Բոլորը հավասար են, սակայն որոշները՝ ավելի հավասար. Գրական զրույց՝ Ռուբեն Մելիքյանի հետ

Հասարակության, մասնավորապես, երիտասարդության շրջանում գիրք կարդալու ցանկությունը խթանելու նպատակով Aysor.am-ը շարունակում է ընթերցանությանը նվիրված շարքը: Ճանաչված քաղաքական, հանրային գործիչները պատմում են սիրված գրքերի, գրական հերոսների մասին:

Շարքի շրջանակում այս անգամ Aysor.am-ի զրուցակիցն է Արցախի մարդու իրավունքների պաշտպան Ռուբեն Մելիքյան:

- Ո՞րն է Ձեր ամենասիրած գիրքը:

- Եթե հարցը վերաբերում է գրքին՝ որպես գրական երևույթ, ապա ամենասիրած գիրք չունեմ: Մարդը զարգացող, առաջ գնացող էակ է, ու ես դա շատ հստակ զգում եմ: Նոր հետաքրքրությունները նոր ամենասիրած գրքեր են առաջ բերում, իսկ նախորդները շերտ-շերտ տեղ են զբաղեցնում նախկին ամենասիրածների պատվավոր դարակում: Իսկ եթե հարցը վերաբերում է գրքին՝ որպես տպագրական երևույթ, ապա իմ գրադարանում ամենասիրածս՝ Սարոյանի «Իմ անունն Արամ է» գրքի առաջին անգլերեն հրատարակությունն է, որն ավագ որդուս՝ Արամին, նվիրել է իր կնքահայրը:

- Կա՞ այդպիսի գիրք կամ հերոս, որ կարողացել է փոխել Ձեր ներաշխարհը:

- Որակյալ գրականության գործառույթներից մեկը, կարծում եմ, հենց ներաշխարհ փոխելն է: Շատ գրքեր ու հերոսներ կան, որ այս կամ այն չափով ազդել են ինձ վրա: Ընդ որում՝ դա կատարվել է թե՛ գիտակցված, թե՛ չգիտակցված: Գիտակցվածներից մի քանիսը նշեմ՝ Չարենցի «Երկիր Նաիրին», Դոստոևսկու «Կարամազովները», Բորխեսի շատ պատմվածքներ՝ «Ալեֆ», «Գուայակիլ», «Խաչվող արահետների այգին»:

- Դրակա՞ն, թե՞ բացասական հերոսներն են, ըստ Ձեզ, հետաքրքիր:

- Հետաքրքիր են համոզիչ կերպարները: Իսկ նրանք, ինչպես և կյանքում, չեն կարող միանշանակ դրական կամ բացասական լինել: Այդպես չի լինում: Օրինակ՝ Աքելեսը, Ոդիսևսը, Համլետը, Լիր Արքան, Շերլոկ Հոլմսը, Օստապ Բենդերը, Մազութի Համոն դրակա՞ն, թե՞ բացասական կերպար են. ես չգիտեմ, բայց, իհարկե, հետաքրքիր կերպարներ են:

- Ո՞րն է Ձեր կարդացած վերջին գիրքը:

- Պատմվածքներ շատ եմ կարդում: Սակայն վեպեր՝ տարեկան մեկ-երկուսն է հաջողվում, այն էլ՝ արձակուրդներին: Նախորդ ամանորյա տոներին սկսեցի Դոստոևսկու «Դևերը» ("Бесы"), բայց չհասցրեցի ավարտել: Հուլիսին որոշեցի, որ հաջորդ արձակուրդներին անպայման ավարտելու եմ:

- Ձեր գրապահարանում ո՞ր ժանրի գրքերն են գերակշռում:

- Մասնագիտական գրականությունը: Իսկ գեղարվեստականից՝ դասական գրականությունը:

- Տպագի՞ր, թե՞ էլեկտրոնային գրքեր եք նախընտրում:

- Նախընտրում եմ տպագիրը, թեև խնդիր չունեմ նաև էլեկտրոնայինի հետ: Այն ավելի մոբիլ է ու արագ: Օրինակ՝ երբ լույս տեսավ Ումբերտո Էկոյի «Պրահայի գերեզմանոցը», իսկ ես անհամբեր սպասում էի դրա լույսընծայմանը, հաջորդ իսկ օրն այն հայտնվեց իմ kindle-ում: Եթե թղթայինին սպասեի, մի քանի շաբաթ կտևեր, մինչև հասներ:

- Ըստ Ձեզ, ինչու՞ են հիմա քիչ կարդում: Արդյոք գիրքը կորցնում է իր արժեքը:

- Ժամանակն է քչանում: Առաջընթացը, թվում է, պետք է մարդուն ավելի շատ ազատ ժամանակ պարգևեր, այնինչ, լրիվ հակառակն ստացվեց՝ մարդիկ ժամանակ չունեն: Մենք միշտ հասանելի ենք, միշտ կարող ենք աշխատել: Ուստի, իմ կարծիքով, ոչ թե մարդիկ քիչ են կարդում ընդհանրապես, այլ քիչ են կարդում ծավալուն գործեր, օրինակ՝ վեպեր: Նաև աուդիոգրքեր են լսում։

- Ի՞նչ մեջբերում կհիշեք, որ առավել տպավորվել է:

- Դժվար հարց է։ Երևի «Բոլոր կենդանիները հավասար են, սակայն որոշ կենդանիներ ավելի հավասար են» կարգախոսը՝ Օրուելի «Անասնաֆերմայից»։ Ի դեպ, Օրուելի միտքը ես փոքր-ինչ վերամշակել եմ և հաճախ եմ մեջբերում՝ ներկայացնելու համար մարդու իրավունքների ժամանակակից հանրության խտրական վերաբերմունքը չճանաչված պետությունների քաղաքացիների նկատմամբ. «Մարդու իրավունքները համընդհանուր են, սակայն ոմանց համար ավելի համընդհանուր են»։ Երբեմն ազդում է։

- Ի՞նչ գիրք խորհուրդ կտայիք հայ երիտասարդությանը:

- Հայ երիտասարդների՞ն: Երեք գիրք խորհուրդ կտամ, որոնց պակասը ինձ համար տեսանելի է: 21-րդ դարի քաղաքացիներին՝ Ումբերտո Էկոյի «Ֆուկոյի ճոճանակը», երիտասարդներին՝ Էրիխ Մարիա Ռեմարկի «Երեք ընկերը», իսկ որպես հայերի՝ Խաչիկ Դաշտենցի «Ռանչպարների կանչը»:

- Կնշեք այն առաջնային պատճառները, որոնց համաձայն հանրային գործիչը պետք է շատ կարդացած լինի:

- Կարդացած լինելը չեմ համարում հանրային գործչի ամենակարևոր հատկանիշների թվում: Կարող եմ նշել առնվազն տասը հատկանիշ, որոնք ավելի կարևոր են: Օրինակ՝ արդարության ներքին զգացումը, ինքնասահմանափակման կարողությունը, վճռականությունը, պարտքի զգացումը, լսելու ունակությունը, երախտագիտության զգացումը, համոզիչ փաստարկման արվեստը, սթրեսակայունությունը, էականը երկրորդականից զանազանելու ունակությունը, ներդաշնակության զգացումը: