Հրանտ Մելիք-Շահնազարյան. Կարծում եմ՝ կուսակցականությունը սահմանափակում է մտքի ազատությունը

Հայ-ադրբեջանական հարաբերությունները, ներքաղաքական իրադրություններն ու ու դրանց շուրջ մշտապես ծավալվող տարաբնույթ գործողությունները տարբեր քննարկումների և որակումների առիթ են տալիս, ինչն էլ հասարակության լայն շրջանի մոտ երբեմն խուճապային տրամադրություն է առաջացնում: Նման դեպքերում հանրությունն առավել օբյեկտիվ գնահատանքի է սպասում քաղաքագետների կողմից:

Aysor.am-ի զրուցակիցը քաղաքագետ Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանն է:

-Պարոն Մելիք-Շահնազարյան, վերջին շրջանում սահմանին բավական անհանգիստ է, հակառակորդը պարբերաբար դիվերսիոն փորձերի է գնում: Ի՞նչ, հնարավոր, զարգացումներ կարող են լինել: Այսկերպ, Ադրբեջանն ի՞նչ խնդիր է փորձում լուծել:

-Ադրբեջանը շատ պատճառներ ունի սահմանում իրավիճակը լարելու, բայց գլխավոր պատճառը, կարծում եմ, այս փուլում բանակցային գործընթացից խուսափելն է: Ալիևը մշտապես պնդում է, որ բանակցությունների միջոցով իրենք չեն ստանում այն արդյունքները, որոնց ձգտում էին: Անգամ վերջերս խոստովանեց, որ փակ դռների ետևում իր վրա ճնշումներ են գործադրվում՝ ստիպելով ճանաչել Արցախի անկախությունը: Հիմա Ալիևն ամեն կերպ փորձում է խուսափել թե՛ այդ ճնշումներից, թե’ իր համար անբերանպաստ ընթացող բանակցային գործընթացից: Բնականաբար, իրավիճակը փոխելու տարբերակները շատ են, բայց սահմանում լարվածության աճը, կարծես թե, ամենաարդյունավետ կերպով է այս խնդիրը լուծում Ադրբեջանում իշխանությունների համար: Բայց պետք է ասեմ, որ դա միայն այս փուլում: Որոշ ժամանակ առաջ նրանք բոլորովին այլ պատճառներ ունեին սահմանում իրավիճակը սրելու՝ պայմանավորված իրենց տնտեսական խնդիրները քողարկելով, հասարակության ուշադրությունը շեղելով: Հայ ժողովրդի և ադրբեջանցիների միջև կա գործող իրական թշնամանք, ու Ալիևն ամեն ինչ անում է, որ այդ թշնամանքն ակտիվ պահվի: Երկրի ներսում իր քաղաքական կապիտալը կառուցում է` հենց այս թշնամանքը խաղարկելով:

-Ադրբեջանի կողմից անցկացրած վերջին զորավարժությունները ի՞նչ ազդեցություն կարող են ունենալ:

-Թե ինչ ազդեցություն կարող են ունենալ, չեմ կարող ասել, բայց ակնհայտ է, որ Ադրբեջանի իշխանություններն ինչ-որ չափով ոգևորվում են, երբ տեսնում են մեծ քանակությամբ զորքեր բաց դաշտում: Թերևս, սա պայմանավորված է այն փաստով, որ լինելով չծառայած ու լավ չհասկանալով զինվորական կյանքի բոլոր նրբությունները, առավել ևս՝ մարտական գործողություններից բխող վտանգները՝ Ալիևն ընդամենը երեխայի պես ոգևորվում է զորքերի մեծ քանակից ու սկսում հայտարարություններ անել: Չէի ասի, թե այս զորավարժություններով ադրբեջանական բանակն այնքան կբարձրացնի իր մարտունակությունը, որ կկարողանա լուրջ խնդիրներ լուծել առաջնագծում: Մենք տեսնում ենք, որ ոչ միայն այս անցած զորավարժությունները, այլև դրան նախորդած մի քանի տասնյակ մեծ ու փոքր զորավարժությունները, մեծ հաշվով, այդ խնդիրն իրենց համար չլուծեցին: 

-ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը հրամանագիր է ստորագրել, որով հավանություն է տվել ՀՀ և ՌԴ զինված ուժերի միավորված խմբավորման մասին համաձայնագրին: Ի՞նչ սպասելիքներ պետք է ակնկալել այդ ամենից:

-ՌԴ նախագահը հրամայել է իրենց պաշտպանության նախարարին և արտգործնախարարին՝ Հայաստանի հետ բանակցել այս համաձայնագրի շուրջ: Կարծում եմ՝ կլինի այդ զորախումբը, որովհետև դրանում հետաքրքրված է նաև հայկական կողմը: Բայց գիտեք, այս ամենից մեծ սպասելիքներ կամ մեծ վտանգներ ես չեմ տեսնում: Սա ընդամենը հայ-ռուսական ռազմական համագործակցության ամբողջության մեջ ևս մեկ գործոն է ավելացնում, որը նպաստելու է, որպեսզի զինված ուժերի կառավարման կամ արդյունավետության տեսակետից փորձի ավելի լավ փոխանակում ունենանք: Ընդամենը զարգացնում են ռազմական համագործակցությունը, որը հետագայում իր դրական ազդեցությունը կունենա նաև այլ ոլորտներում: Օրինակ, համատեղ ռազմական կրթական ծրագրեր իրականացնելու, նոր զինատեսակներ ձեռք բերելու տեսակետից:

-Իսկ գուցե այսկերպ ռուսական կողմը փորձում է իր ձե՞ռքը վերցնել հայկական զինված ուժերի կառավարումը:

-Իրականում, ես նման վտանգ չեմ տեսնում: Դրա մասին խոսվում էր նաև ՀՕՊ համակարգերի ստեղծման ժամանակ: Ասում էին՝ Ռուսաստանն է կառավարելու, բայց մենք տեսանք, որ պայմանագրում հստակ ֆիքսված կետեր կան, որոնք թույլ չեն տալիս Ռուսաստանին վտանգի ենթարկել մեր անվտանգության համակարգը: Նման պայմանագրեր ստորագրելուց հայկական կողմը մշտապես նպատակ է հետապնդել ավելացնելու և ոչ թե պակասեցնելու պաշտպանական մեխանիզմները: Նաև, մեկ զորամիավորումն ամբողջ զորքը չի: Սա կարող է լինել, օրինակ, ցուցադրական մի գունդ, որը չի կարող իր պոտենցիալով մարտավարական լուրջ խնդիրներ լուծել: Եվ հետո, հաշվի առնելով մարդկային ռեսուրսների սղությունը և սպառնալիքների քանակը Հայաստանի համար, պարզ է, որ ամեն մի զինվորի ճիշտ ժամանակին ճիշտ տեղում գտնվելը հայկական կողմի համար խիստ կարևոր է: Վստահ եմ, երբ այդ միացյալ զորախումբը լինի, այնտեղ կլինեն նախատեսված բոլոր մեխանիզմները՝ ճիշտ ժամանակին ու բոլոր տեղերում իրենց օգտագործելու համար:

-Պարոն Մելիք-Շահնազարյան, առաջիկայում պատրաստվում ենք անցում կատարել խորհրդարանական համակարգին: Մեր պաշտոնյաներից շատերը շտապում են համալրել այս կամ այն կուսակցության շարքերը, հատկապես՝ Հանրապետական: Ըստ ձեզ, իրապես, կուսակցության գաղափարախոսությունից ելնող քա՞յլ է, թե պաշտոնները պահելու միջոց:

-Գիտեք, երևի հարցը պետք է դիտարկել ոչ միայն զուտ կուսակցական, այլ՝ համակարգի մաս լինել-չլինելու ֆորմատում: Մենք ունենք նախարարներ, ովքեր բավական վաղուց այդ համակարգի մեջ են, բարձր պաշտոններ են զբաղեցրել: Մեծ հաշվով, իրենք իրականացրել են այն քաղաքականությունը, որը մշակված է Հանրապետական կուսակցության ղեկավար, Հանրապետության նախագահ Սերժ Սարգսյանի կողմից: Ծրագրային կամ գաղափարական հակասություններ չեն ունեցել, աշխատել են մեկ իշխանական համակարգի մեջ, մեկ պետական համակարգում, ու իրենց խնդիրներն էլ բավական արդյունավետ լուծել: Հիմա հասկանում ենք, որ խորհրդարանական համակարգում մեծացվում է կուսակցությունների դերակատարումն ու պատասխանատվությունը պետական կառավարման հարցում: Ըստ էության, իշխանությունը ձևավորվելու է հաղթող կուսակցությունների կողմից: Կուսակցական համակարգն ավելի ուժեղանում է, ու թերևս դա է պատճառը, որ շատերն ուզում են նրան, ինչը փաստացի արդեն կա, իրավաբանական լուծում տալ: Ճիշտ եք, քանի որ Հանրապետական կուսակցությունն ակնհայտ ֆավորիտն է, որոշակի ձգողական ուժ ունի այն մարդկանց համար, ովքեր ուզում են ապագայում իշխանության մեջ լինել կամ պետական պաշտոններ զբաղեցնել: Բայց երևի այս մարդկանց էլ պետք է երկու մասի բաժանել. Նրանք, ովքեր անկախ կուսակցական լինել-չլինելուց արդեն ունեն այդ ռեսուրսը և մեծ ազդեցություն ունեն, և նրանք, ովքեր փորձում են օգտագործել կուսակցության ռեսուրսներն իրենց անձնական շահի համար: Կարծում եմ, այս երկրորդ կատեգորիայի մարդկանց համար թե՛ կուսակցության գաղափարախոսությունը, թե՛ ծրագրերը որևէ նշանակություն չունեն, նրանք անձնական խնդիր են լուծում ու պարզ է, որ գլոբալ համախմբման պարագայում շատ այդպիսիները կլինեն, ովքեր կհայտնվեն Հանրապետական կուսակցության շարքերում:

-Եթե չեմ սխալվում, դուք կուսակցական չեք:

-Ո՛չ, կուսակցական չեմ:

-Պատրաստվո՞ւմ եք համալրել կուսակցականների շարքերը: 

-Չեմ կարծում: Անկեղծ ասած՝ ես մշտապես համոզված եմ եղել, որ կուսակցականությունը սահմանափակում է մտքի ազատությունը: Սկսում ես մտածել ոչ թե այնպես, ինչպես ինքդ ես մտածում, այլ այնպես, ինչպես մտածում են քո գործընկերները, կուսակիցները: Ես դրանից մշտապես բարեհաջող խուսափել եմ, վստահ եմ՝ ապագայում ևս կխուսափեմ: