Օրենքի զոհերը. Հետմահու արդարացված զինծառայողը

Aysor.am-ի նոր շարքը` «Օրենքի զոհերը», այն մարդկանց մասին է, ովքեր մեղադրվելուց հետո պայքարել ու արդարացման վճիռ են լսել: Բայց կան մարդիկ, ովքեր այդպես էլ չեն հասցնում լսել ցանկալի վճիռը: Նրանցից էր զինծառայող Հայկ Մովսիսյանը:

Գործի պատմությունից

2011 թ. օգոստոսի 3-ին Հայկ Մովսիսյանի նկատմամբ մեղադրանք է առաջադրվել այն բանի համար, որ նա՝ լինելով զինծառայող, սափրվելու սայրով վնասվածքներ է հասցրել իրեն ձախ նախաբազկի շրջանին, որը հանգեցրել է կամ կարող էր հանգեցնել զինվորական ծառայության կամ դրա առանձին պարտականությունների կատարումը ժամանակավորապես դադարեցնելուն:

2012 թ. նոյեմբերի 20-ին Սյունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանը Հ. Մովսիսյանին մեղավոր է ճանաչվել և դատապարտվել է 3 տարի ժամկետով ազատազրկման:

Նոյեմբերի 27-ի լույս 28-ի գիշերը Հայկ Մովսիսյանին ԼՂՀ քննչական մեկուսարանի խցում մահացած են գտել:

2013 թ. ապրիլի 16-ին Վերաքննիչ քրեական դատարանը հետմահու անմեղ ճանաչեց և հանցակազմի բացակայության հիմքով արդարացրեց զինծառայող, շարքային, 1993 թ. ծնված Հրազդանի բնակիչ Հայկ Մովսիսյանին:

Վերաքննիչ դատարանը փաստել է, որ գործում առկա են այնպիսի փաստական տվյալներ, որոնք վկայում են Հայկ Մովսիսյանի արարքում հանցակազմի բացակայության մասին, ինչն անտեսվել է քրեական վարույթն իրականացնող մարմնի կողմից:
Այսպես. ՀՀ ՊՆ Կենտրոնական Ռազմաբժշկական Հանձնաժողովի 2011 թվականի օգոստոսի 2-ի թիվ 1445 որոշման համաձայն. Հայկ Արտավազդի Մովսիսյանը «Օրգանական փսիխոպաթոնման խանգարում, դեզադապտթացիոն դեկոմենսացիա` սուիցիդի փորձով» ախտորոշմամբ, պիտանի չէ զինծառայության խաղաղ ժամանակ, սակայն վարույթն իրականացնող մարմինը, այնպես էլ դատավարական ղեկավարում իրականացնող դատախազը, անտեսել են այդ հանգամանքը և վերջինիս նկատմամբ հանցակազմի բացակայության հիմքով քրեական հետապնդումը չի դադարեցվել:

Հայկի մայրը` Հեղինե Պետրոսյանը որդու մահվանից հետո շարունակում է պայքարը` պնդելով, որ իրեն ճանաչեն Հայկ Մովսիսյանի իրավահաջորդ, քանի որ իր որդին ինքնասպան չի եղել:

Հ. Պետրոսյանի հետ կապ հաստատել չհաջողվեց, քանի որ նա այս պահին գտնվում է Ռուսաստանի Դաշնությունում: Նրա պաշտպան Արթուր Սաքունցը Aysor.am-ի թղթակցի հետ զրույցում նշեց, որ Հ. Պետրոսյանին իրավահաջորդ չճանաչելը ինքը համարում է հանցագործության կոծկման շարունակություն:

«Բազմաթիվ դիմում-բողոքներով նրան տուժողի իրավահաջորդ չեն ճանաչում այն պատճառաբանությամբ, որ նախաքննության որևէ ապացույց ձեռք չի բերվել քրեական օրենսգրքով չթույլտրված արարքով Հայկ Մովսիսյանին անմիջականորեն բարոյական, ֆիզիկական կամ գույքային վնաս պատճառելու վերաբերյալ, Հայկ Մովսիսյանը չի կարող տուժող ճանաչվել, իսկ Հ. Պետրոսյանը` տուժողի իրավահաջորդ: Սակայն Հ. Պետրոսյանին տուժողի իրանահաջորդ չճանաչելը որակում եմ հանցագործության կոծկման շարունակություն, իսկ հանցագործությունը Հ. Մովսիսյանի սպանությունն է»,- ասաց Ա. Սաքունցը:

Ա. Սաքունցի խոսքով` այն, որ նախաքննություն իրականացնող մարմինը Հ. Մովսիսյանին կյանքից զրկելու վերաբերյալ հարուցված քրեական գործի շրջանակներում տուժողի իրավահաջորդներին զրկել է քրեական գործին մասնակցելու ապացույցներ, առարկություններ, միջնորդություններ ներկայացելու իրավունքից, համադրելով Հ. Մովսիսյանի մոր ձեռքի տակ եղած լուսանկարների հետ՝ կարելի է ենթադրել, որ դա սպանություն է:

«Հ. Պետրոսյանը բազմիցս դիմում-բողոքներ է ներկայացրել` որդուն զինվորական ծառայության զորակոչելու ժամանակ թույլ տրված խախտումների մասին, դիակի վրա եղած խոշտանգման հետքերի մասին, խնդրել է որդու մահվան հանգամանքները պարզել, գործով թույլ տրված խախտումները վերացնել, ինչպես նաև իրեն տուժողի իրավահաջորդ ճանաչելու և վարույթում ներգրավվելու մասին: Սակայն դրանք, ըստ էության, պատասխաններ չեն ստացել:

2013 թ. հունիսի 8-ին ՀՔԱ Վանաձորի գրասենյակի կողմից ևս դիմում է ուղարկվել ՀՀ գլխավոր դատախազություն Հ. Մովսիսյանի մահվան փաստի առթիվ հարուցված քրեական գործով վարույթն իրականացնող մարմնի կողմից թույլ տրված խախտումները վերացնելու, Հեղինե Պետրոսյանին տուժողի իրավահաջորդ ճանաչվելու և քրեական գործ հարուցելու մասին որոշում տրամադրելու մասին:

ՀՀ գլխավոր դատախազության կողմից ստացվել է պատասխան, որ նախաքննության որևէ ապացույց ձեռք չի բերվել քրեական օրենսգրքով չթույլատրված արարքով Հայկ Մովսիսյանին անմիջականորեն բարոյական, ֆիզիկական կամ գույքային վնաս պատճառելու վերաբերյալ, Հայկ Մովսիսյանը չի կարող տուժող ճանաչվել, իսկ Հ. Պետրոսյանը` տուժողի իրավահաջորդ:

Այնուհետև Հ. Պետրոսյանի կողմից դիմում է ներկայացվել ՀՀ Երևանի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ համայնքների ընդհանուր իրավասության դատարան` ՀՀ հատուկ քննչական ծառայության քննիչ Մ. Ա. Բաբայանի 2013թ. հունիսի 5-ի որոշումը վերացնելու և տուժողի իրավահաջորդ ճանաչելու պահանջի մասին:

2013 թ. հուլիսի 16-ին դատարանը մերժել է ներկայացված դիմումը այն պատճառաբանությամբ, որ Հ. Պետրոսյանի կողմից ՀՀ հատուկ քննչական ծառայության ՀԿԳ ավագ քննիչ Մ. Բաբայանի կայացրած որոշումը չի բողոքարկվել վերադաս դատախազին, այսինքն՝ չի պահպանվել ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքով սահմանված կարգը:

Դատարանի որոշումը ստանալուց հետո՝ 2013թ. հուլիսի 17-ին, Հ. Պետրոսյանի ներկայացուցիչների կողմից ՀՀ հատուկ քննչական ծառայության պետին ներկայացրվել է դիմում` հարուցված քրեական գործով Հեղինե Պետրոսյանին տուժողի իրավահաջորդ ճանաչելու պահանջի մասին:

2013 թ. հուլիսի 23-ին ՀՀ հատուկ քննչական ծառայության կողմից ստացվել է պատասխան գրություն, ըստ որի մերժել է տուժողի իրավահաջորդ ճանաչման դիմումը` պատճառաբանելով, որ «Հեղինե Պետրոսյանը նույն պահանջով նույնաբովանդակ դիմում է ներկայացրել ՀՀ հատուկ քննչական ծառայությանը նաև 2013թ. մայիսի 29-ին, որի քննարկման արդյունքում 2013թ. հունիսի 5-ին կայացվել է «պահանջի լուծումը հետաձգելու և միջնորդությունը մերժելու վերաբերյալ» որոշում, միարժամանակ հայտնել է, որ Հեղինե Պետրոսյանը նշված որոշումը բողոքարկել է Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարան, որն էլ 2013թ. հունիսի 16-ին որոշմամբ դատարանի կողմից մերժվել է:

2013թ. օգոստոսի 16-ին իմ կողմից ներկայացրել է դիմում-բողոք ՀՀ գլխավոր դատախազություն պահանջելով վերացնել ՀՀ հատուկ քննչական ծառայության ՀԿԳ քննիչ Մ. Բաբայանի 05.06.2013թ. պահանջի լուծումը հետաձգելու և միջնորդությունը մերժելու վերաբերյալ որոշումը, և պարտավորեցնել վերջինիս իր վարույթում քննվող քրեական գործով Հայկ Մովսիսյանին ճանաչել տուժող, Հեղինե Պետրոսյանին ճանաչել տուժողի իրավահաջորդ:

2013թ. սեպտեմբերի 22-ին ՀՀ գլխավոր դատախազության կողմից ստացվել է պատասխան գրություն այն մասին, որ դիմում-բողոքը ներկայացվել է քրեադատավարական օրենքով սահմանված կարգի խախտմամբ, քանի որ համաձայն ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 100-րդ հոդվածի 3-րդ մասի՝ դիմողը իրավունք ունի իրեն դատավարության մասնակից ճանաչելուց հրաժարվելու կամ այդ պահանջի լուծումը հետաձգելու մասին որոշման պատճենը ստանալուց 5 օրյա ընթացքում համապատասխան մերժումը բողոքարկել դատարան»,- ասաց նա:

Հարցին` ու՞մ էր ձեռնտու այս գործի կոծկումը, Ա. Սաքունցը նշեց. «Քանի որ սյուն գործով թույլ են տրվել բազմաթիվ խախտումներ` մասնավորապես Հ. Մովսիսյանը անհիմն կերպով դատապարտվել է, այսինքն ինքը տվյալ հանցագործության կատարման սուբյեկտ չի համարվել, հետևաբար պետական մարմնինները իրենց կողմից թույլ տրված անօրինականությունը կոծկելու համար կարող էին գնալ այդ քայլին»:

Ա. Սաքունցի խոսքով` արդարացման դատավճռից հետո էլ մի շարք հարցեր անպատասխան են մնացել.

«Քանի որ տուժողի իրավահաջորդները քրեական գործի մասնակցության իրավունք չեն ստացել, հարուցված քրեական գործի շրջանակներում որևէ տեղեկություն հայտնի չէ, անհայտ են մահվան հանգամանքները, վկաների ցուցմունքները, փորձաքննությունների եզրակացությունները, մեղադրվողների տվյալները, անհասկանալի է այն հանգամանքը, թե հանրապետության գլխավոր դատախազության կողմից ինչ հանգամանքներում է իր կողմից ներկայացված վերաքննիչ բողոքի արդյունքում կայացված արդարացման դատավճռից հետո որոշումը բողոքարկվել ՀՀ վճռաբեկ դատարան: Ինչպես նաև` անհայտ է ԼՂՀ քննչական մարմնում հարուցված և այնտեղ քննվող քրեական գործի հանգամանքները»:

Ա. Սաքունցը հավելեց, որ իրենք այս գործով պատրաստվում են առանց ներպետական դատական ատյանները սպառելու` դիմել Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան: 

Նախորդող հրապարակում` Օրենքի զոհերը. Գրիշա Վիրաբյան. Իմ կյանքը պայքարով էլ կավարտվի