Ժողովուրդը լավ վիճակի մեջ չէ. Հարուստը շատ հարուստ է, աղքատը` շատ աղքատ. Հարութ Փամբուկչյան

Aysor.am-ի զրուցակիցը ամերիկաբնակ երգիչ Հարութ Փամբուկչյանն է` Ձախ Հարութը, Երևանի ամենավառ գույներից մեկը:

-Ի՞նչ նպատակով էիք Հայաստանում գտնվում:

-Իմ երկրպագուներն իրենց ամուսնության կապակցությամբ ինձ հրավիրել էին. մի քանի երգով ներկայացա: Բայց ասեմ, որ միշտ էլ սիրով եմ գալիս իմ քաղաք, իմ ծննդավայր, որտեղ հարազատ ընկերներ ունեմ, որոնց տեսնելն ինձ համար մեծ նշանակություն և արժեք ունի: Այնպես որ, ուրախ եմ, որ գտնվում եմ իմ քաղաքում, որտեղ ծնվել ու մեծացել եմ:

-Պարոն Փամբուկչյան, արդյոք ֆինանսապես արդարացված է հարսանիքի հրավերն ընդունելով` այդքան ճանապարհ կտրել-անցնել:

-Ես որևէ ծախս չեմ կատարել, հրավիրողները ֆինանսական բոլոր հարցերը լուծում են: Սա մեկ օրվա արդյունք չի, տարիների քրտնաջան աշխատանք է, որի դիմաց այսօր վարձատրվում եմ:

-Իսկ ես կարծում էի` առիթը կօգտագործեք և համերգային ծրագրով կներկայանաք:

-Հիմա համերգ չի լինի, բայց արդեն իսկ նման բանակցություններ կան: Դեռ պարզ չէ, թե հստակ երբ համերգ կունենամ Երևանում, բայց, կարծում եմ, շուտով: Ի դեպ, ասեմ, որ հոկտեմբերի 3, 4, 5-ին համերգային ծրագրով կներկայանանք Մոսկվայի Կրեմլի դահլիճում:

-Ասացիք, որ այստեղ շատ ընկերներ ունեք: Ովքե՞ր են Ձեր երևանյան ընկերները:

-Երևանյան ընկերներս պատանեկությանս հետ կապող վերջին օղակներն են` Արտավազդ Եղոյանը և Աշոտ Թադևոսյանը: Իմ ընկերն է նաև Արտավազդի որդին` Խաչիկ Եղոյանը, ով առավոտից-իրիկուն ինձ «տիրություն» է անում: Ի դեպ, նա նաև իմ հայաստանյան պրոդյուսերն է: Իսկ մնացած ընկերներս` մեր թաղի բոլոր տղաները, որոնց հետ մեծացել ենք, Լոս Անջելեսում են: Այնպես որ, Երևանում գտնվելիս ամբողջ օրս անցկացնում եմ իմ այս երեք ընկերների հետ:

-Փաստորեն, Ամերիկայում ավելի շատ ընկերներ ունեք, քան Հայաստանում:

-Այո, բայց նրանց ամեն օր եմ տեսնում, իսկ այստեղի ընկերներիս` ժամանակ առ ժամանակ. իրենք կարևորագույններն են ինձ համար:

-Ըստ Ձեզ, ի՞նչն է պատճառը, որ մեր արվեստագետներին Լոս Անջելեսն այդքան ձգում է, գրավում:

-Կարծում եմ, պատճառ այն է, որ այստեղ ըստ արժանավույն չեն կարողանում գնահատվել. համերգներ չեն կազմակերպվում: Այս երգող «ջահելությունը», որը փորձում է իր երգը դարձնել ապրուստի միջոց, չի գնահատվում: Իսկ մեր սփյուռքը միշտ էլ գնահատում է հայաստանաբնակ երգիչներին: Ով գալիս է այնտեղ, լեփ-լեցուն համերգասրահներ է ունենում: Երբեմն, միջակ երգիչներ էլ են գալիս, բայց նույնիսկ նրանց համերգներին մարդիկ գնում են: Շատերը դրանով իրենց ապրուստի միջոցն են հայթայթում, այդ պատճառով էլ իրենց ձգում է Հայաստանից դուրս կյանքը: Նաև մի մոռացեք, որ Կալիֆորնիան, Լոս Անջելեսը համաշխարհային շոու-բիզնեսի կենտրոնն է, անգամ համաշխարհային կինոարվեստի ստեղծման կենտրոնը Հոլիվուդն է: Այնտեղ ստեղծագործական կյանքը շատ ակտիվ է, եռուն: Բնական է, որ բոլորը կձգտեն գնալ:

-Պարոն Փամբուկչյան, վերջին շրջանում նորովի կյանք եք տալիս Ձեր հին և սիրված կատարումներին` զուգերգի տեսքով: Այդ մոտեցումը կշարունակվի՞, ի՞նչ նոր դուետներ սպասենք:

-Գիտեք, ես զուգերգերի մեծ սիրահար չեմ, բայց երբ հետաքրքիր առաջարկ է լինում, չեմ մերժում: Ինձ ասել են. «Հարութ, կարո՞ղ ենք երգին «դիպչել»», այսինքն` երգել յուրովի, ես համաձայնել եմ և ասել, որ այո, կարող եք բնօրինակից շեղվել: Օրինակ, Սիրուշոն հիանալի կատարեց երգը, նույնը նաև Արմենչիկը:

-Իսկ նոր երգեր գրվո՞ւմ են:

-Իհարկե, նախորդ տարի երկու ձայնասկավառակ եմ պատրաստել` 22 երգերով: Շատ շահեկան երգեր կան այնտեղ ներառված: Ինձ մոտ երբեք ստեղծելու մարմաջը չի դադարում: Երբ որևէ նոր բան, հետաքրքիր մի բան ականջիս «կպչում» է, փորձում եմ վերարտադրել ու երգել:

-Ձեր զուգերգը Սիրուշոյի հետ որոշակի քննադատության արժանացավ: Ըստ Ձեզ, պատճառը սերունդների՞ տարբերությունն էր, թե՞:

-Քննադատությա՞ն: Իսկ արդյոք քննադատության արդյունքն է, որ առաջին իսկ շաբաթվա մեջ 4,5 միլիոն դիտում գրանցեց: Հազվադեպ է պատահում երգի` նման հաջողություն: Կարծում եք, այդքան մարդ «վատ» բան ասելո՞վ է մտել, դիտել ու հավանել այդ տեսահոլովակը: Այդ երգը ես ձայնագրել եմ 1980 թվականին` 35 տարի առաջ, իսկ հիմա այն իր երկրորդ կյանքն է ապրում:

-Պարզապես, մարդիկ հաճախ դժվարությամբ են ընդունում փոփոխությունը:

-Գիտեմ, շատերն ասում են` այս երգը պետք է երգվեր այնպես, ինչպես դու ես երգել: Բայց որտե՞ղ է գրված, որ իմ երգածը ճիշտ է: Պարզապես, երբ ժամանակին երգեցի, այն մեծ հաջողություն ունեցավ, մեծ պոտենցիալ ուներ իր մեջ: Բայց այսօր մարդիկ ավելի շատ են այն լսում: Ուղղակի այստեղ մի քիչ շատ «գիտունիկներ» կան, փորձում են ամեն բան քննադատել: Ինքս կողմնակից եմ առողջ քննադատությանը, աշխատում եմ ամեն մի բառին ուշադիր լինել: Ես այս դուետը համարում եմ դրական և ուսանելի, ուրախ եմ, որ նորովի ձայնագրվեց երգը: Եթե հետագայում նորից հայտնվեն շնորհալի «ջահելներ», ովքեր կցանկանան հետաքրքիր երգերի նոր կյանք տալ, սիրով կընդառաջեմ: Գիտեմ, որ դրանից շահում է միայն ու միայն մշակույթը, երգը, ինչու ոչ, նաև կատարողները` թե́ ես, թե́ երիտասարդը:

-Եթե չեմ սխալվում, սկզբնական շրջանում դուք մարդկանց ներկայացել եք ռոք, շանսոն, նաև ռաբիս ոճերում, բայց առավել ճանաչվեցիք որպես ռաբիս երգիչ: Այսօր ռաբիս ոճի կատարողներ շատ կան, սակայն միայն մի քանիսն են առավել սիրված ու ընդունելի: Ինչո՞ւմ է Ձեր «համ ու հոտի» գաղտնիքը, ըստ Ձեզ:

-Երևի պատճառն այն է, որ թեև ես ռաբիս կատարումներ լսել եմ, բայց նաև շատ եմ սիրել և ներշնչվել գուսանական կատարումերից: Աշուղական երգերն անցկացրել եմ իմ պրիզմայով, իմ միջով: Աշխատել եմ մաքուր երգել: Ես ռոքն ռոլ եմ երգել, բայց այստեղ ծնված ու այստեղ մեծացած հայ եմ եղել: Մի փոքր ճաշակով տարբերվել եմ, ինչից երգը շահել է: Ինքս էլ ժամանակին նոր շունչ եմ տվել աշուղական երգերին, ինչն էլ, կարծում եմ, հաջողությանս գաղտնիքն է: Ինչ այստեղ լսել էին ժամանակին կլառնետով, դհոլով, ակորդիոնով, այնտեղ լսում էին բաս կիթառներով, հարվածային գործիքներով և սինթեզատորներով, որոնք հարուստ երգիչներն ունեին: Ես շատ հարուստ չեմ, բայց Ամերիկայում բախտ ունեցա դրանք ունենալ և օգտագործել, ինչն իր արդյունքը տվեց: Արդյունք այն է, որ մարդիկ ինձ ավելի ճանաչեցին, սիրեցին, օրվա մեջ 3-4 հատ հարցազրույց եմ տալիս: Ես, իհարկե, փորձում եմ բոլոր լրագրողներին էլ հյուրընկալվել: Եթե մարդիկ քեզանով հետաքրքրված են, դու էլ պարկեշտ մարդ ես` պետք է գոհ և ուրախ լինես, որովհետև շատ-շատերն այդ հետաքրքրվածության պակասն ունեն: 

-Պարոն Փամբուկչյան, հետևո՞ւմ եք հայաստանյան ժամանակակից երգարվեստին, «նորածին աստղերին»: Որքանո՞ վ է Ձեզ գոհացնում այսօրվա վիճակը:

-Իհարկե, հետևում եմ: Այստեղ չափից ավելի «կոմերսացված» է, երգերը միմյանց նման են: Երբ կոմպոզիտորները նկատում են, որ այս կամ այն երգը հաջողվում է, սկսում են նույն ոճի մեջ գրել: Բոլոր երգերը սկսում են դանդաղ, ցածրից, ու միանգամից «պոռթկում» են: Երբ լսում ես, հասկանում ես, որ այս բոլոր երգերը միամյանց «քեռու, մորաքրոջ» էրեխեք են: Ազգակիցներ, որոնք միմյանց նման են: Իհարկե, մեջները կան տաղանդավոր երեխաներ, որոնք ավելի «փախած» են, փորձում են ստանդարտներից դուրս մի բան անել: Նրանցից կարող եմ նշել Ռազմիկ Ամյանին, Արման Հովհաննիսյանին: Թաթան, ըստ իս, քաղաքային ֆոլկլյոր է, այդպիսի երանգ ունի: Իսկ ջահելների մեջ արագ երևալու մարմաջ կա, մեծ կարևորություն են տալիս տեսահոլովակներին:

-Դուք, կարծեք թե, տեսահոլովակների նկատմամբ միշտ եք անտարբեր եղել:

-Այո, ես երբեք շատ տեսահոլովակներ չեմ նկարահանել, ավելի շատ վստահում եմ մարդու տաղանդին: Իհարկե, «կլիպը» երբեմն ազդեցիկ է լինում, բայց ինքներդ էլ գիտեք, որ իմ հանրաճանաչ երգերը, որոնք մեծ հաջողություն են ունեցել, մարդիկ երգել ու երգում են, երբեք տեսահոլովակ չեն ունենցել: Հաջողություն վաստակել են երգի, խոսքի որակով: Նաև ասեմ, երբ բեմում եմ, նախընտրում եմ իմ հետևում նվագախումբը նստի, քան թե «քամակները» բաց 6-7 աղջիկ պարեն կամ տղաները անճաշակ շարժումներ անեն` առանց պարուսույցի: Իհարկե, կան նաև հաջողված կատարումներ:

-Իսկ հեռավորությունից հետևո՞ւմ եք հայաստանյան ներքաղաքական, տնտեսական վիճակին: Ի՞նչ կարծիքի եք այդ դաշտի մասին:

-Աշխատում եմ այն, ինչում ինքս եմ մասնագիտացած, լավ անել: Հետևում եմ և կասեմ, որ ցավալի է այն, ինչ կատարվում է: Ժողովուրդը լավ վիճակի մեջ չէ. հարուստը շատ հարուստ է, աղքատը` շատ աղքատ: Բայց ես քաղաականությանը չեմ խառնվում, քիթս «չեմ խոթում» այն բաների մեջ, ինչին խելքս չի հասնում: Քաղաքական և տնտեսական բաները թող քաղաքական գործիչներն ու տնտեսագետները որոշեն: Որպես անհատ, այս երկրի, ազգի մի մասնիկ, անշուշը, անարդարություններն ինձ հուզում են և կցանկանամ օգտակար լինել: Բայց որքան էլ մտածում եմ, չեմ կարողանում հասկանալ` ի՞նչ կարող եմ անել, որ օգնեմ այս երկրին, գոնե էլեկտրականության սակագինը իջեցնեմ: Հուսով եմ, գիտակից և խնդրին տիրապետող մարդիկ այնպես կանեն, որ մեր ժողովուրդը գոնե մի քիչ հոգսաթափ լինի: Մեղք է մեր ժողովուրդը, մենք լավ, արվեստ սիրող ու գնահատող  ժողովուրդ ունենք, բայց չենք կարողանում օգտակար լինել նրան:

-Չգիտեմ, բարեբախտաբար, թե դժբախտաբար, իմ երևանը Ձեր Երևանից տարբերվում է: Շա՞տ մեծ է փոփոխությունը:

-Այո, սա իմ իմացած Երևանը չի, բայց ի՞նչ կարող ենք անել. սերունդ է փոխվել, մարդիկ են փոխվել: Բայց գիտեք, ամեն ինչ ժամանակավոր է: Մենք ցեղասպանություն տեսած, ապրած ժողովուրդ են: Ունենք պահանջատիրություն. 200 հազար մարդ կարողանում է Լոս Անջելեսում հավաքվել և թուրքական դեսպանատան հարևանությամբ իմ համերգին ներկա գտնվել: Այնպես որ, ես հավատում եմ այդպիսի ժողովդի ապագային, գիտեմ, որ ամեն ինչ ժամանակավոր է: Մենք մեր անկախությունն առանց արյուն ձեռք բերեցինք և կարծում եմ, ժամանակն ամեն ինչ իր տեղը կգցի. Ունենք, բայց առավել լավ, բարգավաճ, հզոր, ազատ և անկախ հայրենիք կունենանք:

-Իսկ այդ հայերենիք վերադառնալու մասին կմտածե՞ք:

-Իհարկե, ես վաղուց եմ մտածել վերադարձի մասին: Սակայն մեկ ու կես տարի առաջ կորցրեցի կնոջս, ինչից իմ կյանքը շատ փոխվեց: Ես աշխարհը հիմա սև-ճերմակ եմ տեսնում, երկնքի կապույտը չեմ զգում: Ժամանակին մտածում էի, որ պետք է ընտանիքիս` տիկնոջս, զավակիս հետ գամ հայրենիք, բայց: Հայրս, ճիշտ է, այստեղ է թաղված, բայց կնոջս շիրիմը գտնվում է Լոս Անջելեսում, մայրս է այնտեղ թաղված, եղբայրներս: Հայ ժողովուրդը նուրբ թելերով կապված է իր շիրիմներին: Իհարկե, ոչինչ չի բացառվում, ոչ-ոք չգիտի, թե ճակատագիրը մեզ համար ինչ է պատրաստել: Գուցե մոտ ապագայում տեղափոխվեմ և ապրեմ Հայաստանո՞ւմ:

-Հայաստանի տնտեսական վիճակը Ձեզ չվախեցրե՞ց:

-Ես այդ առումով ապագաս արդեն ապահովել եմ, և այն կյանքը, որն Աստված ինձ պարգևել է, կարող եմ այստեղ ապահով ապրել: Կշարժվենք այնպես, ինչպես ճակատագիրը կորոշի (ժպտում է): 

-Երևանում բնակարան ունե՞ք:

-Ճիշտ է, ես գումար չեմ տվել ու տուն չեմ առել, բնակարան չունեմ, բայց Հայաստանում ինչքան տուն կա, բոլորն իմ տներն են, ես բոլոր տների բնակիչն եմ (ժպտում է):

-Շատերը հաճախ ասում են, որ դրսում հայը կորցնում է իր տեսակը: Ի վերջո` ճի՞շտ է «հայի տեսակ» արտահայտությունը: Ո՞րն է դա:

-Ես չգիտեմ, թե ով է «բստրել» հայի տեսակ արտահայտությունը, բայց այն այստեղից  է դուրս եկել: Անգամ ամենալավ մարդու մեջ նեգատիվ որոշ բաներ կան, բայց պետք չէ դա ազգայնացնել ու քննարկման թեմա սարքել: Իհարկե, երբեմն նկատում եմ «անորակ» հայերի, բայց դա ձեռքբերովի է: Իսկապես, երբեմն տեսնում ես այնպիսի մարդկանց, որ մտածում ես` լավ, էս տեսակ հայ է լինո՞ւմ: Բայց դրանք բացառություններ են, ամեն ազգի մեջ էլ կան: Հայն ինձ համար մնում է հայ` լինի լավ կամ վատ: Հայը կամ հայրենիքը «չամիչով բուլկի» չի, որ վերցնես մեջի քաղցր չամիչներն ուտես ու մնացածը շպրտես: Պետք է մարդուն սիրել ու ընդունել իր լավ ու վատ կողմերով:

-Պարոն Փամբուկչյան, Ձեր որդին ինչո՞վ է զբաղվում:

-Որդիս ձայնագրման ինժեներ է և դասական դաշնակահար: Նաև, ինձանով է զբաղվում. տարիքս արդեն չգիտեմ, ուր է հասել, բայց երեխայի պես եմ: ԱՄՆ-ում որդիս է իմ «խնամակալը», այստեղ ինձ «տիրություն» է անում ընկերոջս որդին` Խաչիկ Եղոյանը: Միշտ ինձ ինչ-որ մեկը պետք է ասի` Հարութ այստեղ նստի, փափուկ է, այս կեր, այն մի կեր: Այդ ամեն ինչը ինձ պետք է ասեն, որ անեմ: Ուրախ եմ, որ այդպես է: Դե գիտեք, արվեստի մարդիկ մի քիչ տարօրինակ են, տարօրինակություններ են անում, բայց դե պետք է նրանց ընդունել այնպես, ինչպես կան (ծիծաղում է):

-Շնորհակալ եմ զրույցի համար: Կա՞ որևէ բան, որ կցանկանաք ավելացնել:

-Ես էլ եմ շնորհակալ, որ ինձ շատ չեք տանջում: Ուրախ եմ, որ առիթ ունեցա շփվելու իմ ժողովրդի հետ: Սիրում եմ բոլորիդ: