20 տարուց ավելի դաստիարակվել է մեկանգամյա դիտման ֆիլմերի հանդիսատես, մի օրում չես փոխի. Մհեր Մկրտչյանը՝ նոր ֆիլմի և հայկական կինեմատոգրաֆիայի բացթողումների մասին

Մեկ ամիս առաջ հայկական կինեմատոգրաֆիան հարստացավ արցախյան պատերազմի մասին պատմող ևս մեկ ֆիլմով. ռեժիսոր Մհեր Մկրտչյանի «Կյանք ու կռիվ» ֆիլմը նոր նշաձող սահմենց, սցենարի, ռեժիսուրայի, ֆիլմի կուլտուրայի նշաձող:

Ռուսական կինոշուկայում ուսում ու փորձ ձեռք բերած ռեժիսորն արդեն իսկ ստանձնել է ֆիլմի երկրորդ մասը՝ փորձելով այս անգամ գերազանցել ինքն իրեն: Չէ՞ որ, միշտ էլ հաջորդ աշխատանքից սպասումներն առավել են:

Aysor.am-ը Մհեր Մկրտչյանի հետ զրուցել է ոչ միայն «Կյանք ու կռիվ» ֆիլմից, այլև՝ մեր ժամանակներում հայկական կինեմատոգրաֆիայում տեղ գտած թերացումներից, Թատերական ինստիտուտի բացթողումներից և «օսկարյան» տենդենցից:

-Պարոն Մկրտչյան, վերջերս տեղի ունեցավ Ձեր՝ «Կյանք ու կռիվ» ֆիլմի պրեմիերան, ինչի կապակցությամբ ևս մեկ անգամ շնորհավորում եմ: Արձագանքները բավական բուռն էին, շատերը խոսում էին, որ սա նորանկախ Հայաստանի լավագույն ֆիլմն էր: Սպասո՞ւմ էիք նման արձագանքի:

-Անհնար է կանխագուշակել, թե ինչպես հանդիսատեսը կընդունի ֆիլմը և թե այն ինչ արձագանք կունենա: Կարելի է միայն հուսալ: Հանդիսատեսին հանձնելուց հետո ֆիլմը սկսում է իր կյանքով ապրել:

-Արցախյան պատերազմի մասին պատմող ֆիլմը պրեմիերա ունեցավ ոչ միայն Հայաստանում, այլև՝ Արցախում: Հետաքրքիր է՝ ինչպիսի՞ն էր արցախյան հանդիսատեսի արձագանքը:

-Դա արդեն նրանից հետո էր, երբ Հայաստանում ֆիլմն ընդունվեց շատ դրական: Թվում էր` պետք է հանգիստ լինեինք, բայց՝ ոչ: Բոլորս շատ լարված էինք: Սակայն ֆիլմի ավարտից հետո տեսանք նույն աչքերը և նույն էմոցիաները: Երևի պետք չէ Հայաստանի և Արցախի հանդիսատեսին տարանջատել, չէ՞ որ դա նույն ազգն է:

- Ձեր իսկ ֆիլմից կա՞ մի հատված, որն առավել դիպավ Ձեր սրտին:

-Այո, իհարկե: Հնարավոր չէ ամբողջ 1 ժամ 46 րոպեն նույն կերպ ընկալել: Իհարկե, իմ կողմից սիրված տեսարաններ կան, բայց չէի ուզենա բացել չակերտները, չէ՞ որ չսիրվածն էլ եմ ես նկարել (ժպտում է):

-Գիտեմ, որ այժմ պատրաստում եք ֆիլմի երկրորդ մասը՝ «Կյանք ու կռիվ. 25 տարի անց»: Նման որոշման հանգեցրեց այս տարվա ապրիլյան պատերա՞զմը, թե՞ նկարահանման աշխատանքներն առավել վաղուց էիք սկսել:

-Միշտ մտածում էինք, որ հետաքրքիր կլինի պատկերացնել, թե հերոսներից ով ինչ ճակատագիր կունենա: Սակայն, ամեն ինչ հստակեցվեց և որոշվեց ապրիլյան օրերին:

-25 տարի անց և՞ս պատերազմ կլինի, թե՞ այստեղ հերոսները կներկայացվեն խաղաղության մեջ:

-Ֆիլմն ունի «Կյանք ու կռիվ» վերնագիրը (ժպտում է)…

-Այսքան ուժեղ ֆիլմ ունենալուց հետո առավել պարտավորեցնող չէ՞ հաջորդը:

-Իհարկե: Պետք է կարողանալ չմնալ առաջին ֆիլմի ազդեցության տակ: Դա շատ բարդ խնդիր է: Հուսով եմ՝ ես ինձ չեմ խաբում` մտածելով, որ երկրորդ ֆիլմն առաջինից ավելի հաջող կստացվի:

-Ե՞րբ սպասենք պրեմիերային: Նաև, երկու ֆիլմերն էլ ե՞րբ հասանելի կլինեն հեռուստադիտողին:

-Դեռ շատ հարցեր և նրբություններ կան, որը կապված է պրոդյուսերների աշխատանքի հետ: Իսկ թե հեռուստադիտողին ե՞րբ հասանելի կլինի ֆիլմը, որոշում է Հանրային հեռուստաընկերությունը:

-Պարոն Մկրտչյան, հետաքրքիր է, Ձեր հայրը՝ Ալբերտ Մկրտչյանը, դիտե՞լ է «Կյանք ու կռիվը»: Ինչպիսի՞ն էր ՀՀ ժողովրդական արտիստի գնահատականը:

-Իհարկե, դիտել է: Գնահատականը դրական է: Չէ՞ որ նա իմ հարազատ հայրն է (ժպտում է):

-Նկատելի է, որ ֆիլմում, հատկապես գլխավոր կերպարներում, միտումնավոր ընտրել էիք դերասանների, ովքեր այնքան էլ հայտնի չէին հասարակությանը: Գլխավոր հերոս Տիգրանին մարմնավորող Սամվել Թադևոսյանի համար սա ընդհանրապես դեբյուտային էր: Արդյոք ֆիլմի երկրորդ մասում այդ տենդենցը կպահպանվի:

-Այո, մենք Ռուբեն Ջաղինյանի հետ պայմանավորվել էինք մաքսիմալ թարմ դեմքեր ընդգրկել ֆիլմում: Երկրորդ մասում այդ սկզբունքը կպահպանվի: Ինձ թվում է՝ հանդիսատեսը դրա կարիքն ունի:

-Կարծում եմ՝ արդեն իսկ ճանաչված դերասանների մեջ առավել հեշտ է տեսնել Ձեր ստեղծած հերոսներին: Ինչո՞ւ որոշեցիք նոր անունների մեջ նրանց փնտրել: Դա նորը բացահայտելու միտո՞ւմ է:

-Իսկ իմ ֆիլմի դերասանները զիջու՞մ են արդեն իսկ ճանաչվածներին իրենց տաղանդով կամ պրոֆեսիոնալիզմով: Եթե ոչ, ուրեմն ինչո՞վ են ճանաչվածներն ավելի արժանի:

-Ռեժիսորները սիրում են իրենց համար ընտրել մի քանի դերասան, որոնց հետ միշտ կաշխատեն: Կարելի՞ է ասել՝ Սամվել Թադևոսյանը, Անի Խաչիկյանը, Սամվել Թոփալյանը, Հայկ Մարգարյանը, Հայկ Պետրոսյանն այլևս «Ձեր դերասաններն» են:

-Ո՛չ: Ես միշտ կփնտրեմ նոր դերասաններ: Եթե վաղը գտնեմ Անիից և Սամվելից ավելի տաղանդավոր դերասանների, ես կանեմ նոր ընտրություն:

-Հաճախ բողոքում ենք՝ ասելով, որ լավ արտիստները գնացին ու այդպիսիք վերջին շրջանում այլևս չեն ծնվում: Դուք, կարծեք, թե գոհ եք Թատերական ինստիտուտի տված նոր սերնդից:

-Ոչ, ես գոհ չեմ Թատերական ինստիտուտի ոչ մի բանից: Շրջանավարտները մտնում են կինոաշխարհ՝ լրիվ անպատրաստ: Ես գոհ եմ իմ ընտրած դերասանների գեներից, տաղանդից և աշխատասիրությունից: Գտնում եմ, որ թատերական ինստիտուտի թե՛ ուսանողների, թե՛ դասախոսների քանակը պետք է կրճատել մինիմում տասն անգամ և կարծում եմ՝ այդ դեպքում մենք կունենանք լուրջ արդյունք:

-Երկար տարիներ ապրել ու աշխատել եք Ռուսաստանում, շփվել ռուսական կինոարտադրության հետ: Որո՞նք են հայկական կինեմատոգրաֆիայի գլխավոր բացթողումները, շա՞տ ենք զիջում:

-Մրցակցության բացակայությունը: Ռուսաստանում ես միշտ իմացել եմ, որ եթե վատ ֆիլմ նկարեմ, հնարավոր է՝ այլևս նոր բան անելու հնարավորություն չունենամ: Հայաստանում ո՛չ ռեժիսորները, ո՛չ էլ դերասանները նման խնդիր չունեն:

-Ի դեպ, վերջին տարիներին մենք էլ փորձում ենք մեր ֆիլմերով ընդգրկվել «Օսկար» ամերիկյան կինոմրցանակաբաշխության շարքերում: Այս տարի էլ փորձեցինք ներկայանալ Սարիկ Անդրեասյանի «Երկրաշարժ» ֆիլմով, թեև օրերս մերժվեց հայտը: Հետաքրքիր է՝ ի՞նչ կարծիքի եք այդ ֆիլմի մասին: Նաև, չե՞ք մտածել կամ չի՞ առաջարկվել «Կյանք ու կռիվը» «Օսկարին» ներկայացնել:

-Ես երբեք ինձ թույլ չեմ տալիս քննադատել կոլեգաներիս արած աշխտանքը, իմ մասնագիտությունն ուրիշ է: Բայց ձեր նշած ֆիլմը բացառություն է: Իմ սուբյեկտիվ կարծիքով՝ դա հակահայկական ֆիլմ է: Արդյոք Հայաստանի կինոակադեմիայի անդամները համոզված չեն եղել, որ «Երկրաշարժ»-ի՝ լոնգ-լիսթ մտնելու շանսերը հավասար է 0,001 տոկոսի… Ինչ վերաբերվում է մեր ֆիլմին, մենք չենք նկարել դա «Օսկարի» համար, ու երբեք չենք խոսել դրա մասին: Չեմ գտնում, որ մեր ֆիլմը «Օսկարի» ֆորմատին համապատասխան է:

-Այսօր ռեժիսորները մեծամասամբ անդրադառնում են կատակերգական ֆիլմերին, որոնց մեծ մասը մեկանգամյա դիտման համար է: Սա գործին անլուրջ մոտեցո՞ւմ է, արհեստավարժության բացակայությո՞ւն, թե՞ կոմերցիոն նպատակ:

-20 տարուց ավելի դաստիարակվել է մի հանդիսատես, որը սովորել է այդ ֆորմատին: Մի պահանջեք, որ դա մի օրում փոխվի: Իմ երզանքն է՝ նկարել հայկական լավ կոմեդիա, որը հանդիսատեսը կուզենա նայել մեկ անգամից ավելի:

-Պարոն Մկրտչյան, գրեթե մեկ տարի առաջ դուք ստանձնեցիք «Մհեր Մկրտչյան» արտիստական թատրոնի ղեկավարումը: Ի՞նչ նորություններ, նոր ներկայացումներ են սպասվում թատրոնում:

-Այս տարի թատրոնը կունենա 6 նոր ներկայացում, որը, կարծում եմ, վատ արդյունք չէ: Թատրոնը շատ բարդ կառույց է, իսկ այն վերափոխելն էլ ավելի բարդ է: Ամենակարևորն այն է, որ թատրոնի դռները բաց են բոլոր այն դերասանների և ռեժիսորների համար, ովքեր կուզենան աշխատել մեր բեմի վրա:

-Մեր քաղաքում թատրոնները շատ են, բայց թատերական կյանքը, կարծեք թե, այնքան էլ ակտիվ չէ: Ինչո՞վ կպայմանավորեք դա:

-Թարմ օդի պակասով…

-Վերջերս Մշակույթի նախարար նշանակվեց Արմեն Ամիրյանը: Գո՞հ եք նման փոփոխությունից, ի՞նչ սպասելիքներ ունեք նորանշանակ նախարարից կինոյի բնագավառում:

-Ավելին, քան գոհ եմ: Նրա ամեն քայլն ունի բացատրություն և ինչ-որ լավ բան անելու միտում: Հուսով եմ՝ նրա գործունեությանը ոչինչ չի խոչընդոտի: Ինչ վերաբերում է կինոյի բնագավառին, անհրաժեշտ է ազատվել մի շարք անիմաստ կազմակերպություններից, որոնք ավելի շատ մտահոգված են ո՛չ թե որակ ստանալու խնդիրներով, ո՛չ թե առողջ մրցակցության մթնոլորտ ստեղծելով, այլ կայացած հեղինակություններին չնեղացնելով, բոլորի հետ ստատուս-քվո կարգավիճակը պահպանելով: Այդ մոտեցումը ապագա չունի: Բայց կարևորն այն է, որ ես անկեղծ հավատում եմ Արմեն Ամիրյանին:

-Բացի պատրաստվող նոր ֆիլմից, ի՞նչ նորություններ սպասենք Ձեզանից: Նաև, շարունակո՞ւմ եք աշխատել ռուսական կինոշուկայի համար:

-Դեռ չունեմ ոչ մի նախագիծ: Իսկ ռուսական կինոշուկայից չէի էլ կտրվել: Երջանիկ եմ, քանի դեռ ունեմ ընտրելու հնարավորություն: