Հեֆֆերնը գնում է. Նրա տպավորությունները ու հարցերի պատասխանները մեկ տեղում

ԱՄՆ դեսպան Ջոն Հեֆֆերնը հեռանում է Հայաստանից: Ամերիկացի այս պաշտոնյան թերևս հայտնի է բոլորին, ովքեր քիչ թե շատ հետևում են ներքաղաքական զարգացումներին` Հեֆֆերնը միշտ ներկա էր քաղաքական ու հասարակական նշանակության բոլոր միջոցառումներին, մշակութային միջոցառումներին ևս, սիրում էր շրջել Հայաստանում ու իր  իսկ խոսքով` եղել է բոլոր մարզերում ու բազմաթիվ գյուղերում: Հեռանալով Հայաստանից՝ նա հրավիրել էր մամուլի ասուլիս հրաժեշտ տալու նաև լրագրողներին, որոնց հետ աշխատանքում իսկապես եղել է բաց ու պատրաստակամ` այդ մասին կփաստի յուրաքանչյուր լրագրող:

Դեսպանը իր  պատասխաններում չասաց որևէ նոր բան, քանզի գրեթե ամեն օր ու ամեն ժամ խոսել է այդ մասին, իսկ եթե չի խոսել, գրառում կատարել է իր Twitter-ում: 

Aysor.am-ը հավաքեց հեռացող դեսպանի բոլոր պատասխանները ու ներկայացնում է ստորև` ըստ ոլորտների ու հիմնահարցերի:

Լեռնային Ղարաբաղ և ԵԱՀԿ Մինսկի խումբ.
«Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործընթացում միակ ընդունելի լուծումը խաղաղ բանակցություններ են, այլ տարբերակ չկա: Վերջին դեպքերը հակամարտության գոտում` մարդկային կորուստները, ամառվա ընթացքում լարվածությունը, ուղղաթիռի խոցումը ցույց տվեցին, որ ամբողջ տարածաշրջանին է անհրաժեշտ այս հակամարտության կարգավորումը: ԱՄՆ-ն` ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահող մյուս միջնորդ երկրների հետ միասին ամեն ինչ անում է այս հարցի կարգավորման ուղղությամբ:
Ինձ հաճախ են քննադատող հարցեր ուղղում, թե ինչու համանախագահները չեն գտնում լուծում, բայց համանախագահները չեն կարող լուծում պարտադրել կողմերին և չեն կարող ասել, թե ի՞նչ պետք է անեն կողմերը: Համանախագահները միջնորդներն են և նրանց դերն է   կողմերին հորդորել, որպեսզի քաղաքական կամք դրսևորեն, ճկուն լուծումներ, փոխզիջումներ գտնեն հակամարտության լուծման համար: Նաև` կողմերին պահեն բանակցային սեղանի շուրջ, երկխոսությունը շարունակվի և առաջընթաց գրանցվի: Եվ ես կարող եմ ասել, որ մենք շարունակելու ենք այս ուղղությամբ մեր աշխատանքը»:

Հրադադարի խախտում, ոչ համարժեք արձագանք.
«Հրադադարի ռեժիմի խախտման դեպքերից հետո արվող հայտարարությունները մշտապես լինում են շատ ազդեցիկ, դրանք կոչ են անում վերջ տալ բռնությանը, հռետորաբանությանը, հրադադարի խախտումներին: Դրանք ուղղված են լինում երկու կողմերին էլ հավասարապես, քանի որ որպես միջնորդներ,  ԵԱՀԿ Միսնկի խմբի համանախագահները իրենց դերակատարումն այդպես են տեսնում»:

ԼՂՀ-ն` բանակցային կո՞ղմ.
«Կողմերն իրենք պետք է որոշեն, թե որ ձևաչափը լավագույնս կգործի և համանախագահները կպաշտպանեն այդ մոտեցումը, իսկ համանախագահները կպաշտպանեն այդ որոշումը»:

Հայաստան-Թուրքիա.
«Իմ պաշտոնավարման տարիների, թերևս, ամենամեծ հուսախաբությունս այս թեմայի հետ է կապված, հայ-թուրքական արձանագրությունների լճացումը: ԱՄՆ ողջունում է ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի խիզախ քայլը, հայ-թուրքական արձանագրությունները, բայց հեռանալով տեսնում եմ, որ առկա է լճացում և չկա առաջընթաց  այս հարցում: ԱՄՆ-ն կշարունակի խթանել արձանագրությունների ստորագրման գործընթացին, քանի որ դրա արդյունքում կբացվի սահմանը,  և Հայաստանի ու Թուրքիայի միջև կձևավորվեն դիվանագիտական հարաբերությունները»:

ԱՄՆ-Ադրբեջան
«Ադրբեջանը կարևոր գործընկեր է ԱՄՆ համար, մենք սերտորեն աշխատում ենք Ադրբեջանի հետ մի շարք ուղղություններով` Աֆղանստան, նավթային պաշարներ,  էներգետիկ համակարգ և այլն: Եվ իմ հետագա գործունեության մեջ ես սերտորեն համագործակցելու եմ Ադրբեջանի հետ»:

Կցանկանա՞ր լինել Ադրբեջանում դեսպան
«Ես խնդիր չեմ տեսնում, որ լինեի ԱՄՆ դեսպանը Ադրբեջանում: Դա մարտահրավեր կլիներ իմ համար` հասկանալու Բաքվի դիրքորոշումը Լեռնային Ղարաբաղի հարցում: Ափսոսում եմ, որ չի հաջողվել լինել Բաքվում»:

ՀՀ անդամակցությունը ԵՏՄ-ին 
«Ցանկացած ինքնիշխան երկիր իրավասու է անդամակցել ցանակցած միջազգային կազմակերպության իր ընտրությամբ: Սա հիմնարար սկզբունք է անկախ, ինքնիշխան պետությունների համար: Մաքսային միություններին միանալը որոշ հարցերի շուրջ ինքնիշխանության առումով որոշակի զիջում նշանակում է ` կապված  որոշ ոլորտների, առևտրային հարաբերությունների հետ: Բայց դա երկրի ընտրությամբ է, որովհետև վերազգային կառույցի է անդամակցում:
Հայաստանի իշխանությունները ամենաբարձր մակարդակներում հայտարարել են, որ Հայաստանը ԵՏՄ-ին անդամակցելուց հետո էլ շարունակելու է հետաքրքրված մնալ ԵՄ, ԱՄՆ-ի հետ գործակցությամբ ցանկացած ոլորտում, որն անհամադրելի չէ այս նոր տնտեսական միության շրջանակում Հայաստանի հանձնառությունների հետ: Եվ այսօր փորձում ենք Հայաստանի հետ համատեղ բացահայտել այն ոլորտները, որտեղ  կարող ենք շարունակել աշխատել: Եթե կա մի ոլորտ, որտեղ Հայաստանը տեսնում է, որ կարող ենք լինել գործընկերներ, մենք պատրաստ ենք լինել Հայաստանի գործընկերը»:

Որքա՞ն է ԱՄՆ-ն ներդրել Հայաստանում
«Անցած 22 տարիներին ԱՄՆ-ն 2 մլրդ դոլարի աջակցություն է տրամադրել Հայաստանին, այս թվի զգալի մասն ուղղվել է ժողովրդավարության կայացմանը, քաղաքացիական հասարակության զարգացմանը, կառավարման ու ընտրական գործընթացների բարեփոխմանը: Այժմ մեր ուշադրության կենտրոնում դարձյալ քաղաքացիական հասարակությունն ու գյուղի զարգացումն է»:

Ի՞նչ առաջընթաց է արձանագրել Հայաստանը
«Կշարունակենք աշխատանքները բոլոր այն ոլորտներում, որտեղ աշխատել ենք մինչ օրս: Նաև արդարադատության ոլորտում, որպեսզի այն համապատասխանի միջազգային չափանիշներին: Հայաստանում ժողովրդավարության կայացման հետ կապված դեռ խնդիրներ կան, բայց այդ հարցը պետք է լուծի հենց Հայաստանը և ոչ թե միջազգային հանրությունը:
Ինձ շատ ուրախացնում է, որ Հայաստանում այսչափ զարգացած է ՏՏ ոլորտը ու այդ ոլորտը այդչափ հաջողություններ է արձանագրել: Նաև այն իմաստով, որ դրանում մեծ է ամերիկյան ընկերությունների մասնակցությունը»:

Ինչո՞ւ չի բերել ամերիկացի ներդրողների Հայաստան
«Ես չեմ կարող  բերել որևէ ամերիկյան բիզնես Հայաստան ներդրում կատարելու համար, Հայաստանը պետք է հրապուրի ներդրողներին: Բայց իմ խորհուրդն է միշտ եղել, երբ տեսել եմ, որ մարդիկ ուզում են օգնել Հայաստանին ու չեկ դուրս գրել` գնացեք, ներդրում կատարեք, քանի որ դա ավելի արդյունավետ է, աշխատատեղեր կստեղծվեն:
Հայաստանի գործարար միջավայրում ամենևին էլ կատարյալ վիճակ չի, դրա համար ես խորհուրդ եմ տալիս, որպեսզի ներդնում կատարեն այն ոլորտներում, որոնց տիրապետում են : Բայց տեսնում եմ, որ բիզնես սկսելու առումով տեղաշարժեր կան, բիզնեսը հեշտ է սկսել Հայաստանում, բայց միայն սկսելով չէ, հարկավոր է, որ այն հաջողություններ ունենա»:

Հայաստանը` Ջոն Հոֆֆերնի աչքերով
«Երբ գալիս էինք Հայաստան, պատկերացնում էինք խորհրդային միությանը բնորոշ մի անկյուն` գորշ գույներով, մեռած գիշերային կյանքով: Բայց այստեղ հասկացանք, որ պատկերացումը լրիվ այլ է, Հայաստանը շատ գունեղ է, վառ գույներով, նույնքան վառ բնությունով, որը շատ գեղեցիկ է: Մարդիկ են հյուրասեր, ջերմ: Գիշերային կյանքն է ակտիվ, մարդիկ կարող են գիշերվա կեսին երեխաների հետ զբոսնել փողոցներում: Ակտիվ է նաև մշակութային կյանքը` ես իմ ողջ կյանքի ընթացքում այդքան համերգների, մշակութային այլ միջոցառումների չէի մասնակցել, ինչպես որ Հայաստանում էր»:

Հայոց լեզվի դժվարությունները
«Այո, մի քիչ խոսում եմ հայերեն: Ամենադժվար բառն ինձ համար «խաղաղ» բառն է… Խաղաղ բառը ինձ համար շատ դժվար է արտաբերելը…. Դժվար է, ինչպես և Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորումը»:

Անձնական
«Ես հինգ երեխայի հայր եմ, ունեմ չորս դուստր, մեկ որդի: Ընտանիքիս անդամները շատ են սիրում մեղր, չիր-չրեղեն ու ես միշտ ասում էի, որ դա թռչնի կեր է: Երբ եկանք Հայաստան` ես էլ դառա թռչնի կերի սիրահար… իսկապես եմ ասում: Անցած տարիների ընթացքում ես, երևի, ամենից շատ սպառողներից մեկն եմ, միայն մեղր երևի 100 կգից ավելին եմ գնել, նաև Բերդի փառատոնից: Շատ եմ սիրում նաև չիր-չրեղեն… ահա այդպիսի տպավորություններով եմ գնում»:

Բարեմաղթանքը հայ ժողովրդին
«Այնքան շատ բարեմաղթանքներ ունեմ հայ ժողովրդին….ամենակարևորը, կարծում եմ, Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորումն է, որը մաղթում եմ, որ լինի այս տարում, քանի որ դրանից բոլորը կշահեն: Հակամարտության կարգավորումը լուրջ խթան կհանդիսանա տարածաշրջանի զարգացման համար»:

Նշենք, որ ՀՀ-ում ԱՄՆ նոր դեսպանի անունը արդեն հայտնի է: Ռիկ Միլզը Հայաստան կժամանի հունվարի վերջին, մինչ այդ աշխատանքները կկարգավորի ՀՀ-ում ԱՄՆ փոխդեսպանը: