Լ. Գալստյան. Անփորձ երիտասարդությունն է այսօր փողոցի առաջին գծում, նրանց տեր պետք է կանգնել

Վերջին իրադարձությունների մասին Aysor.am-ը զրուցեց ԱԺ նախկին պատգամավոր, ՀՅԴ ԳՄ անդամ Լիլիթ Գալստյանի հետ:

-Տիկին Գալստյան, Բաղրամյանում շարունակվում է բողոքի ակցիան, որը, կարծես, նոր փուլ է թևակոխել ու արդեն իսկ ավելի հաճախ կապվում քաղաքականության հետ: Ինչպիսի՞ն է պայքարն ըստ Ձեզ, պարունակո՞ւմ է այն քաղաքականության նշույլներ:

-Հայտարարությունները, թե սա քաղաքական պայքար չէ կամ չի կարելի  գործընթացը քաղաքականացնել, մոլորություն է։ Հանրային կյանքի որևէ ոլորտին վերաբերող խնդիր ինքնին քաղաքական է, էլ չեմ խոսում ռազմավարական նշանակություն ունեցող Բաղրամյան պողոտայի 10 օրյա բարիկադը։ Սա մաքուր քաղաքականություն է՝ սոցիալ-տնտեսական բաղադրիչ-առիթով։ Հայաստանում «քաղաքականությունը»  և այն իրականացնողները այնքան վարկաբեկված արժեքներ են, որ այս շարժման առաջնորդները  «քաղաքականություն» եզրը հնարավորինս օտարում են իրենցից։  Սրանից  իհարկե բովանդակությունը չի փոխվում…
Քաղաքական միջավայրն ու ինստիտուտներն այնքան վարկաբեկված են, անպտուղ ու իներտ, որ միանգամից հազարավորների շարժում է ծնվում, որոնց առաջնորդներին նույնիսկ  դեմքով չգիտենք։

Ինչ վերաբերում է հոռետեսությանը, ապա նույնիսկ այսօր, այս փսորած վիճակում, հաջողություններ այնուամենայնիվ ունենք. Աուդիտ, մոսկովյան անդրադարձ, միջազգային լրահոս, կառավարության որոշում, փոխհատուցման այլընտրանք…  սրանք  քաղաքական արդյունք-հետևանքներ են, ինչին չկարողացան հասնել խորհրդարանական ուժերը։

Նաև դասեր պետք է քաղենք այս ամենից: Երբ անփորձ երիտասարդները 40 աստիճան արևի ու ջրցանի ճնշման տակ  կարողանում են այսպիսի ձնագունդ  ստեղծել՝ սա արդեն ինքնին երևույթ է: Քաղաքական շատ ուժերն էլ պետք է հետևություններ անեն. թե այդ ինչպես եղավ, որ այդքան քաղաքական ուժ  ու մտավորական  ընդամենը պատ հանդիսացան: Բառիս  բուն իմաստով միայն պատի դերակատարություն ունեցավ, ուրիշ ոչինչ: Ինչպես եղավ, որ Հաստանում ստեղծվեց  մի վիճակ, երբ քաղաքական գործընթացները քաղաքական կառույցներից դուրս են ծավալվում:

Չի կարելի ասել, թե այս շարժումը ի սկզբան քաղաքական չէր միայն այն պատճառով, թե քաղաքական մեզ հայտնի դեմքեր այնտեղ չկային: Ի վերջո, սա խորը քաղաքական ցնցում էր՝ ուղղված նախևառաջ քաղաքական համակարգին, երբ  ժողովուրդը  պետական, ինստիտուցիոնալ որոշման հետ  հույս այլևս չի կապում և չի հավատում …

-Բայց  այսպես մինչև  ո՞ւր, ի վերջո Բաղրամյանն անվերջ փակ պահել հնարավոր չէ, արդյոք փակուղային իրավիճակ չի ստեղծվել:

-Տեսանելի է՝ իրենց մեջ էլ պատասխան չկա այս հարցին,  սխալներ են թույլ տալիս, փորձառության պակաս ունեն, խնդիրներն ու անելիքները պողոտայում են ձևավորվում:  Սա նաև մեր բոլորի ցավն է, նույնիսկ ողբերգությունը, մենակ են երիտասարդները՝ համակարգից խաբված, հեղինակությունների սովի միջավայրում…

Երբ երկրի նախագահը հրավիրում է հանդիպման ու չեն գնում,  չեն գիտակցում, որ նախագահը այդպիսով լեգիտիմացնում էր իրենց: Չգիտակցեցին, որ դա լեգիտիմացում էր: Գնայիք, էլի, գնայիք և ասեիք՝ սա է պահանջը, կասեցնել որոշումը:

-Ցուցարարների միջև պառակտում եղավ նախագահի հայտարարությունից հետո: Ինչո՞ւ այդպես ստացվեց, միայն պատասխանատվության բեռն էր, որ ազդեց նրանց որոշումների ու քայլերի վրա:

-Անկեղծ ասած՝  և մեծ հիացմունք ունեմ այդ երիտասարդների նկատմամբ, և կարեկցանք,  ինչ-որ պահի  անտերության ու պատասխանատվության բեռից ընկրկեցին, կուչ եկան հնարավոր արյան վախից … Վերջին հաշվով մենք մարտի 1-ի ցավ-հիշողություն ունենք, այն մեր բոլորիս մեջ զանգ է հնչեցնում։  Նրանք  շատ լավ գիտեն պետական մուրճի ու ջրի նաև հակառակ կողմը: Բայց խելամիտ իշխանությունը չի ոչնչացնի, թևաթափ չի անի այս երիտասարդությանը։
Ի վերջո երկիրը, որպես վարչական տարածք, ոչինչ է, եթե չի հենվում պահանջատեր  ու իրավագիտակից, տիրոջ պատասխանատվությամբ հասարակության վրա:

Մի լավ պաստառ կար Բաղրամյանում՝ «ինչքան ջրեք՝ կաճենք»: Իշխանությունը պետք է հենվի այս տեսակի, այս ազնիվ, պայքարող, տեր կանգնող տեսակի վրա։  Մեր ժամանակների հանրային հոգեբանական ամենալուրջ  խնդիրը տիրոջ կորուստն է՝ թե մեր ներքին տիրոջն ենք կորցրել, թե ինտիտուցիոնալ տիրոջը: Ես հույս ունեմ, որ իշխանությունը կհասկանա, որ այս նոր հույսի ծիլերը ջարդելով ինքը պետության հեռանկարն է մթագնում՝  իր ապագայի հնարավորության հեռանկարը:
Միթե հնարավոր չէ հակառակը՝  այս պայքարը համախոհության դաշտ տանելու ու երկրում հանրային վստահության ու համոզումի մթնոլորտ ստեղծելու …

-Իսկ մտավախություն չունեք, որ իշխանությունները, որը կտրուկ գործողությունների  չի դիմում, հաշվի առնելով գուցե նաև Ձեր այս նշած հանգամանքները, կարող է ինչ-որ պահի վերահսկողությունը կորցնել, քանի որ  այս իրավիճակում անշուշտ կհայտնվեն ուժեր ու անձինք, որոնք գործընթացը կցանկանան ուղղորդել այլ տեղ:

-Միշտ իշխանության պատասխանատվության նժարն ավելի մեծ է. մի կողմից նա պետք է խնայի իր հասարակությանը և հասկանա, որ եթե կա հանրային այսպիսի մեծ հնչեղություն ունեցող խնդիր, իսկ սոցիալական, բարոյական ու տնտեսական ճգնաժամը ակնբախ է, ապա  պետք է լուծման ընդունելի եղանակներ գտնել: Իշխանությունը պետք է սնի այս հանրության երազանքն ու սպասումը, ոչ թե ուժով ու զոռբայությամբ ճնշի. լավ, ջրեցինք գնացին կամ մի քանիսին էլ ծեծեցին, հետո՞: Սա լուծում չէ: Հանրությանը հասկանալ ու սիրել է պետք: Խոհեմ չի ժողովրդի ու իշխանության միջև անգամ հոգեբանական բարիկադը, ուր մնաց իրականը….

-Եթե լինեիք ցուցարարների տեղը՝ Բաղրամյանում, Սերժ Սարգսյանի հայտարարությունից հետո ինչպե՞ս կվարվեիք:

-Բոլորն այնքան վախեցած են՝ չարդարացված հույսերից, չիրականացված ճանապարհային քարտեզներից, չգործող Սահմանադրությունից ու օրենսդրությունից, որ չեն հավատում խոստումներին: Բոլորը բոլորին պիտակավորում են, փչացնում, ատում և հենց սա է փսորված հասարակության մոդելը, որտեղ ոչ մի ինստիտուտ չի աշխատում ոչ մեկը ոչ մեկին չի հավատում: Իսկ սա առիթ է հանրային համախոհության մեխանիզմներ մշակելու համար, եկեք ճանապարհային քարտեզ մշակենք, քայլերի ժամանակացույց, ի վերջո  Մոսկվայից դարձյալ գնդակը գցեցին Հայաստանի դաշտ՝ արձանագրելով, որ դա Հայաստանի ներքին կարգավորման բացթողումների խնդիր է:
Հայաստանում բոլորը վախենում են առաջարկություններ անելուց, բոլորի համար որոշող կայացնողը Բաղրամյան 26-ն է…. Մենք մեզ ինքներս չենք հավատում, միջազգային կազմակերպությունից աուդիտ ենք պահանջում, բայց մենք ինքներս ի՞նչ ենք արել մեր լիազորությունների սահմաններում:

-Վերջին օրերին կարծիք հնչեց, որ այս իրադարձությունների ֆոնին Ազատության հրապարակը առաջին անգամ դավաճանների հավաքատեղի պիտակավորվեց…

-Ես միշտ խուսափել եմ որևէ տեսակի պիտակավորումներից։ Կարծես բոլորը դավաճանված լինելու զգացում ունեն։  Գուցե, այս պատճառով են հեշտ բաժանվում  հայրենիքից՝ գիտենք, թե ով է լինելու հաջորդ քաաղքապետը, ով է փոխարինելու դատախազին, հայրերի ու որդիների մի փակ համակարգ է ստեղծվել։ Թթվածինն է պակասել Հայաստանում, երազանքից ենք զրկվում: Կամ լրտեսներ են փնտրում, այլ երկրների հետք.  ամոթ է, խնդիրները լուծեք, ոչ թե մշտական թեզը առաջ քաշեք՝ բոլորը մեղավոր են, բացի մեզանից: Ի վերջո, կրկնում եմ, անփորձ երիտասարդությունն է այսօր փողոցի առաջին գծում,  տեր պիտի կանգնել նրանց:  Իսկ խելամիտ պետությունը չի թողնի, որ քաղաքական ինստիտուտները արժեզրկվեն ու հասարակությունը լուծումները  փողոցում որոնի: