Մեջբերումներ անելով՝ մասնագետ չեն դառնում. գիրքը պետք է շոշափես, կարդաս. Շարմազանով

Հասարակության, մասնավորապես, երիտասարդության շրջանում գիրք կարդալու ցանկությունը խթանելու նպատակով Aysor.am-ը նախաձեռնել է ընթերցանությանը նվիրված շարք: Ճանաչված քաղաքական գործիչները պատմում են սիրված գրքերի, գրական հերոսների մասին:

Aysor.am-ի հարցերին պատասխանել է ՀՀ ԱԺ փոխխոսնակ Էդուարդ Շարմազանովը:

- Ո՞րն է Ձեր սիրած գիրքը:

- Իմ սիրած գիրքը մեկը չի, շատ են և տարբեր ոճի:

- Նշե´ք:

- Նշեմ: Նախ, դե գիրք չասենք, որովհետև Աստվածաշունչը յուրաքանչյուր քրիստոնյայի համար առաջին գիրքն է, որը գոնե մեկ անգամ պետք է ընթերցի, կապ չունի՝ Հին թե Նոր կտակարանից, հաճելի է՝ երկուսից էլ: Ես իմ օրը սկսում եմ Տերունական աղոթքով՝ իմ ընտանիքում: Աշխատանքի սեղանիս երեք-չորս գրքեր կա: Դա Աստվածաշունչ է, Նարեկացու «Մատյան ողբերգությանը», Գարեգին Նժդեհի Հատընտիրն է և Հովհաննես Թումանյանի ընտրանին. սա այն գրքերն են, որոնք մշտապես ես օրվա մեջ մի քանի անգամ ընթերցում եմ: Թումանյանը, Նժդեհը, Նարեկացին այն հեղինակներն են, որոնք մշտապես ինձ տալիս են ապրելու լիցքեր և ապրելու էներգիա: Այդ գրքերը՝ որպես աքսեսուար, դրված չեն իմ սեղանին: Այս ընթացքում ինձ համար բացահայտել եմ գրող Հովիկ Հովեյանին, որը ֆանտաստիկ բանաստեղծություններ ունի հոգևոր թեմաներով: Ուզում եմ ավելացնել Խորենացու «Հայոց Պատմությունը», որը յուրաքանչյուր հայ մարդ պետք է կարդա: Ինչպես Նժդեհն էր ասում. «Մեր համար պետք է լինի այն պարտադիր գիրքը, որը յուրաքանչյուր հայի սեղանի վրա պետք է դրված լինի»: Եվ դա ոչ միայն պատմություն է, որ մեխանիկորեն պատմվում է, այլ Խորենացին տալիս է բազում հարցերի պատասխաններ:



- Կա՞ այդպիսի գիրք կամ հերոս, որ փոխել է Ձեր ներաշխարհը՝ անկախ տարիքից:

- Ժամանակին ինձ վրա մեծ ազդեցություն է թողել Տուրգենևի «Հայրեր և որդիներ» գործը: Եվ ես հասկացա, որ Բազարովի կերպարը, որը նիհիլիստ էր, չպետք է լինի մեծամասնություն մեր հասարակության մեջ, և մենք Բազարովների կարիք չունենք: Նրանք, ովքեր ամեն ինչ մերժում և փորձում են ընդդիմանալ: Երկրորդ հեղինակը, որն ինձ վրա մեծ ազդեցություն է թողել, դա Դոստոևսկին է: Ռասկոլնիկովի կերպարն է, ով շատ հետաքրքիր է եղել ինձ համար: Իսկ ամենաուժեղ գործը Դոստոևսկու «Կարամազով եղբայրներն» է:

- Իսկ Ձեր մեջ կոնկրետ ի՞նչ-որ բան փոխել են այդ գործերը:

- Յուրաքանչյուր գիրք քո աշխարհայացքի վրա պետք է ազդեցություն ունենա: Եթե գիրքը կարդում ես, դաս չես քաղում, ու այն ոչ մի ազդեցություն չի գործում, քանի՞ կոպեկ արժե այդ գիրքը:

Իմ հայրը շատ կարդացող մարդ էր, իսկ խորհրդային տարիների ժամանակ գրքերը դեֆիցիտ էին, պետք է հերթագրվեիր գրախանութներում, ծանոթ ունենայիր, որ գիրք գտնեիր: Հայրս Ալավերդուց գրքեր էր բերում, և մի անգամ միանգամից երեք գիրք բերեց. դա Վալենտին Պիկուլի «Ֆավորիտ» վեպն էր, Սևակի և Շիրազի բանաստեղծությունների հավաքածուները: Հայրս ինչ կարդում էր, գողանում, կարդում էի. սեր եմ ունեցել կարդալու նկատմամբ:



- Պարոն Շարմազանով, իսկ ի՞նչ գրքային կերպար եք նախընտրում՝ դրակա՞ն, թե՞ բացասկան:

- Ես կարծում եմ՝ բոլոր նորմալ մարդիկ բացասական կերպարներին դեմ են:

- Բայց կան, չէ՞, բացասական կերպարներ, ովքեր ավելի բազմաբովանդակ են և շատ ավելի հետաքրքիր:

- Բացասականը կարող է լինել հետաքրքիր, բայց՝ ոչ ուսուցողական:  Օրինակ, ինձ համար Դերենիկ Դեմիրճյան կարդալուց հետո դրականորեն ազդել է Վարդան Մամիկոնյանի կերպարը: Դրանից հետո Վարդանի կերպարի մեջ սկսել եմ խորանալ, ու նաև կերպարի նոր բացահայտումը գտել եմ Նժդեհի «Ի՞նչ է տարոնական ուսմունք» հոդվածի մեջ, և հենց Դերենիկ Դեմիրճյանի միջոցով, ապա Նժդեհով ամբողջացրի Վարդանի կերպարը. այն, որ նա հոգևոր, բարոյական հերոս է: Ինձ համար մի բան պարզեցի, եթե դու ֆիզիկապես հաղթում ես, բայց այդ հաղթանակը բարոյական չէ, այդ հաղթանակը գրոշ չունի:



- Այժմ ի՞նչ եք կարդում:

- Ես մի քանի գիրք եմ կարդում: Դրանցից մեկը «Ռոլինգ Սթոունզից» Նիք Ջագերի հուշերն է, որ աղջկաս իր ընկերուհին է նվիրել, որի մասին երեկ երեկոյան տանը խոսում էինք: Առհասարակ մենք տանը նման ավանդույթ ունենք՝ երեկոյան թեյի սեղանի շուրջ քննարկում ենք՝ ում օրն ինչպես է անցել: Նաև Հայկ Դեմոյանի «Հայկական ազգային խորհրդանշաններն» եմ կարդում: Կարամզին եմ սկսել վերընթերցել:

-Կարամզինի ո՞ր գործը:

- «История государства Российского»:





- Նախընտրում եք տպագիր գի՞րք, թե՞ էլեկտրոնային:

- Իհարկե՝ տպագիր: Ես պետք է շոշափեմ գիրքը, մատիտով վրան նշումներ անեմ: Ես մի հատ էլ տետր եմ պահում այդ գրքերի համար: Կարևոր բանը իմ ձեռքով, մատիտով պետք նշում անեմ, հետո՝ գրիչովս տետրում.  փոքրուց այդպես է եղել: Եթե մի օր հնարավորություն ունենաք հյուրընկալվելու իմ հայրական օջախ՝ Ալավերդի, ես ձեզ բազում փոքր տետրեր ցույց կտամ, որոնցում ես կոնսպեկտներ եմ արել տարբեր գրքերից:

- Հավանաբար նկատել եք, որ վերջերս երիտասարդները սկսել են քիչ կարդալ: Ըստ ձեզ, ինչու՞ են հիմա քիչ կարդում, արդյոք գիրքը կորցնում է իր նախկին արժեքը:

- Քիչ են կարդում, որովհետև ամեն բան հասանելի են դարձրել Գուգլ որոնողական ցանցը և Վիքիպեդիան: Օրինակ բերեմ՝ Մակեդոնացու կամ Նապոլեոնի կերպարը, որպեսզի պատմաբանը սովորեր, մեր ժամանակ, Մանֆրեդի, Տառլեի, Ստենդալի այդ երեք հաստափոր գրքերը մեկ շաբաթվա մեջ պետք է կարդայինք: Էսօր ինչա՞, մտնում են Գուգլ, փնտրում են, իրենց ուզած ցիտատները տալիս է: Ես իմ ուսանողներին ասում եմ. «Ազիզ ջան, մեջբերումներ անելով մասնագետ չեն դառնում, գիրքը պետք է շոշափես, կարդաս»: Հիմա շատ է մոդա՝ մտնում են Գուգլ, տեսնում են՝ ինչ է Էյնշտեյնն ասել, Չերչիլը, Չապլինը, իսկ թե ովքեր են իրենք եղել, չգիտեն:
Ի դեպ, Չերչիլն եղել է ձեր գործընկերը, ժամանակին եղել է լրագրող, ճիշտ է, ռազմական լրագրող:



- Ի՞նչ գիրք խորհուրդ կտաք կարդալ հայ հասարակությանը:

- Ամենաառաջինը՝ Խորենացու «Հայոց Պատմությունը, իսկ հետո՝ Թումանյանի հեքիաթները և Նժդեհ: Գրքերը շատ են, բայց ես կարծում եմ՝ նախևառաջ մենք պետք է կարդանք և մեր հայկական գրքերը, և միջազգայինը, բայց Նժդեհը շատ ճիշտ ձևակերպում է տվել. «Հայ մտավորականի մի ձեռքը պետք է լինի Հայաստանում, որպեսզի նա սնվի իր ազգի բարոյական օրենսգրքով, բարոյական արժեքային համակարգով, երկրորդը՝ Արևմուտքում, որպեսզի նա սնվի արևմուտքի նվաճումներով»: Հիմա էս վերջերս Լատինական Ամերիակում էի, տարվել եմ Մարկեսով և Բորխեսով, կարևոր է նաև միջավայրը: Հանճարները շատ են: Ժամանակին Դիդրոն ասել է. «Եթե ես կարդում եմ, ես գոյություն ունեմ»: Ես չեմ պատկերացնում իմ կյանքն առանց գրականության: