Մկրտչյանները գերազանցեցին իրենք իրենց. «Կյանք ու կռիվ»՝ ֆիլմ ընկերության, սիրո և պատերազմի մասին

Հայկական կինոարտադրությունը վերջին տարիներին հարստացել է, հարստացել քանակով, բայց ոչ բովանդակությամբ:

Ամեն տարի նկարահանված մի քանի կատակերգական ֆիլմերը թեև վատը չեն ու մարդկանց տրամադրությունը բարձրացնում են, սակայն սխալ չի լինի ասել, որ դրանցից շատերը միայն մեկ անգամյա դիտման են: Երբ կինոսրահից դուրս ես գալիս ու այլևս չես մտածում տեսածդ ֆիլմը ևս մեկ անգամ նայելու մասին, նշանակում է՝ ո՛չ էմոցիաներ ես ստացել, ո՛չ էլ ասելիք է ունեցել:

Իհարկե, արցախյան պատերազմին ու, ընդհանրապես, 90-ականներին անդրադառնալիս մեր ռեժիսորներն առավել զգոն են լինում:

Երեկ փակ ցուցադրությամբ ներկայացվեց տաղանդավոր Մկրտչյանների գենը կրող ռեժիսոր Մհեր Մկրտչյանի՝ «Կյանք ու կռիվ» գեղարվեստական ֆիլմը՝ նվիրված անկախության 25-ամյակին: Ֆիլմի հիմքում սերն է, ընկերությունն ու հայրենասիրությունը, 90-ականների Երևանն ու Արցախը, մարդկային ու ընկերական հարաբերությունները:

Ցուցադրությունը, միաժամանակ, ընթացավ «Կինոպարկի» երկու սրահներում. մեկում հանդիսատեսը ՀՀ ՊՆ Մոնթե Մելքոնյանի անվան ռազմամարզական վարժարանի սաներն էին, մյուսում՝ լրագրողներն ու արվեստագետները, շոու-բիզնեսի ներկայացուցիչները:

Ֆիլմի ավարտից հետո հանդիսատեսը չէր կարողանում հուզմունքը զսպել, եթե ուրիշ ժամանակ դեռ չավարտված՝ դահլիճից դուրս էին գալիս, ապա սա այն դեպքն էր, որ նստած տեղից վեր կենալը դժվարացել էր. յուրաքանչյուրը փորձում էր հույզերը զսպել, սպասածից ավել ստացած էմոցիաները վերահսկել:

«Մեկ տարի առաջ գաղափար առաջացավ՝ անկախության 25-ամյակին նվիրված ֆիլմ պատրաստել: 90-ականների պատերազմի ժամանակ մենք զինվորական տարիքի էինք, բայց քանի որ ՈՒՀԱ-ում էինք ընդգրկված ու մեծամասամբ Հայաստանում չէինք լինում՝ կռվին մասնակից չեղանք: Հետագայում մեր մեջ միշտ մի միտք էր «եփվում»՝ գուցե մենք պետք է լինեինք այստե՞ղ, և ոչ թե ՈւՀԱ-ում: Ճիշտ է, մեզ հաճախ սփոփում էին, ասում, որ մեր արածն էլ մի ուրիշ պատերազմ էր, որում հաղթանակ էինք կրում, բայց միևնույն է, անընդհատ ցանկություն կար ինչ-որ կերպ մասնակից դառնալ այդ օրերին: Թեկուզ երախտագիտության խոսքով… Երկար մտածելուց հետո որոշեցինք Հայաստան հրավիրել մի մարդու, ով երկար տարիներ ապրել ու ֆիլմեր է նկարահանել Մոսկվայում: Նա պաշտպանության նախարարության աջակցությամբ որոշ ժամանակ անցկացրեց, ապրեց սահմանին, զինվորների հետ, որպեսզի կարողանա ճիշտ ընկալել և ստեղծել այս ամենը», - լրագրողների հետ զրույցում նշեց ֆիլմի պրոդյուսեր, «Շարմ» հոլդինգ ընկերության տնօրեն Կարեն Ղազարյանը:

Խոսքն ուղղելով վարժարանի սաներին՝ Կ. Ղազարյանն ընդգծեց. «Շատ շնորհակալ եմ, որ եկել եք, կարևոր է, որ առաջիններից եք, ովքեր այս ֆիլմը նայում են: Չէ՞ որ դուք եք այսօրվա այն մարդիկ, ովքեր ապահովում են մեր խաղաղ կյանքը»:

Ռեժիսոր Մհեր Մկրտչյանն էլ խոստովանեց. ամենակարևորն այն է, որ փորձել են ամեն ինչ անել՝ անկեղծ ֆիլմ ստանալու համար:

«Եվ պաշտպանության նախարարության, և «Շարմ» ընկերության կողմից ինձ տրված էր բոլոր հնարավորությունները՝ որակյալ ֆիլմ նկարահանելու: Չհաշված դերասանները՝ մոտ 80 հոգանոց ստեղծագործական խմբով ենք աշխատել: Ստացվել է, թե ոչ՝ կորոշի հանդիսատեսը: Ինքս երբեք չեմ հասկացել մեսիջ ասածը: Ֆիլմում կան բազմաթիվ էմոցիաներ, էներգետիկա, տարբեր ասելիքներ: Այդ ամենը ձևակերպել մեկ մտքի մեջ ու ասել՝ 1 ժամ 46 րոպե տևողությամբ ֆիլմի միակ ասելիքը սա էր՝ ներեցեք, դրան ընդունակ չեմ: Ինչ վերաբերում է փառատոններին, ապա նկարահանելիս մենք չենք մտածել այս կամ այն փառատոնին մասնակցելու մասին: Ուղղակի փորձել ենք լավ ֆիլմ անել: Թե հետագայում ինչ կլինի՝ չգիտեմ, դա պրոդյուսերները կորոշեն», - մեկնաբանեց ռեժիսորը:

Բացի «Շարմ» ընկերության ներկայացուցիչներից դիտմանը ներկա էին նաև ֆիլմի գլխավոր դերակատարները՝ Սամվել Թադևոսյանը, Անի Խաչիկյանը, Էլեն Սարգսյանը, Հայկ Պետրոսյանը, Սամվել Թոփալյանը, Ռուդիկ Մարտիրոսյանը: Նկարահանվել են նաև Հայկ Մարգարյանը (ՀՏ Հայկո), Վարդան Պետրոսյանը, Բաբկեն Չոբանյանը, Գեորգի Հովակիմյանը և այլք:

«Պրոդյուսերների հետ քննարկումների ընթացքում եկանք համաձայնության՝ հարգում ենք «աստղերին», բայց մեր ֆիլմում պետք է ընդգրկվեն միայն թարմ դեմքեր: Հուսանք՝ հանդիսատեսը կգնահատի», - նշեց սցենարիստ-ռեժիսորը:

Գլխավոր դերակատար Սամվել Թադևոսյանը հատուկ թույլտվությամբ էր երեկ եկել. նկարահանումների ավարտից հետո երիտասարդ դերասանը զորակոչվել է բանակ, սեպտեմբերի 21-ին կլրանա նրա ծառայության 2 ամիսը: Թե որքանով է նման ֆիլմում նկարահանվելն օգնել ծառայությանը՝ դերասանը պատասխանեց.

«Ֆիլմն իմ ծառայությանը չի օգնել, քանի որ մենք հիմա հաղթած պետություն ենք, ուրիշ հոգեբանություն ունենք: Իսկ ֆիլմում նոր ջարդված ԽՍՀՄ-ից հետո անկախացած պետություն էինք: «Կյանք ու կռիվն» այն տղերքի մասին է, որոնց գլխին կոտրվեց Սովետական միությունը, կորցրեցին իրենց երազանքներն ու սերերը»:

Մհեր Մկրտչյանը կատակեց՝ Սամվելը մոնտաժային աշխատանքների ժամանակ գալիս էր, հետաքրքրվում, թե ոնց են ընթանում գործերը, մենք էլ բռնեցինք ու բանակ ուղարկեցինք:

Ֆիլմի հերոսներից երեքը միմյանց հետ շփվում էին ժեստերի լեզվով: Պրոֆեսիոնալ էր նաև հատուկ ջոկատայինների կազմում ընդգրկված հերոսների հատվածները:

«Քանի որ ես ֆիլմում հատուկ ջոկատային էի, ապա մինչև նկարահանումները մոտ մեկ ամիս հատուկ պատրաստվածություն էի անցել: Գիտեք, ես կարծում եմ այս ֆիլմում շատ նուրբ թեմա է շոշափվում, որի պարագայում չափը շատ կարևոր է: Մեզ շատ հերոսացնելու դեպքում արհեստածին կդառնար: Կռվի դաշտում յուրաքանչյուրը տարբեր պատճառով է հայտնվում. մեկին գաղափարն է տանում, մյուսին՝ մեկ այլ բան», - նկատեց Սամվել Թոփալյանը:

Սոֆիին մարմնավորող Էլեն Սարգսյանն էլ հավելեց՝ ժեստերի լեզուն ուսումնասիրել են մոտ երկու ամիս: Շփվել են խուլ ու համրերի հետ, փորձել հասկանալ նրանց հոգեբանությունը:

Թեև «Կյանք ու կռիվը» նկարահանվել է մինչ ապրիլյան դեպքերը, սակայն 90-ականների կամավորների մեջ մարմնացել էին մերօրյա հերոսները: Քառօրյա պատերազմի ընթացքում որոշում կայացվեց «Կյանք ու կռիվը» կունենա շարունակություն՝ «Կյանք ու կռիվ. 25 տարի անց»:

«Ֆիլմից որոշ մասեր արդեն նկարահանվել է, բայց դեռևս սցենարական աշխատանքն էլ ավարտուն չէ: Երկրորդ մասը կնվիրվի այսօրվա հերոսներին:

Կարծում եմ՝ լավ ֆիլմ ստանալու կարևոր նախապայմանը լավ սցենարն ու գործին քաջագիտակ ռեժիսորն է: Ու սա այն դեպքն է, երբ կարող ենք ասել՝ Մկրտչյանները գերազանցեցին իրենք իրենց:

«Կյանք ու կռիվ»-ը մեծ էկրաններին կլինի սեպտեմբերի 21-ից: Բեմադրող օպերատորը Վահագն Տեր-Հակոբյանն է, կոմպոզիտորը՝ Արմեն Մարտիրոսյանը, սաունդթրեյկի հեղինակը՝ Արթուր Գրիգորյանը: Պրոդյուսերներն են Ռուբեն Ջաղինյանը, Կարեն Ղազարյանը և Լիլիթ Մարտիրոսյանը: Նկարահանմանն աջակցել է ՀՀ պաշտանության նախարարությունը: