Այն, ինչ բեմական էր, ուղարկեցինք նկուղ, իսկ անգամ նկուղին անարժան «մշակույթը» հանեցինք հայոց բեմ. Գագիկ Գինոսյան

Յուրաքանչյուր պետության այցեքարտն աշխարհում ոչ միայն իր գիտնականներն ու ֆիզիկոսներն են, այլև՝ մշակութային գործիչները, որոնք դառնալով աշխարհինը՝ առավել մեծ ճանաչում են բերում սեփական ժողովրդին: Բախ, Բեթհովեն, Մոցարտ, Չայկովսկի, Բալզակ, Միքելանջելո…  Գերմանացի ու ռուս երաժիշտների, ֆրանսիացի գրողի և իտալացի քանդակագործի կողքին քիչ չեն նաև հայկական ծագմամբ անհատները. Արամ Խաչատրյան, Առնո Բաբաջանյան, Հովհաննես Այվազովսկի, Կոնստանտին Օրբելյան, Կոմիտաս…

Անշուշտ, ժամանակին էլ քիչ չեն եղել մարդիկ, ում ստեղծած «արվեստն» անհասկանալի ու «թիթեռի կյանք» ունեցող է եղել: Ու եթե նրանց ստեղծագործությունների վրա արգելքներ չեն դրվել, դա դեռ չի նշանակում, որ բարձրաձայնվել ու քարոզվել են:

Այնինչ այսօր աշխարհում շատ բան է փոխվել. «նկուղային արվեստը» թեև որակական փոփոխությունների չի ենթարկվել, բայց, կարծես, սկսել է գնահատվել հավասար պայմաններով՝ դասականը, ազգայինն ու ռաբիսը նույն իրավունքներն ունեն:

«Ռաբիսը նկուղի մշակույթ, ավելի ճիշտ, հակամշակույթ է: Խորհրդային Միության տարիներին նկուղներում գաղտնի հնչեցնում էին, հետո իրական մշակույթն իջեցրեցին նկուղ, իսկ դա հանեցին մինչև Օպերայի բեմ և հեռուստատեսություն: Ինձ համար բեմը խորան է, իսկ նրանք սկսեցին պղծել խորանը: Հենց հիմա գնացեք ցանկացած նկուղային ռեստորան, օրինակ, ՄԵր գյուղը պանդոկ, և այնտեղ կտեսնեք կոնսերվատորիայի պրոֆեսորների, ովքեր նվագում ու երգում են: Մի խոսքով՝ այն, ինչ բեմական էր, ուղարկեցինք նկուղ, իսկ անգամ նկուղին անարժան «մշակույթը» հանեցինք հայոց բեմ, շռայլորեն ցփնեցինք ու դրանով դաստիարակեցինք մի ամբողջ սերունդ», - Aysor.am-ի հետ զրույցում նշեց «Կարին» համույթի գեղարվեստական ղեկավար, ազգային պարարվեստի գործիչ, Արցախյան ազատամարտի մասնակից Գագիկ Գինոսյանը:

Հանրային հեռուստաընկերությամբ վերջերս մեկնարկած «Ամենակարող երգիչը» իր եթերաժամերից մեկը օրերս նվիրեց ռաբիս երգին՝ տաղավարում որպես ժյուրի հյուրընկալելով նաև այս ուղղության մերօրյա «վարպետին»՝ Սպիտակցի Հայկոյին: Պետական հեռուստաալիքով ռաբիս քարոզելու միտումն անտարբեր չթողեց մշակութային գործիչներից շատերին:

«Չեմ կարծում, որ կա մշակութային որևէ գործիչ, ով կողմ է այս պրոպագանդմանը: Նորից կկրկնեմ, նկուղի գործչին, այդպիսի կերպարներին, հայկական բեմ ընդհանրապես չպետք է թողնել, ուր մնաց ժյուրի կարգել: Բայց նրանց մենք ենք սնել: Հարսանքներին, եթե սխալվում ու ազգային խումբ են հրավիրում, ռաբիսների վաստակածի նույնիսկ 10 տոկոսի չափով չեն ուզում վճարել: Երբեմն էլ ասում են՝ սա ձեզ համար մեծ պատիվ է: Ինձ համար իսկապես մեծ պատիվ է Հայրիկ Մուրադյանի, Նժդեհի ու Կոմիտասի ազգային արժեքների կրողը լինել, բայց ոչ թե Ձեր առջև ելույթ ունենալը: Հատկապես նրանց, ովքեր ազգային որևէ նկարագիր չեն կրում իրենց մեջ: Ինքս եմ տեսել, թե ռաբիս կատարողներն ինչ հրավերներ են ունենում, այստեղից Պետերբուրգ, Լոս Անջելես են գնում՝ հարսանիքներին 1000-ավոր դոլարներով երգելու: Երևի թե, Հանրայինի ղեկավարությունն էլ մտածել է, թե դա ամենապահանջարկ ունեցող «մշակույթն» է ու դրա միջոցով զբաղվում է իր PR-ով: Բայց իրականում Հանրային հեռուստաընկերության կոչումը ոչ թե պահանջված, այլ դաստիարակիչ երաժշտություն, մշակույթ մատուցելն է, վաղվա քաղաքացի կրթելը: Ժամանակին այսպիսի ևս մեկ քայլ եղավ. Երևանի տոնին 3 կիսաբարո ռուս աղջիկ երգում էին «Մամա Լյուբա դավայ, դավայ», ու դա այն տեսահոլովակի երգն էր, որտեղ նրանք, ներեցեք արտահայտությանս համար, «ապահովիչ» էին փչում: Եվ այդտեղ նստած նրանց ծափահարում էին մեր նախագահն ու կաթողիկոսը, ԱԺ նախագահն ու վարչապետը: Կարծում էի` կազմակերպիչներից որևէ մեկը գոնե հաջորդ օրը հրաժարական կտա կամ պաշտոնանկ կարվի: Բայց նման բան չեղավ: Ու դա կորպորատիվ համերգ չէր, այլ` Երևան քաղաքի տոնը: Եթե նույն պահին չենք պատժում տվյալ նախագիծը հորինողին ու դրա վրա այդքան պետական ու ազգային գումարներ վատնողին, ապա վաղը նորից կրկնվելու է: Սպիտակցի Հայկոն ի՞նչ մեղք ունի, բռնազավթե՞լ է Հանրային հեռուստաընկերությունը: Նա իր երգի տերն է, ու եթե մենք այն ճաշակի ենք, որ մեր հարսանիքներում 1000-ավոր դոլարներ ենք տալիս նման երգիչներին, էլ ինչ ասեմ», - նկատեց մեր զրուցակիցը:

Միշտ չէ, որ արդարացված է՝ պահանջարկը բխում է առաջարկից կարգախոսը, հաճախ պետք է ճիշտ ու դաստիարակիչ առաջարկը ձևավորի պահանջարկ:

«Ինչո՞ւ ենք դպրոց կառուցում, երեխային դաս տալիս: Լսենք, տեսնենք երեխան ինչ է ուզում ու այդ էլ տանք: Իսկ նա ուզում է խաղալ, ավտոմեքենա վարել, իր ինչի՞ն են պետք քիմիան կամ մաթեմատիկան, պատմությունն ու գրականությունը: Այդկերպ, ի՞նչ է, պետք է մարդկանց տալ այն, ինչի պահանջարկ կա՞: Շատ ներողություն, այդ դեպքում մարդկանց մի ստվար զանգված թմրանյութի պահանջ ունի, ինչո՞ւ չեք մատուցում, ավելին՝ արգելում եք: Հավատացեք, սա էլ մշակութային, հոգևոր թմրանյութ է, որը հեռուստատեսությամբ հեղելով մարդկանց վրա՝ թույլ չես տալիս տեսնեն իրական մշակույթը: Եթե չես քաղհանում մոլախոտը, այլ մի բան էլ մոլախոտի սերմ ես ցանում քո հողի մեջ, ապա այդտեղ չի կարող բերք հասունանալ: Մոլախոտով խեղդված դաշտում պտղաբերություն սպասելն անիմաստ է», - ընդգծեց Գ. Գինոսյանը:

Մեր զրուցակցի խոսքով՝ այս ամենից գոնե որոշակիորեն ձերբազատվելու համար մշակույթի դաշտում 5-10 տարվա հեղափոխական աշխատանք է պետք, որը ոչ միայն մեծ ռեսուրս, այլև՝ իշխանությունների ազատականություն է պահանջում:

«Երբ քմահաճույքով անհասկանալի ինչ-որ մեկին վաստակավոր արտիստի կոչում են տալիս, դրանով կործանում են իրական վաստակավոր արտիստներին: Ոչնչացնելով այդ կոչման հարգը՝  անլրջություն է առաջանում դրանց նկատմամբ: Կամ պետք է բոլոր կոչումները վերացնեն, կամ թույլ տան, որ ընտրված կադրը՝ Մշակույթի նախարարը, պատասխանատուն, աշխատի: Վստահեք նրան՝ մեկտեղ ստիպելով, որ յուրաքանչյուր քայլի համար հաշվետու լինի: Թե չէ ինչպե՞ս կարելի է նույն կոչումը տալ և՛ Դանիել Երաժիշտին, ով հոգևոր ու ազգային նվագամբեր ու երաժշտախմբեր է ստեղծել, 200-ից ավելի շարականներ է փրկել «մեռնելուց», կոնսերվատորիայի պրոֆեսոր է, և՛ Արմենչիկին, ով միայն պղծում է հայոց բեմն ու ոչնչացնում հայոց սերունդը», - ասաց նա:

Դիտարկմանը, որ գուցե այդ ամենի դեմն առնելու միակ միջոցը իրական վաստակավորների՝ իրենց ընձեռված կոչումներից հրաժարվելն է, Գագիկ Գինոսյանը պատասխանեց.

«Ժամանակին, երբ Սիլվա Կապուտիկյանը վերադարձրեց իր բոլոր շքանշաններն ու կոչումները, փոխարենը ստացավ այն, որ այդ տարիների ՀՀ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը անգամ չբարեհաճեց մեծ գրողի հուղարկավորությանը մասնակցել` այսկերպ պատասխանելով նրա արարքին: Ինքս պաշտոնապես հայտարարում եմ` եթե իմանամ, որ երկրում ինչ-որ ատյաններ կսթափվեն ու այլևս ոչ-մի Արմենչիկ կոչում չի ստանա, հենց այժմ էլ պատրաստ եմ իմ՝ մշակույթի վաստակավոր արտիստի կոչման նշանն ու դիպլոմը հանձնել», - Aysor.am-ի հետ զրույցը եզրափակեց Գագիկ Գինոսյանը: