Հերթական պարտությունն ընդգծում է ճգնաժամի պատկերը

Հայաստան-Բոսնիա և Հերցեգովինա 0:2 (0:1)

Հայաստան- Գևորգ Կասպարով, Սարգիս Հովսեփյան, Ռոբերտ Արզումանյան, Ալեքսանդր Թադևոսյան, Աղվան Մկրտչյան, Արթուր Եդիգարյան (Հրաչ Յագան, 74), Արարատ Առաքելյան (Վահագն Մինասյան, 66), Արման Քարամյան, Արտավազդ Քարամյան, Հենրիխ Մխիթարյան, Եղիա Յավրույան (Հովհաննես Գոհարյան, 46):
Բոսնիա և Հերցեգովինա- Նեմանյա Սուպիչ, Էմիր Սպաhիչ, Սաֆետ Նադարևիչ, Սանել Յահիչ, Սեյադ Սալիհովիչ, Ադմիր Վլադավիչ, Սամիր Մուրատովիչ (Միրալեմ Պյանիչ, 64), Էլվիր Ռահիմիչ, Սենիյադ Իբրիչիչ (Զլատան Բայրամովիչ, 83), Վեդադ Իբիշևիչ (Զլատան Մուսլիմովիչ, 67), Էդին Ջեկո:
Գոլերը` Սենիյադ Իբրիչիչ, 6 (0:1), Զլատան Մուսլիմովիչ, 73 (0:2):
Ք. Երևան, 05 սեպտեմբերի 2009 թ., «Հանրապետական» մարզադաշտ:
Մրցավար` Էրիկ Բրամհար (Հոլանդիա):
Օգնականներ` Պատրիկ Գերիտսեն (Հոլանդիա), Նիկոլաս Ջորջ Նիկի Սիբերտ (Հոլանդիա):
4-րդ պաշտոնյա` Ռիչարդ Լիեսվելդ (Հոլանդիա):
Տեսուչ` Քրիստակիս Սկապուլիս (Կիպրոս):
ՖԻՖԱ-ի պատվիրակ` Ստեֆանո Պուչչի (Իտալիա):
Զգուշացումներ` Գևորգ Կասպարով (33), Արտավազդ Քարամյան (58), Դարիո Դամյանովիչ (86), Հենրիխ Մխիթարյան (90+2):

2010 թ. աշխարհի առաջնության ընտրական փուլի 5-րդ խմբում ստեղծված իրավիճակը բոսնիացիներին ստիպում էր մրցաշարային աղյուսակի հետնապահի` Հայաստանի հավաքականի հետ խաղում անպայման երեք միավոր վաստակել: Բոսնիա և Հերցեգովինայի ընտրանին 12 միավորով ընթանում էր երկրորդ հորիզոնականում, իսկ երրորդ տեղում հանգրվանած Թուրքիայի ազգային թիմը, որն իր ակտիվում 8 միավոր ուներ, պետք է հյուրընկալեր էստոնացիներին: Մասնագետները չէին կասկածում, որ Թուրքիայի հավաքականը հաղթանակ կտոնի ոչ այնքան ուժեղ մրցակցի նկատմամբ, ուստի 4 միավորի տարբերությունը պահպանելու համար Բոսնիա և Հերցեգովինայի թիմը պարզապես իրավունք չուներ սայթաքել երևանյան խաղում:

Խաղը, սակայն, սկզբունքային էր նաև Հայաստանի հավաքականի համար: Իհարկե, ոչ այն առումով, ինչ ենթադրում էին բոսնիական լրատվամիջոցները, որոնք խաղի նախօրեին տեղեկություններ էին տարածել, թե Թուրքիայի ֆեդերացիան մտադիր է ֆինանսապես շահագրգռել հայերին, որպեզի վերջիններս խաղան միայն հանուն հաղթանակի: Դրական արդյունքը Հայաստանի ընտրանուն, որն այսօր հոգեբանական ճգնաժամ է ապրում, հնարավորություն կտար վերականգնել հավատը սեփական ուժերի նկատմամբ, գտնել սեփական խաղը: Սա էր ամենակարևորը, որին պետք է ձգտեին մեր տղաները:

Խաղից առաջ երկու թիմերի ավագները, կապված ՖԻՖԱ-ի «Արդար խաղի համաշխարհային օրեր» տոնի հետ, հավաստեցին արդար մրցակցության սկզբունքներին իրենց հավատարմությունը: Հետաքրքիր է, որ հենց այս հանդիպումը համընկավ ՖԻՖԱ-ի «Արդար խաղի» տոնի հետ, և իր ելույթով Հայաստանի հավաքականի ավագ Սարգիս Հովսեփյանն անուղղակիորեն հայտարարեց, որ իրենք հաղթանակի համար ուրիշների պարգևատրության կարիքը չունեն: Անկախ այն հանգամանքից, թե այդ հաղթանակը հետագայում ինչպիսի ազդեցություն կթողներ մրցաշարային աղյուսակի վերջնական տեսքի վրա:

Մարտավարությունը

Մոլդովայի հավաքականի հետ ստուգողական խաղում Հայաստանի հավաքականի գլխավոր մարզիչ Վարդան Մինասյանն աջ թևում թողել էր միայն Սարգիս Հովսեփյանին: Ազատելով աջ կիսապաշտպանի գոտին` մեր ընտրանու մարզիչը նպատակահարմար էր համարել հագեցնել կենտրոնը` ապավինելով Սարգիս Հովսեփյանի` գրոհներին միանալու և ժամանակին հետ քաշվելու կարողությանը: Ցավոք, փորձառու ֆուտբոլիստը, անկախ ձգտումների աստիճանից, որը, պետք է ընդգծել, միշտ էլ շատ բարձր է, արդեն 37 տարեկան է և ի վիճակի չէ նման ծանրաբեռնվածությամբ խաղալ ողջ հանդիպման ընթացքում: Այս անգամ Վարդան Մինասյանը հրաժարվել էր փորձարարությունից և կառուցել էր «լիարժեք թևեր»: Աջ կիսապաշտպանի դիրքում գործում էր Արման Քարամյանը, իսկ ձախ կիսապաշտպանի պարտականությունները կատարում էր նրա եղբայրը` Արտավազդ Քարամյանը: Կենտրոնում Հենրիխ Մխիթարյանն էր, ով միակ հարձակվողից` Եղիա Յավրույանից փոքր-ինչ հետ էր դիրքավորվել: Արարատ Առաքելյանն ու Արթուր Եդիգարյանը խաղում էին հենակետային կիսապաշտպանի դիրքում,իսկ պաշտպանական քառյակն աջից ձախ կազմել էին Սարգիս Հովսեփյանը, Ռոբերտ Արզումանյանը, Ալեքսանդր Թադևոսյանը և Աղվան Մկրտչյանը: Ռոման Բերեզովսկու բացակայության պայմաններում դարպասի պաշտպանության գործն ստանձնել էր Գևորգ Կասպարովը:

Բոսնիա և Հերցեգովինայի ընտրանու գլխավոր մարզիչ Միրոսլավ Բլաժևիչը հարձակողական մարտավարություն էր ընտրել` առջևի գիծ գործուղելով Էդին Ջեկոյին և Վեդադ Իբիշևիչին: Վերջինս պաշտպանական գործողությունների ժամանակ հայտնվում էր ձախ կիսապաշտպանի դիրքում, իսկ հարձակվելիս վերածվում էր ընդգծված հարձակվողի: Կենտրոնում գործում էին Սենիյադ Իբրիչիչը, Սամիր Մուրատովիչը և Էլվիր Ռահիմիչը: Աջ թևում Ադմիր Վլադավիչն էր: Պաշտպանությունում դիրքավորվել էին Սանել Յահիչը, Սաֆետ Նադարևիչը, Էմիր Սպահիչը և Սեյադ Սալիհովիչը: Դարպասում տեղ էր գրավել Նեմանյա Սուպիչը:

Պետք է ասել, որ հարձակվելիս Բոսնիա և Հերցեգովինայի ընտրանու եզրային բոլոր ֆուտբոլիստներն էլ միանում էին գրոհներին և դրանով իսկ անսպասելիության տարր մտցնում իրենց գործողություններում: Հասկանալի էր, որ ֆիզիկական տվյալներով հայ ֆուտբոլիստներին գերազանցող բոսնիացիները շեշտը դնելու են եզրային ճեղքումների` բարձրից գնդակն ուղարկելով տուգանային հրապարակ: Իսկ Հայաստանի հավաքականը պետք է ձգտեր իջեցնել գնդակը և կարճ ու արագ փոխանցումներով անակնկալի բերել մրցակցին:

Մեր ֆուտբոլիստներն արթանացան խաղակեսի վերջնամասում

Առաջին խաղակեսի հենց մեկնարկից պարզ դարձավ, որ մեր թիմի մարզչական շտաբը խաղացողներին առաջադրանք է տվել հեռահար հարվածներով անհանգստացնել մրցակցի դարպասապահին և ստիպել պաշտպաններին` ավելի շատ մտածելու թիկունքի մասին: Սական բոսնիացիների առաջին իսկ գրոհն ավարտվեց դարպասի գրավումով: Սենիյադ Իբրիչիչը գլխի հարվածով փորձեց գրավել դարպասը, սակայն այն հետ մղվեց ուղղահայաց ձողափայտից, և Իբրիչիչը երկրորդ փորձով գրավեց մեր թիմի դարպասը: Ցավալի է, որ երկու դեպքում էլ մեր պաշտպանները հայտնվել էին սոսկ դիտորդի կարգավիճակում` չփորձելով խոչընդոտել Իբրիչիչին:

Հյուրերը շարունակում էին ճնշում գործադրել մեր ընտրանու պաշտպանական դիրքերի վրա: Արդեն 8-րդ րոպեին վտանգավոր հարված կատարեց Էդին Ջեկոն, իսկ 17-րդ րոպեին նրա հարվածից հետո պարզապես մարզական բախտը ժպտաց դաշտի տերերին. գնդակը հետ մղվեց ուղղահայաց ձողափայտից, և Գևորգ Կասպարովը հասցրեց որսալ այն հենց դարպասային գծի վրա:

30-րդ րոպեին Սենիյադ Իբրիչիչն անհատական անցումով ճեղքեց դաշտի տերերի պաշտպանությունը, մեն-մենակ մնաց Գևորգ Կասպարովի դեմ, հարվածեց, սակայն մեր թիմի դարպասապահը կարողացավ հետ մղել գնդակը:

Հայաստանի հավաքականին չէր հաջողվում գտնել դեպի մրցակցի դարպասը տանող ճանապարհը: Ֆուտբոլիստները շարունակում էին հեռվից շեղ հարվածներ կատարել` լրջորեն չսպառնալով մրցակցի դարպասին, մինչդեռ հյուրերի գրոհներից մեկն անմեղ թվացող իրավիճակում կարող էր ավարտվել դարպասի նոր գրավմամբ. Ռոբերտ Արզումանյանն անվստահ խաղաց, գնդակը թողեց Գևորգ Կասպարովին, վերջինս ժամանակին դուրս չեկավ տեղից և ստիպված էր սեփական տուգանային հրապարակում խախտել խաղի կանոնները: Մրցավարը 11 մետրանոց հարված նշանակեց մեր թիմի դարպասին, սակայն Էդին Ջեկոն չկարողացավ օգտագործել հաշիվը կրկնապատկելու հիանալի հնարավորությունը. նրա հարվածից հետո գնդակը սլացավ հորիզոնական դարպասաձողի վրայով:

Այս դրվագից հետո հայ ֆուտբոլիստները կերպարանափոխվեցին: 43-րդ րոպեին Արման Քարամյանի հաշվենկատ փոխանցմանը ժամանակին արձագանքեց Հենրիխ Մխիթարյանը, բայց դոնեցկյան «Մետալուրգի» ֆուտբոլիստի` գլխով կատարած հարվածի արդյունքում գնդակը փոքր շեղությամբ դուրս եկավ խաղադաշտից: Մեկ րոպե անց Արման Քարամյանը հայտնվեց հարվածային դիրքում, բայց Նեմանյա Սուպիչն աչալուրջ էր: Քիչ անց Արտավազդ Քարամյանի հարվածից հետո գնդակը դիպավ մրցակցի պաշտպանին: Այնուհետև երկրպագուներն ականատես եղան անկյունային հարվածների անընդմեջ խաղարկման: Երրորդ անկյունայինը, սակայն, հայ ֆուտբոլիստները չհասցրեցին իրացնել. առաջին խաղակեսի ժամկետն արդեն սպառվել էր:

Արարատ Առաքելյանի բացակայության հետևանքները

Երկրորդ կեսի մեկնարկային ժամանակահատվածում մեր ֆուտբոլիստները շարունակում էին ակտիվ տեղաշարժվել և լուրջ խնդիրներ էին առաջադրում մրցակցի պաշտպանությանը: Գլխավոր մարզիչ Վարդան Մինասյանը որոշեց ագրեսիվություն հաղորդել գրոհներին` Եղիա Յավրույանի փոխարեն ասպարեզ մտցնելով պարտության մտքի հետ երբեք չհամակերպվող Հովհաննես Գոհարյանին: Հիշարժան էր 56-րդ րոպեին Արտավազդ Քարամյանի հարվածը: Նեմանյա Սուպիչին հաջողվեց շեղել գնդակի ուղղությունը: 10 րոպե անց Հենրիխ Մխիթարյանը որոշեց իր վրա վերցնել խաղը, անհատական ճեղքումով ներխուժեց տուգանային հրապարակ և հարվածեց: Պաշտպաններից մեկը վերջին պահին կարողացավ փակել գնդակի ճանապարհը:

Հաջորդ գրոհն ավարտվեց Արարատ Առաքելյանի հեռահար շեղ հարվածով: Ցավոք, Արարատն այդ դրվագում վնասվածք ստացավ և չկարողացավ շարունակել խաղը: Խաղադաշտից նրա հեռանալուց հետո Հայաստանի հավաքականի կենտրոնում խախտվեց հավասարակշռությունը, և հյուրերը, գործողությունների համար անհրաժեշտ տարածություն ստանալով, դաշտի այդ հատվածում սկսեցին իրենց ավելի վստահ զգալ: Եվ հենց առաջին գրոհն ավարտվեց Հայաստանի հավաքականի դարպասի գրավումով. ձախ թևից կատարված փոխանցումից հետո Զլատան Մուսլիմովիչը 73-րդ րոպեին գրավեց անպաշտպան մնացած դարպասը:

Վարդան Մինասյանը որոշեց արագ արձագանքել իրավիճակին և հենակետային կիսապաշտպան Արթուր Եդիգարյանի փոխարեն ասպարեզ մտցրեց Հրաչ Յագանին, ով մեկ օր առաջ Հայաստանի երիտասարդական ընտրանու կազմում մասնակցել էր Շվեյցարիայի հասակակիցների հետ հանդիպմանը: Այլ կերպ ասած` մեր թիմը կենտրոնում մրցակցի խաղը «քանդող» ֆուտբոլիստներ այլևս չուներ…

82-րդ րոպեին, այնուամենայնիվ, Հայաստանի հավաքականը կարող էր կրճատել հաշվի տարբերությունը, սակայն նրա` տուգանային հրապարակի մատույցներից կատարած հարվածից հետո Նեմանյա Սուպիչը գերազանց խաց ցուցադրեց` հրաշքով հանելով դեպի դարպասի հեռավոր անկյունը սլացող գնդակը:

Թիմը հոգեբանորեն ընկճված է

Հայաստանի հավաքականը մեկ միավորով շարունակում է եզրափակել աշխարհի 2010 թ. առաջնության եվրոպական գոտու ընտրական 5-րդ խմբի մրցաշարային աղյուսակը: Մեր թիմն առայժմ մեկ ոչ-ոքի է արձանագրել` 2:2 հաշվով ավարտելով էստոնացիների հետ երևանյան հանդիպումը: Ավելին` մեր թիմը չի կարողացել անել: Այս պահին, անկեղծ ասած, նույնիսկ տեսանելի չեն այն ուղիները, որոնք պետք է հանգեցնեն իրավիճակի փոփոխության: Զգացվում է, որ մեր ֆուտբոլիստներն ընկճված են, կորցրել են նախորդ ընտրական փուլում ձեռք բերած հաղթողի հոգեբանությունը: Հետխորհրդային տարածքի մյուս երկրներում ֆուտբոլը վերելք է ապրում, մինչդեռ հայկական ֆուտբոլը շարունակում է հետընթաց ապրել: