Արմեն Ամիրյան. Բավական անելիք կա հասարակության մեջ ցինիզմը վերացնելու համար (Տեսանյութ)

Մշակույթի նորանշանակ նախարար Արմեն Ամիրյանին հասարակության լայն զանգվածը, հատկապես մտավորական խավը, գրկաբաց ընդունեց: Թեև որոշակի քննադատություններից խուսափել չհաջողվեց, բայց ծափահարությունները լսելի էին, ինչը ենթադրում է՝ նրա նկատմամբ հավատն ու նրանից սպասումները մեծ են: Իր վստահեցմամբ էլ՝ մշակութային կյանքի զարթոնքի մեկնարկը տրված է:

Aysor.am-ի զրուցակիցը Արմեն Ամիրյանն է, ով մեզ դիմավորեց գրքաշատ սրահում:

-Պարոն Ամիրյան, թեև մենք գտնվում ենք Մշակույթի նախարարի աշխատասենյակում, բայց, ամեն դեպքում, այսքան գրքի առկայությունը փոքր-ինչ զարմանալի է…

-Սա մեր խորհրդակցությունների սենյակն է: Այս գրքերը վերջին մի քանի տարիների ընթացքում պետական պատվերով և աջակցությամբ հրատարակված գրքերի նմուշներն են: Յուրաքանչյուր այս գրքից մեր պահեստում առկա է 300-400 օրինակ:

-Իսկ ինչո՞ւ են մինչև հիմա մնացել պահեստում:

-Ինձ էլ է հետաքրքրում՝ ինչո՞ւ է գիրքը մնացել պահեստում, ինչո՞ւ չի վաճառվել կամ ուղարկվել համապատասխան հաստատություն, որտեղ դրա կարիքն ունեն: Այժմ հանձնաժողով ենք կազմել՝ հասկանալու, թե ո՞ր գրքերը կարելի է նվիրել, վերատեսության ենթարկել  և ուղարկել վաճառքի կետեր, որպեսզի բավարար գումար հայթայթենք հաջորդ տարի գրահրատարակչության ոլորտին աջակցելու համար… Պետք է օգնենք ոլորտին զարգանալու համար…

- Ըստ Ազգային գրադարանի վիճակագրության՝ սկսած 90-ական թվականներից՝ Հայաստանում մոտ 400 գրադարան է փակվել, որոնց մեծ մասը՝ մարզերում, գյուղերում: Այնտեղ նույնիսկ թերթեր չեն ստացել: Գուցե այս գրքերով օգտակար լինեք նաև հենց մարզերի՞ն:

- Անպայման: Երբ ձևակերպում էինք գրահրատարակչական ոլորտի խնդիրները, մեզ մոտ գաղափար ծնվեց, որը փորձում էինք հնչեցնել որպես կարգախոս. «Համայնքը համայնք չի, եթե չունի գրադարան»: Հետո պարզվեց, որ այն կարող է ստանալ նաև օրենքի ուժ, այսօր Կառավարությունում շրջանառվում է չէ՞ համայնքների մասին օրենքը, որում, կարծես, ներառվում է մեր այդ գաղափարը: Համայնքին պարտադրվում է ունենալ գրադարան, թեկուզ այն դեռևս լինի գյուղապետի սենյակում առանձնացված փոքրիկ մի տարածք… Իսկ Ձեր կողմից նշված գրադարանների փակվելը տեղի ունեցավ այն  դեպքում, երբ Մշակույթի նախարարության ենթակայության տակ մնաց ընդամենը 10 մարզային գրադարան, մնացյալ բոլոր գրադարանները ուղղակի հանձնվեցին համայնքներին, որոնց ղեկավարներին ձեռք էր տալիս փակել գրադարանները և տարածքը տրամադրել իրենց պատկերացմամբ ավելի շահավետ բիզնես-կառույցների:

-Վերջերս մեր մտավորականներից մեկի հետ էի խոսում, ով մեջբերեց գյուղաբնակներից մեկի խոսքը, ով իրենց գյուղում գտնվող մշակույթի տան մասին նշելիս ասել է, որ «գործում է այդ կենտրոնը, այնտեղ թաղման արարողություններ են լինում, մեկ-մեկ էլ՝ հարսանիքներ»… Գիտեմ, որ դուք հաճախ եք այցելում մարզեր: Ի՞նչ խնդիրներ են այնտեղ լուծվում:

-Ցավալիորեն, դեռևս ժամանակը չի բավարարում մարզկենտրոններից բացի այցելել նաև գյուղեր: Բայց մարզկենտրոններում ևս վիճակը ցավալի է, կյանքի աշխուժությունը, մշակութային աշխուժությունը բավարար մակարդակի վրա չէ: Մենք փորձում ենք հաջորդ տարվա ընթացքում Երևանն այս առումով մի փոքր «բեռնաթափել» մշակութային «ագրեսիայից», երբեմն միաժամանակ 8-9 միջոցառում է առաջարկվում մայրաքաղաքի բնակչին: Նախատեսել ենք 2017 թվականին Գյումրիում երկու միջազգային փառատոն կազմակերպել՝ դուդուկի և երգչախմբային: Այսկերպ, կարծում եմ, համաչափ զարգացման ծրագրին նպաստած կլինենք:

-Մշակութային առօրյայի մաս են կազմում նաև ֆիլմերը, որոնք վերջին շրջանում բավական շատ են նկարահանվում: Հետևո՞ւմ եք այդ ֆիլմերին:  

-Որոշներին՝ այո, որոշներին՝ ոչ, որոշ ֆիլմերի առաջին 10 րոպեներից հետո դուրս եմ գալիս կինոդահլիճից: Պատկերն այնքան էլ ուրախալի չէ: Ունենք այն, ինչ ունենք, ավելին կակնկալենք, երբ արդեն ընդունված լինի կինոյի մասին օրենքը, ըստ որի, պետք է ազատենք արտասահմանյան ներդրողներին 20 տոկոս ավելացված արժեքի հարկից: Արդյունքում կլինի բավականին լուրջ համագործակցություն ռուսական, չինական, հնդկական, իրանական կինոարտադրության հետ:

-Հայաստանյան կինոգործիչներն ինչպե՞ս են արձագանքում նման որոշմանը:

-Կար մտավախություն, որ միայն արտասահմանյան ներդրողներին հարկից ազատելու դեպքում հայաստանյան կինոարտադրողները ստիպված են լինելու գումարը տանել դուրս ու այնտեղից բերել ներս: Այդ պատճառով այժմ դիտարկում ենք այն հարցը, որ առաջիկա 3-5 տարվա ընթացքում տեղական արտադրողը ևս որոշակի հարկային արտոնություն ունենա:

-Վերջին տարիներին մշակութային արժեք ներկայացնող բավական կառույցներ ոչնչացվեցին… Օրինակ՝ Տպագրիչների շենքը, Փակ շուկան… Մոտեցումը կշարունակվի՞, թե՞ այսուհետ նման դեպքերում հարցն ի նպաստ պատմական կառույցների կլուծվի:

-Որքանով ինձ վստահեցրել են նախարարության համապատասխան բաժինները, Ձեր նշած դեպքերից հետո ստեղծվել է պատմամշակութային ժառանգության մի ցանկ, որը, կարծես թե, անձեռնմխելի է: Եթե ականարկում եք օրեր առաջ պայթեցված տպարանի շենքը, ապա դա ընդգրկված չէր պատմամշակութային հուշարձանների շարքում: Ինքս մեծացել եմ հենց այդ փողոցում, այդ շենքի հարևանությամբ: Դա սեփականատիրոջ ցանկությունն էր… Եթե ես լինեի սեփականատերը, կպահպանեի այդ շենքը, որովհետև մանկությանս հիշողությունների հետ էր կապված: Այլ խնդիր է, որ բավական ուշադրություն չենք հրավիրում պատմամշակութային այն հուշարձաններին, որոնք, թեև փոքրաթիվ, բայց առկա են: Այս ամսվա ընթացքում ուզում ենք հասարակության ուշադրությունը սևեռել Արամ Մանուկյանի տան ուղղությամբ… Ցավով պետք է արձանագրենք, որ այն, ինչ կցանկանայինք պահպանել Երևանում, այլևս չկա…

-Սիրո՞ւմ եք ընթերցանությամբ զբաղվել:

-Սիրում եմ, բայց ժամանակը չի բավարարում… Այժմ փորձում եմ անդրադառնալ այն պիեսներին, որոնք պետք է բեմադրենք 2017 թվականին: Ուզում եմ մեծ բյուջեով առնվազն 4 օպերային ու թատերական ներկայացում ունենանք, որում ընդգրկված կլինեն ճանաչված ու հայտնի դերասաններ:

-Պարոն Ամիրյան, հասարակությունը բավական բուռն ընդունեց Ձեր՝ Մշակույթի նախարար դառնալու փաստը: Այդ սերը որքան հաճելի, այնքան էլ պարտավորեցնող չէ՞:

-Չափազանց պարտավորեցնող է: Ես փորձում եմ օրվա մեծ մասը հատկացնել աշխատանքին: Կարծում եմ՝ արդյունքները շուտով տեսանելի կլինեն:

-Ձեր այդ զբաղվածությունից ընտանիքի անդամները չե՞ն բողոքում:

-(Ժպտում է) բողոքում են, բայց նաև գիտակցում են, որ աշխատանքը նաև ընտանիքի համար է, մեր հայրենիքի համար է: Ես էլ հենց այդ գիտակցումով եմ եկել, պետք է մեր կուտակած ռեսուրսը, գիտելիքները, փորձառությունը, կապերը, բոլոր հնարավորություններն օգտագործենք ու դուրս գանք այս իրավիճակից: Փառք Աստծո՝ կինս ու զավակներս ըմբռնումով են մոտենում:

-Անդրադառնալով հեռուստաոլորտին, որն առանձին մշակույթ է, ի՞նչ կասեք: Գո՞հ եք որակից: Առավել շատ պահանջարկի՞ն է հետևում, թե՞ առաջարկողի դերում է: Ի դեպ, նկատենք, որ մերօրյա հեռուստատեսությունը սերիալներով է խեղդված:

-Գիտեք, սերիալը վատ բան չէ, հակառակը՝ շատ լավ բան է, ուղղակի այստեղ որակի, ասելիքի խնդիր կա. ի՞նչ ենք մատուցում այդ սերիալով, կարողանո՞ւմ ենք հայրենասիրության, ազգասիրության հունդերը սերմանել մեր հասարակության մեջ, թե՞ այդ սերիալը խարխլում է բոլոր տեսակի արժեհամակարգերը: Շատ ճիշտ եք, առաջարկի ու պահանջարկի խնդիր կա, բայց տնտեսագիտության ոսկե կանոնին հեռուստատեսության բիզնեսը չպետք է ենթարկվի: Հեռուստատեսությունն իր առաջարկով պետք է ձևավորի հայրենասիրության, մարդասիրության, ազգային մշակույթի ու մտածողության պահանջարկ…Այդ խնդիրն այսօր Մշակույթի նախարարությունը ևս իր ուսերին է վերցրել՝ փորձելով մրցակցություն առաջացնել… Մենք վերջին տարիներին կոտրեցինք նաև էստրադայի ողնաշարը: Այդ ոճում հանդես եկող հրաշալի, փառահեղ երգիչներ այսօր երգում են ռաբիզում, հարսանիքներում՝ անհասկանալի լադերի մեջ ու անհասկանալի լեզվով: Պետք է վերականգնենք և՛ էստրադան, և՛ քաղաքային երգերն ու այդ երգերով ստեղծենք տրամադրություն:

-Պարոն Ամիրյան, Ձեր՝ նախարար նշանակվելուց հետո Ձեր կնոջը ծաղիկներով այցելելու ու այդ մասին տեղեկացնելու խոստովանությունը բավական քննարկվեց համացանցում: Կարելի է ասել՝ շատերը նույնիսկ սահմանն անցան իրենց մեկնաբանություններում:

-Դա փաստում է, որ մշակույթի նախարարությունը բավական անելիք ունի մեր հասարակության մեջ այդ ցինիզմը վերացնելու համար: Թերևս, մենք բավարար գեղագիտական կրթություն չենք տալիս մեր հասարակությանը: Հումորը լավ բան է, եթե չի հասնում ցինիզմի: Չեմ կարծում, որ նման կերպ մեր հասարակությունը որևէ բանի կհասնի: Այդ պատճառով պետք է մեր ծրագրերով կրթենք մեր հասարակությանն ու վերադարձնենք այն, ինչ ունեցել ենք…

ՀԳ. Չնայած զբաղվածությանը՝ Արմեն Ամիրյանն Aysor.am-ին խոստացավ առաջիկայում հյուրընկալվել «Առանց փողկապի» նախագծի շրջանակում, որի ընթացքում ներկայացնում ենք քաղաքական, մշակութային և հոգևոր գործիչներին՝ գործունեությունից դուրս, առօրյա կյանքում և ընտանիքում: Սպասենք անկեղծ հանդիպմանը…