«Երկրի գործընկերության ռազմավարությունը»

Համաշխարհային բանկի տնօրենների խորհուրդն այսօր քննարկեց Հայաստանի հետ «Երկրի գործընկերության ռազմավարությունը» (ԵԳՌ), որում ներկայացվում են 2009-2012 թվականներին Հայաստանին Համաշխարհային բանկի աջակցությունը ղեկավարող սկզբունքների շրջանակները:

Ռազմավարությունը, որ մշակվել է այնպիսի ժամանակահատվածում, երբ Հայաստանը ցնցվում է համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամից, նախատեսում է օգնել Հայաստանին վերականգնել տնտեսության աճը և մեղմել անապահով խավի վրա ճգնաժամի ազդեցությունը: Այն նաև նպատակ ունի աջակցել Հայաստանին առավել մրցունակ տնտեսություն զարգացնել` վերջինիս համար առանցքային նախապայման հանդիսացող դիվերսիֆիկացման և կայուն տնտեսական աճի ապահովման միջոցով:

Ռազմավարությունն արտացոլում է Հայաստանի` Վերակառուցման և զարգացման միջազգային բանկից (ՎԶՄԲ) փոխառություններ կատարելու իրավունքի վաստակումը` շնորհիվ վերջին տասը տարիների ընթացքում աղքատությունը հիսուն տոկոսով կրճատելու Հայաստանի ունեցած հաջողության:

Ռազմավարությունն ընդգրկում է նաև Միջազգային ֆինանսական կորպորացիայի (ՄՖԿ)` Համաշխարհային բանկի խմբի մասնավոր ընկերություններին վարկավորող, մասնավոր հատվածի թևի, գործառնությունները: Բացի վարկավորման գործառնություններից, Համաշխարհային բանկը նաև մի շարք վերլուծական և խորհրդատվական ծառայություններ կմատուցի` ի սատարումն Հայաստանի զարգացման օրակարգի:

Հայաստանը մեծապես շահել է համաշխարհային առևտրի և ներդրումների համար բաց լինելու շնորհիվ, և երկրի ապագան սերտորեն կապված է համաշխարհային տնտեսությունում առավել լավ ինտեգրման հետ: Սակայն երկիրը բախվել է իր արտահանման նկատմամբ պահանջարկի շեշտակի անկման, մետաղների գների սրընթաց նվազման և դրամական փոխանցումների ու օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների կտրուկ անկման իրավիճակին: Այս ամենը հանգեցրել է 2009 թվականին տնտեսական լուրջ անկմանը, ավելի ցածր հարկաբյուջետային եկամուտների և գործազրկության ու աղքատության ավելացմանը:

«Համաշխարհային դժվար միջավայրում Հայաստանի առջև միաժամանակ ծառացել են անապահովների վրա ճգնաժամի ազդեցությունը մեղմելու և արագ վերականգման ու կայուն հետճգնաժամային աճի համար հիմք ստեղծելու հիմնախնդիրները»,- ասել է Ասադ Ալամը` Համաշխարհային բանկի Հարավային Կովկասի երկրների տարածաշրջային տնօրենը:

«Այս գործում հաջողության հասնելու համար Հայաստանին օգնելու նպատակով` Համաշխարհային բանկն իր ջանքերը մեծացնում է ինչպես լրացուցիչ ֆինանսավորման, այնպես էլ ինտնեսիվ երկխոսության միջոցով: Արագացված ընթացակարգերով հաստատված ՄԶԸ երեք ծրագրերը, որ Հայաստանում վերջերս են մեկնարկել, նախապատրաստվեցին կարճ ժամկետներում և արդեն տեղերում աշխատատեղեր ստեղծելու հնարավորություն են տվել»:

Նոր ԵԳՌ-ը հաստատուն կերպով հիմնվում է Հայաստանի Կայուն զարգացման ծրագրի (ԿԶԾ) վրա, որը կառուցված է երկու հիմնախնդիրների վրա, այն է` մեղմել խոցելիությունները (կարճաժամկետ հատված) և ամրապնդել մրցունակություն հետճգնաժամային աճի համար (երկարաժամկետ հատված): Ռազմավարության շրջանակում Համաշխարհային բանկի խումբը 670-700 միլիոն դոլար գումարով ֆինանսավորում կտրամադրի Հայաստանին, որից` 150 միլիոն դոլարը կլինի ՄԶԸ-ի ցածր տոկոսադրույքով վարկեր, 395 միլիոն դոլարը` ՎԶՄԲ-ի վարկավորում և մոտավորապես 120-160 միլիոն դոլարը` ՄՖԿ-ի միջոցով կուղղվի մասնավոր հատվածին:

Խոցելիությունների մեղմման նպատակով Համաշխարհային բանկը Հայաստանի բյուջեին կօժանդակի Զարգացման քաղաքականության գործառնությունների միջոցով` օգնելով պաշտպանել հիմնական աղքատամետ ծրագրերը և ամրապնդել կրթության, առողջապահության և սոցիալական պաշտպանության ծրագրերի կառավարումը:

Բացի այդ, Բանկը կվարկավորի ծրագրեր, որոնք համայնքներում կարճաժամկետ և միջնաժամկետ աշխատատեղեր կստեղծեն, և այդպիսով երկրում կնվազեցվեն աղքատության աճի ռիսկերը:

Հետճգնաժամային աճի համար մրցունակությունն ամրապնդելու նպատակով, Զարգացման քաղաքականության նույն գործառնությունները կօգնեն գործարար միջավայրի բարելավմանը, ենթակառուցվածքների ոլորտում կանոնակարգման միջավայրի ամրապնդմանը, էներգիայի և բնական պաշարների կայուն օգտագործման ապահովմանը և պետական միջոցների օգտագործման համար հաշվետվողականության, թափանցիկության և արդյունավետության ամրապնդմանը:

Բանկը նաև կօգնի ստեղծել գիտելիքահենք տնտեսություն` անհրաժեշտ ՏՏ ենթակառուցվածքով և աշխատուժի կրթության բարելավմամբ, կաջակցի ճանապարհների բարելավման միջոցով տրանսպորտային ծախսերի կրճատմանը, էներգիայի հուսալիության և էներգախնայողության բարձրացմանն ու ոռոգման համակարգերի բարելավմանը:

Զարգացման ուղղությամբ Հայաստանի արդյունքները Գյուղական ձեռնարկությունների և փոքրածավալ առևտրային գյուղատնտեսության զարգացման ծրագրի միջոցով արդեն իրականացվում են ենթակառուցվածքի բարելավման (խմելու ջուր, ոռոգում և այլն) աշխատանքներ, և աջակցություն է ցուցաբերվում գյուղական ավելի բարձր եկամուտների ձևավորմանը` ժամանակակից սարքավորումներ (գյուղատնտեսական մեքենաներ, կաթի մթերման սառնարաններ և այլն) տրամադրելով այն ֆերմերներին, որքեր դրանց կարիքն ունեն և փորձարկում են տեխնիկական նորարարություններ: Ավելին, մասնակից ֆինանսական հաստատությունների կողմից շուրջ 100 երկարաժամկետ վարկեր են տրամադրվել ֆերմերներին: ԵԳՌ-ը լրացուցիչ ֆինանսավորում է հատկացրել ծրագրին, և նաև նախատեսվում է գյուղատնտեսական հաջորդ ծրագիրը` գյուղական մրցունակության ամրապնդման և գյուղական վայրերում սոցիալական խոցելիությունների նվազեցման աշխատանքը շարունակելու նպատակով:

Սոցիալական ներդրումների հիմնադրամի III ծրագրի միջոցով ամենաաղքատ համայնքներում համայնքային ներդրումներն օգնել են փոքր ծավալով սոցիալական և տնտեսական հիմնական ենթակառուցվածքի վերականգնմանը: Առայժմ օժանդակություն են ստացել 700 համայնքների կողմից առաջադրված նախաձեռնություններ` հասանելի դառնալով մինչև 1.8 միլիոն մարդու: Մինչև ծրագրի ավարտը շուրջ 180 ամենակարիքավոր համայնքներ կօգտվեն ջեռուցմամբ ապահովված վերանորոգված դպրոցներից, մասնագիտացված դպրոցներից, համայնքային կենտրոններից, խմելու ջրի և ոռոգման համակարգերից: ԵԳՌ-ը լրացուցիչ ֆինանսավորում է տրամադրել ենթակառուցվածքի բարելավման և կարճաժամկետ աշխատատեղերի ստեղծման նպատակով, որոնք խիստ անհրաժեշտ են ներկա ֆինանսական ճգնաժամի պայմաններում:

Ֆինանսական ոլորտում, Փոքր և միջին ձեռնարկությունների համար ֆինանսավորման մատչելիության ծրագրի միջոցով փոքր և միջին ձեռնարկությունների համար տեղական բանկերի միջոցով միջնաժամկետ ֆինանսավորում կտրամադրվի` օգնելով աշխատատեղերի կորուստները հասցնել նվազագույնի և խթանելով ներդրումներն ու տնտեսական աճը:

Կրթության որակի և համապատասխանության երկրորդ ծրագիրը, հիմնվելով նախորդ ծրագրերի ձեռքբերումների վրա, բարեփոխումների օրակարգը կընդլայնի` ընդգրկելով նախադպրոցական և բարձրա•ույն կրթության ոլորտները:

Էներգետիկայի նոր ծրագիրը կօգնի էլեկտրաէներգիայի հաղորդման ցանցի հուսալիության և հզորությունների բարելավմանը և հասարակական շենքերում էլեկտրաէներգիայի սպառման նվազմանը: Ոռոգման նոր ծրագիրը կօգնի վերականգնել ոռոգման համակարգերը և ստեղծել ջրօգտագործողների ընկերակցությունների դաշնություններ:

ՄՖԿ-ը նույնպես ֆինանսավորում կտրամադրի մասնավոր հատվածի աճին օժանդակելու համար: Գործարարությանը նպաստող միջավայրի բարելավմանն օժանդակելու նպատակով ՄՖԿ-ը հանդես է եկել խորհրդատվական նախաձեռնությամբ, որը կօգնի Հայաստանում գործարարությամբ զբաղվելու ծախսերի կրճատմանն ու մասնավոր հատվածի մրցունակության ամրապնդմանը: ՄՖԿ-ն կշարունակի նաև խորհրդատվական և ներդրումային ծառայությունների միջոցով բնակարանային ֆինանսավորման զարգացման ոլորտում ներգավվածությունը և ուղղակիորեն կֆինանսավորի չափանիշները բավարարող մասնավոր ընկերությունների և ներդրումներ կկատարի այն ոլորտներում, որտեղ Հայաստանը համեմատական առավելություն ունի:

1992 թվականին Համաշխարհային բանկին և 1993 թվականին ՄԶԸ-ին անդամակցելուց հետո Հայաստանին տրամադրված ընդհանուր միջոցները կազմում են մոտավորապես 1.2 միլիարդ ԱՄՆ դոլար: