Հայաստանում Լեհաստանի դեսպանը նախընտրում է տոլմա և ընկույզով սմբուկ, իսկ գինիներից՝ կարմիր «Կարասը»

Հայաստանում Լեհաստանի Արտակարգ և Լիազոր Դեսպան Եժի Մարեկ Նովակովսկու հետ Aysor.am-ի թղթակիցը զրուցել է մեր երկրում գործունեության, հայկական ուտեստների, մշակույթի և երկկողմ համագործակցության մասին։

- Պարոն դեսպան, արդեն մեկ տարի է, ինչ ներկայացնում եք Հայաստանում Լեհաստանը, արդեն հասցրե՞լ եք ընտելանալ այստեղի ապրելակերպին: Ձեզ դու՞ր է գալիս Հայաստանում:

- Մեկ տարուց ավել է: Դեկտեմբերի 9-ին կլինի արդեն 2 տարի, ինչ եկել եմ Հայաստան: Անկասկած՝ ինձ դուր է գալիս Հայաստանում: Հայաստան գալն եղել է իմ անձնական ընտրությունը, ես հնարավորություն ունեմ ինքս որոշելու, թե որտեղ եմ մեկնելու որպես դեսպան: Ես ընտրել եմ Հայաստանը, քանի որ ինձ դուր են գալիս հայերը, մշակույթը և պատմությունը. մասնագիտությամբ պատմաբան եմ: Իհարկե, կան նաև որոշակի խնդիրներ, օրինակ, տան համար գնումների մասով, ինչը բարդ է անել Հայաստանում, քան՝ Լեհաստանում և ԵՄ այլ երկրներում: Բայց, ընդհանուր առմամբ, մարդիկ Հայաստանում շատ բաց են և լավը: Մյուս կողմից՝ քաղաքական տեսանկյունից, Հայաստանը հետաքրքիր երկիր է: Հայաստանը երկիր է, որի շնորհիվ կարելի է հասկանալ, թե ինչ է կատարվում նախկին ԽՍՀՄ տարածքում: Հայաստանը նաև մոտ է այն բոլոր գործընթացներին, որոնք տեղի են ունենում Մերձավոր Արևելքի տարածքում: Հայաստանից կարելի է հետևել երկու տարածաշրջանային տերությունների՝ Իրանում և Թուրքիայում իրավիճակի զարգացմանը: Մարդկային տեսանկյունից, և քաղաքական, և, որպես պատմաբանի, ինձ հետաքրքիր է Հայաստանում: Կասեմ այսպես. ես ընտելանալու կարիք չեմ ունեցել: Այստեղ ես միանգամից զգացի ինձ ինչպես տանը:



- Դուք ասացիք, որ գնումների հետ կապված առաջանում են դժվարություններ, որը չի եղել Լեհաստանում և ԵՄ: Ինչու՞մն է կայանում դժվարությունը:

- Արևմուտքից բերված բոլոր ապրանքները երկու անգամ թանկ են Հայաստանում, և ոչ բոլոր ապրանքներն են հասանելի: Օրինակ, դժվար է գտնել կատվի համար կերակուր, եթե անգամ գտնես էլ, այն շատ թանկ արժե: Համեմատել եմ որոշ ապրանքների գները Հայաստանում և Լեհաստանում: Ամենաբարձր որակի ապրանքները, օրինակի համար, նվերներ ընկերների համար, Լեհաստանում կրկնակի մատչելի են, քան Հայաստանում:

- Տարբեր երկրներում եք դիվանագիտական ծառայության եղել: Կարո՞ղ եք համեմատականներ անցկացնել նախկին և ներկա փորձերի միջև:

- Ոչ տարբեր երկրներում: Ես միշտ կատակում եմ, որ հանդիսանում եմ քաղաքական կյանքից դիվանագիտական կյանք ժամանակավոր էմիգրանտ: Ես հինգ տարի Լատվիայում եղել եմ դեսպան, ինչից հետո ուղիղ եկել եմ Հայաստան: 30 տարի է զբաղվում եմ արտաքին քաղաքականությամբ, բայց աշխատել եմ կառավարությունում և խորհրդարանում: 



- Այդ դեպքում, համեմատեք, խնդրում եմ, Լատվիայում և Հայաստանում դիվանագիտական փորձը:

- Լատվիան և Հայաստանը կարելի է համեմատել երկու տեսանկյունից՝ մարդկային և քաղաքական: Լատվիացները մտածելակերպով մոտ
են սկանդինավներին, սառն են, չափավոր: Լատվիացու հետ ընկերանալու համար պետք է ճանաչես նրան երկու տարուց ոչ պակաս: Իսկ քաղաքական տեսանկյունից, շատ ավելի հեշտ է աշխատել որպես դիվանագետ Եվրամիությունում, քանի որ ԵՄ դիվանագետները զբաղվում են ավելի շատ գովազդելով իրենց երկիրը, քան քաղաքական հարցերով: Բոլոր քաղաքական հարցերը արդեն լուծված են նախարարների և պետությունների ղեկավարների՝ Բրյուսելում հանդուպների մակարդակով:

- Ստացվում է, որ Հայաստանում շատ ավելի դժվա՞ր է աշխատել որպես դիվանագետ, քան ԵՄ երկրներում:

- Շատ ավելի դժվար, բայց նաև հետաքրքիր:

- Հասցրե՞լ եք Հայաստանում գտնվելու ընթացքում ուսումնասիրել հայերեն: Եթե այո, կարո՞ղ եք համեմատել հայերենի բարդության մակարդակը լեհերենի հետ, և նշել թե ո՞րն է ավելի բարդ:

- Փորձել եմ, բայց բախտս չի բերել: Սակայն գիտեմ որոշ հայկական բառեր: Շատ դժվար է սովորել հայոց այբուբենը: Պարբերաբար փորձում եմ սովորել, բայց դժվար է: Լեհերենը նույնպես բարդ է. շատ են բացառությունները:



- Ի՞նչ հայերեն բառեր գիտեք, կամ որո՞նք են տպավորվել:

- Տպավորվել է «Արի, արի» արտահայտությունը: Երբ ես ավտոմեքենաս կայանում եմ, ինձ կանչում են «Արի, արի» արտահայտությամբ: Լեհաստանում առողջական խնդիրներ ունեցող երեխաների համար գործում է հիմնադրամ, որը համագործակցում է Հայաստանի հետ, և այն անվանվել է հենց «Արի, արի»: Երբ ես հետաքրքրվեցի, թե ինչու են հենց այդպես անվանել, պատասխանը այն էր, որ առաջին լսած արտահայտությունը հենց դա է եղել:

- Կարծում եմ՝ հայ ընթերցողին հետաքրքիր կլինի իմանալ, թե Դուք ինչպես եք վերաբերվում հայկական խոհանոցին: Ունե՞ք նախընտրած ճաշատեսակներ:

- Շատ եմ համտեսել: Կան այնպիսի ուտեստներ, որոնք իմ քիմքին հաճելի չեն:  Խաշի համն ինձ դուր չի գալիս, սակայն կինս սիրում է այն: Շատ եմ սիրում հայկական տոլմա, սմբուկ ընկույզով, և խորոված: Հայկական գինին շատ լավն է: Ես արդեն դիմել եմ մի քանի գործարարների, որպեսզի հայկական գինին ներմուծվի լեհական շուկա, քանի որ դրանք շատ բարձր որակի են:

- Ի՞նչ տեսակի հայկական գինի եք նախընտրում:

- Կարմիր «Կարաս»:



- Լինելով լեհական մշակույթի կրող՝ գտե՞լ եք որևէ նմանություններ հայկական մշակույթի հետ:

- Շատ նմանություններ կան: Ոչ միայն մշակույթի առումով, այլ՝ պատմական: Հայաստանը և Լեհաստանը հանդիսանում են միակ երկրները, որտեղ աշակերտները սովորում են իրենց երկրի փառահեղ պատմությունը անմիջապես դպրոցից՝ գրականության և պատմության դասերին: Երբեք չեն մոռանում, որ եղել են գերտերություններ: Օրինակ, լեհերի մտածելակերպում Վիլնյուսը, Մինսկը, Լվովն ընդգրկված են նախկին Ռեչ Պոսպոլիտայի տարածքում, իսկ հասարակ շարքային հայի մոտ Վանը, Էրզրումը, Մուշը ընդգրկված են Հայկական տերության մեջ: Մշակույթի առումով, շատ կարևոր է այն, որ և Հայաստանում, և Լեհաստանում քրիստոենական եկեղեցին ազդեցություն է ունեցել մշակույթի վրա:  Այս առումով, կարելի է միայն Լեհաստանին և Հայաստանին նույնականացնել ժամանակակից աշխարհում: Մշակույթի տեսանկյունից մեր համար հեշտ է լեզու գտնել, չնայած նրան, որ լեհերի համար հայերենը բարդ լեզու է:



- Տնտեսության և ռազմական ոլորտներում երկկողմ համագործակցության ի՞նչ ծրագրեր են ակնկալվում առաջիկայում:

- Ինչ վերաբերում է ռազմական համագործակցությանը, շատ ավելի դժվար է, քանի որ Հայաստանը և Լեհաստանը գտնվում են տարբեր ինտեգրացիոն կառույցներում, բայց կան համագործակցության որոշ տեսակներ, այդ թվում՝ զորավարժություններ, բայց երկարաժամկետ ծրագիր դեռ չի նախատեսվում: Տնտեսական համագործակցության հետ կապված, կա երկկողմ հանձնաժողով, որի անդամները ամեն տարի հանդիպում են: Ես հույս ունեմ, որ համագործակցության գործընթացը արագ կխորանա: Ձեր նորանշանակ վարչապետն ասել է, որ Հայաստանում ներդրումները, այդ թվում՝ ԵՄ երկրներից, նոր կառավարության համար հանդիսանում են առաջնահերթություն: Մեր որոշ գործարարներ դիմում են հայերին, հայ գործընկերներ գտնելու միտումով՝ միասին երրորդ շուկաներ, Իրան, կամ Ռուսաստան, դուրս գալու համար: Հայաստանի հետ ապրանքաշրջանառությունն ամեն տարի աճում է: Եվ ես Ձեզ ասեմ, որ լեհ գործարարները շատ ուշադիր հետևում են «Լյուբավա» ընկերությանը, քանի որ այն հանդիսանում է առաջին լուրջ ներդրումը Հայաստանում, և, հաջորդ ներդրումները կախված են վերջինիս հաջողությունից: