հրապարակից: Այս հարցերը պատասխան չեն ստանում, հանրության հետ բնականաբար չեն քննարկվում. Հրապարակային գործընթացի համար չքննարկվող թեմաները արդյունքում չափազանց շատ են:
Րաֆֆիին կոչ է անում բաց գործել
Եռյակի հանրահավաքային հռետորաբանության ու այդ ֆոնին Եռյակին ավելի բաց գործելու Րաֆֆի Հովհաննիսյանի երեկվա կոչը ավելի հատկանշական է դառնում: Եռյակի վերջին հանրահավաքի ընթացքում Րաֆֆի Հովհաննիսյանը, խախտելով հարթակում տիրող ներդաշնակությունը, Ծառուկյանի վրա հանրային քվեարկություն անելու ու նստացույցի հարցը քվեարկությամբ քննարկելու հարց դրեց: Ծառուկյանը անմիջապես հանեց այդ հարցը օրակարգից: Իսկ հետո Րաֆֆու գործողություններում նկատվեց մեկուսացում, իսկ նրա այսօրվա հայտարարությունը ամբողջացրեց այն, որ նրա պահվածքը ճիշտ չէին հասկացել և ընդունել: Այն, որ Եռյակի հայտարարած նպատակների, պաշտոնական հռետորաբանության ու իրական գործողությունների միջև հակասություններ կան ևս մեկ անգամ վկայում է Րաֆֆի Հովհաննիսյանի պահվածքը: Րաֆֆին փաստացի անում է այն, ինչի մասին հայտարարել ու եթե հավատանք հայտարարություններին՝ հավաքվել են մասնակիցները, այն է՝ գալ հրապարակ ու արտահերթ ինչ-որ բան անել: Բայց ստացվում է հակառակը՝ նման տրամաբանությունից բխող քայլերի համար Րաֆֆին մեկուսացվում է գործընթացներից:
Քաղաքացիական ժողովներով Րաֆֆին փաստացի փորձելու է վերականգնել իր կորցրած ռեսուրսը: Նոր բան կարծես թե չի անելու, փորձելու է խաղադրույք կատարել հանրային տրամադրությունների, քաղաքացիական հռետորաբանության վրա, այն ինչ անում էր ժամանակին ժառանգությունը, այն ինչ անում էր Րաֆֆին նախընտրական և հետընտրական շրջանում: Ներկա իրավիճակում գործողությունների երկու հնարավոր տարբերակ կա, մեկը իշխանության հերթական վերադասավորումը տեղի կունենա իշխանության ու քաղաքական էլիտայի ներսում, իսկ հանրային տրամադրությունները կծառայեցվեն դրանց, մյուս տարբերակը հանրային դժգոհությունը կդառնա որոշիչ, ու քաղաքական ուժերը կծառայեն դրան: Րաֆֆու քայլը ու թիրախները մի կողմից, կարծես թե, վկայում են, որ նա փորձելու է վերջին սցենարով շարժվել, մյուս կողմից անցյալի դառը սխալները լավատեսություն չեն ներշնչում, ու հանրային դժգոհությունը կրկին վատնելու մեծ վտանգ կա:
Հ.Գ. Եռյակի համար թեժ աշունն ավարտվում է տեսանելի հակասություններով, սկսած ԲՀԿ-ՀԱԿ զգուշավոր, բայց հակասական հայտարարություններից, վերջացրած Րաֆֆու՝ առանձին քաղաքացիական ժողովներ անցկացնելու մտադրությամբ: