Հայագետ. Հուշարձանների պահպանությունը պետք է անհապաղ հանել Մշնախից

Համամարդկային մշակութային արժեքների պահպանության հարցում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի գործունեությունը նվազագույնի է հասնում, քանի որ մշակութային արժեքների նկատմամբ վանդալիզմի դրսևորումները ոչ միայն չեն պակասում, այլ ավելանում են: Այս մասին այսօր լրագրողների հետ հանդիպմանը, անդրադառնալով ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի հիմնադրման 70-ամյակի առթիվ Երևանում անցկացված «Մշակութային քաղաքականություն, քաղաքականություն մշակույթի համար» խորագրով միջազգային եռօրյա կոնֆերանսին, ասաց հայագետ Արգամ Այվազյանը:

Նրա խոսքով՝ հայկական հուշարձանների պահպանության քաղաքականությունը ցավալիորեն վատ վիճակում է:

«ՀՀ տարածքում այսօր կա շուրջ 24 000-ից ավելի քիչ հուշարձան, իսկ 15 000-ը պետականորեն չի ստացել հուշարձանի կարգավիճակ: Նրանց մեծ մասը գտնվում է պատմական Հայաստանի՝ Արևմտյան Հայաստանի տարածքում, որոնց թիվը կազմում էր 170-180 հազար, որոնց 97-98 տոկոսը ավերվել է: Ունենալով նման հարուստ մշակութային արժեքներ՝ չունենք հստակ ցանկ, թե հայ ժողովուրդը պատմական Հայաստանի տարածքում և աշխարհասփյուռ երկրներում ինչքան հուշարձաններ է ստեղծել կամ դրանցից որքանն է ավերվել: Նման ցանկ մինչև այսօր չունենք»,- ասաց նա։

Նա հիշեցրեց, որ Ադրբեջանում և Նախիջևանում 27 000 հուշարձան վանդալիզիմի զոհ է դարձել:

«Ինչ-որ մնացել է գետնի երեսին նաև Արևմտյան Հայաստանի տարածքում, խիստ վտանգված է, և ևս 25 տարի, խիստ վթարային վիճակում գտնվող հուշարձանները ևս կավերվեն»,-ասաց նա:

Արգամ Այվազյանը նշեց, որ Վրաստանի տարածքում կան դեպքեր, երբ հայկական եկեղեցիները վրացականացվում են, իսկ տարածաշրջանում միակ պետություն Իրանը, ուր հավուր պատշաճի, դեռևս 60-ականներից սկսած հայկական հուշարձանները պահպանվում են և նաև վերանորոգվում, նույնիսկ 2-3 հայկական հուշարձան Իրանի իշխանությունները ներկայացրել են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի պահպանությանը:

Հայագետը, ներկայացնելով Հայաստանում մշակութային քաղաքականություն հասկացությունը, ասաց, որ այն իրական իմաստով գոյություն չունի՝ չնայած որոշ ոչ էական տեղաշարժերի առկայությանը:

«Հուշարձաների մասին տեղադրված վահանակները խայտառակ սխալներով են»,-ասաց նա՝ նշելով, որ երբ ժամանակին հուշարձանների վերականգնման համար ստեղծված գիտահետազոտական ինստիտուտը փլուզվեց, այսօր դրանք վերականգնում են մրցութային եղանակով, և ցանկացածը կարող է շահել և վերանոգել՝ խեղաթյուրելով հուշարձանը:

«Պետք է իսպառ դադարեցնել հուշարձանների ամբողջությամբ վերականգնելու գործընթացը, դա պետք է փոխարինել առժամանակ այլ քաղաքականությամբ, վթարված հուշարձանների կոնսերվացմամբ: Ծածկ չունեցողները թեթև ծածկերի տակ առնել, որովհետև ամեն մեկի վերանորոգումը 5-6 տարի է տևում, շատ հաճախ գնումները չեն հերիքում, ու ավելի վատ արդյունք է լինում»,-ասաց նա:

Որպես լուծում նա նաև առաջարկեց ընդհանրապես անհապաղ հանել հուշարձանների պահպանության հարցը Մշակույթի նախարարությունից և դա միավորել առանձին կառույցում: