05/03/2009 10:25
Ինչու՞ անցանք «լողացող» փոխարժեքի քաղաքականությանը
ՀՀ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը նախօրեին երեկոյան հեռուստահարցազրույցում մեկնաբանություններ է տվել «լողացող» փոխարժեքի քաղաքականությանն անցնելու, արժութային և սպառողական շուկաներում ստեղծված իրավիճակի, ինչպես նաև ՀՀ կառավարության հետագա քայլերի մասին:
Պատասխանելով լրագրողների հարցերին` ՀՀ վարչապետն ասել է. «Ինչպես արդեն տեղյակ եք` երեկ ՀՀ կենտրոնական բանկը հանդես եկավ հայտարարությամբ` «լողացող» փոխարժեքի քաղաքականությանը վերադառնալու վերաբերյալ: Վերջին ամիսների ընթացքում բազմաթիվ անգամ Կենտրոնական բանկը հայտարարել էր, որ մեր երկիրը «լողացող» փոխարժեքից չի հրաժարվել, ուղղակի ժամանակավորապես նախապատվությունը տվել է ֆինանսական կայունությանը, ինչն արտահայտվել էր նրանով, որ ֆինանսական շուկաներում ապահովվել էր կայունություն:
«Ինչու՞ էր նախընտրելի հենց այդ ռազմավարությունը: Ինչու՞ Կենտրոնական բանկն այդ անցումային փուլում նախապատվությունը տվեց ոչ թե գների, այլ փոխարժեքի կայունությանը»:
Փոխարժեքի կայունության շնորհիվ մենք կարողանում ենք ապահովել ընդհանուր առմամբ ֆինանսական համակարգի կայունությունը, և մեր տնտեսությունը նախապատրաստվում էր անցմանը դեպի «լողացող» փոխարժեք: Ի՞նչ է դա նշանակում:
Որոշակի ժամանակահատվածում ազգային արժույթը կայուն տեմպերով արժևորվում էր դոլարի նկատմամբ, և մեր տնտեսությունը համաշխարհային տնտեսական և ֆինանսական ճգնաժամի ազդեցությունների ներքո գտնվում էր այնպիսի վիճակում, որ պետք է անցում կատարվեր ազգային արժույթի արժեզրկմանը, և անհրաժեշտ էր անցումային փուլ: Մեր տնտեսությունը կենդանի օրգանիզմի է նման, և եթե այդպիսի անցումներ են կատարվում, պետք է հնարավորություն տալ, որ այդ օրգանիզմը նախապատրաստվի այդ անցմանը, ինչի մասին էլ Կենտրոնական բանկը հայտարարություններով հանդես էր գալիս և բացատրում իր քաղաքականությունը:
«Ի՞նչ է նշանակում նախապատրաստվել այդ անցմանը: Առաջին հերթին դա նշանակում է, որ առևտրային բանկերը պետք է հզորացնեն իրենց կարողությունները: Ինչու՞մ դա դրսևորվեց»:
Վերջին ամիսներին առևտրային բանկերն առաջին հերթին ավելացրեցին իրենց կապիտալը 120 մլն դոլարով: Դա նշանակում է, որ բանկի սեփականատերերը ևս 120 մլն դոլար ներդրեցին իրենց սեփական բանկերում, որպեսզի ապահովագրեն իրենց սեփական ավանդատուների գումարները: Այսինքն` բանկային համակարգի հուսալիությունն ավելացավ ևս 120 մլն դրամով:
Երկրորդը` առևտրային բանկերը կարողացան ներգրավել 250 մլն դոլար գումար, որպեսզի ապահովեն իրենց բանկերի կայունությունը, և դրանք լիկվիդային դոլարներ են: Եվ երրորդը` այս պահի դրությամբ առևտրային բանկերն ունեն 700 մլն դոլար կանխիկ գումար, որով կարող են սպասարկել իրենց հաճախորդներին և տնտեսությանը:
Այսինքն` առևտրային բանկերը լավ նախապատրաստված են այս պահի դրությամբ սպասարկելու ամբողջ տնտեսական համակարգը, ինչն անհրաժեշտ էր:
Երկրորդ խնդիրը գոյություն ունի. Արդյո՞ք նպատակահարմար չէր, որպեսզի այդ անցումը տաք ռեժիմից սառը ռեժիմի լիներ ոչ թե Կենտրոնական բանկի կողմից հայտարարվող փոխարժեքային միջանցքի միջոցով, այլ սահուն ամեն օր ազգային արժույթն արժեզրկվեր և սահուն տեմպերով տեղի ունենար այդ անցումը:
Սա այն հարցն էր, որը մտահոգում է բոլորին և բնականաբար այս հարցը մանրակրկիտ կերպով ուսումնասիրվել է կառավարության, Կենտրոնական բանկի մասնագետների, Արժույթի միջազգային հիմնդրամի և Համաշխարհային բանկի մասնագետների կողմից: Խնդիրն այն է, որ այդ անցումը կատարելու ժամանակ բոլորը վճարում են որոշակի գին, այդ թվում նաև պետությունը: և մենք պետք է այնպիսի անցում կատարեինք արժույթի արժեզրկմանը, որպեսզի այն նվազագույն հետևանքներ ունենար բոլորի համար` և տնտեսվարող սուբյեկտների, և քաղաքացիների, և պետության համար:
Սահուն անցման տարբերակը, որը կիրառվել է մի շարք երկրներում, ստեղծում է մի քանի լուրջ ռիսկեր: Առաջին ռիսկը կայանում է նրանում, որ անորոշությունները և բացասական սպասումները լինում են չափազանց մեծ, մեծ է լինում անորոշությունը, թե որ փոխարժեքի շուրջ է ձևավորվելու իրական հավասարակշռված վիճակը, և քանի որ կա անորոշություն, մարդիկ մշտապես սպասում են արժեզրկմանը և իրենց տնտեսական գործունեությունը պլանավորելիս ունենում են չափազանց մեծ անորոշություններ, և ռիսկերը շատ ավելի մեծ են լինում:
Երկրորդ բացասական դրսևորումն այն է, որ շուկայում հայտնվում են սպեկուլյանտներ, որոնք սկզբում սկսում են սպեկուլյացիաներ անել, և դա բերում է նրան, որ երկրին չի հաջողվում սահուն անցում կատարել, այսինքն` ամեն օր սահուն արժեզրկում իրականացնել: Արդյունքում` պատրաստված չի լինում Կենտրոնական բանկը, պատրաստված չեն լինում առևտրային բանկերը, և ուղղությունները, որ նրանք ունենում են փոխարժեքի սահուն արժեզրկման պայմաններում, շատ ավելի մեծ են լինում:
Մենք տեսանք Ուկրաինայի, Ռուսաստանի փորձը. նրանք ստիպված եղան մեծածավալ ինտերվենցիաներ կատարել արտարժութային շուկաներում, նրանց չհաջողվեց սահուն արժեզրկում ապահովել: Վերջիվերջո նրանք ստիպված եղան հայտարարելու, մասնավորապես Ռուսաստանում, այն միջակայքերի մասին, որի շուրջ պետք է ռուբլին տատանվի, և դա ապահովեց շուկայում կայունություն, և դրա շնորհիվ կենտրոնական բանկի ինտերվենցիաները հասցվեցին նվազագույնի: Քննարկելով այս խնդիրը տարբեր մասնագետների, այդ թվում նաև` Արժույթի միջազգային հիմնադրամի հետ, մենք կանգնեցինք այն տարբերակի վրա, որի մասին հայտարարեց Կենտրոնական բանկը` հավասարակշռված փոխարժեքի միջանցքի մասին, որտեղ ձևավորվում էր մակրոտնտեսական ցուցանիշերից ելնելով այն հավասարակշռված կետը, երբ դրամը լողալու է 360-380 շրջանակներում:
Սա ավելի կանխատեսելի է դարձնում միջակայքը և առևտրային բանկերի, և շուկայի մասնակիցների համար, և մեր արտահանողների, և ներմուծողների համար: Եվ նվազագույնի է հասցվում աժիոտաժը շուկայում, և մոտակա օրերի ընթացքում այդ հավասարակշռված փոխարժեքը կձևավորվի այդ միջանցքում, մարդիկ ելնելով այդ փոխարժեքից կկազմակերպեն իրենց տնտեսությունները և կձևավորվեն գները մեր շուկայում»:
