Վախենում եմ մենակությունից, ու դրա համար միշտ լինում եմ մարդկանց մեջ, վախենում եմ՝ Աստված հոգիս չառած, խելքս առնի. Դավիթ Հակոբյան

Լինի գործնական, թե անձնական առումով, կան հանդիպումներ, մարդիկ, ովքեր այնքան վառ են, խոսուն, որ նրանց կարող ես լսել լռելյայն, առանց ընդհատելու: Կլանել ու հետագայում վերհիշել ամեն մի շարժում, արտահայտություն, դիմախաղ…

ՀՀ վաստակավոր արտիստ, բեմադրիչ, դերասան, մանկավարժ Դավիթ Հակոբյանին հանդիպեցինք Թատերական ինստիտուտում գտնվող դերասանական սենյակներից մեկում: Իր էմոնցիոնալ կերպարներով մշտապես աչքի ընկնող արտիստը խորագետ ու ազդեցիկ է նաև կյանքում: Զրույցի ընթացքում պարզ ու շիտակ է, առանց արտիստիզմի: Միակ վատ սովորությունը, որն աչքիցս չվրիպեց, առանց դադարի միմյանց հաջորդող ծխախոտի վառվող գլանակներն էին… 

- Պարոն Հակոբյան, հեռուստադիտողը սիրում է Ձեզ անընդհատ էկրաններին տեսնել: Կա՞ նոր նախագիծ, որի միջոցով շուտով կհանդիպենք:

- Այժմ նկարահանվում եմ Շանթ հեռուստաընկության «Օտարը» սերիալում, որը տեղական արտադրության է… Մոտ օրերս կսկսեմ համագործակցել Գ. Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոնի հետ: Մի քանի դերերով հրավիրված եմ: Իհարկե, ոչ համատարած, բայց աշխարհում ընդունված պրակտիկա է, երբ որևէ թատրոնի դերասանի այլ թատրոնի ներկայացման մեջ հանդես գալու հրավեր են անում: Դպրոցական էի, շատ լավ հիշում եմ, թե ինչպես ժամանակին Գուրգեն Ջանիբեկյանը, լինելով Սունդուկյան թատրոնի հզոր դեմքերից մեկը, Դրամատիկ թատրոնում Հրաչյա Ղափլանյանի բեմադրությամբ խաղաց Հայր Տոնապետ ներկայացման մեջ…

- Նման դեպքերում թատրոնները, կոլեգաները միմյանց չե՞ն խանդում:

- Անպատճառ, նման խանդ առաջանում է: Գիտեք, թատրոնը շատ հետաքրքիր է, թվում է, թե թաքուն, բայց իրականում շատ բացահայտ մրցակցություն է առաջացնում: Եվ հենց դա է հետաքրքրությունը (ժպտում է՝ հեղ.)…

- Մասնագիտական գործունեությանը զուգահեռ՝ Գևորգյան հոգևոր ճեմարանում դասավանդում եք խոսքի կուլտուրա և բեմական խոսք: Փաստորեն, դաս եք տալիս նաև ապագա հոգևորականների՞ն…

- Այո, չէ՞ որ պարտադիր պայման է, որ նրանք խոսքի կուլտուրային տիրապետեն: Գիտելիքը ձևի միջոցով է փոխանցելի դառնում: Եթե խոսքի ձևին չտիրապետեցիր, իմաստն իմաստազրկվում է: Պատահական չէ, որ խոսքը բուժիչ հատկություն ունի, Հիսուսը, Նարեկացին էլ էին խոսքով բուժում: Գիտե՞ք, որ ռուսերեն «врач» (բժիշկ) բառը առաջացել է «речь» (խոսք) բառից (ժպտում է հեղ.):

- Համազգային թատրոնի բեմադրիչ եք, դերասան, երբեմն համագործակցում եք Հենրիկ Մալյան թատրոնի հետ, որտեղից սկսվել է Ձեր պրոֆեսիոնալ կարիերան: Թատերական ինստիտուտում կուրսի ղեկավար եք, դասավանդում եք դերասանի վարպետություն: Հանրային հեռուստատեսությունում ֆիլմերի կրկնօրինակում եք անում… Մի խոսքով՝ թատրոն, դասախոսություն, սերիալ ու ֆիլմեր. Ձեր օրը քանի՞ ժամից է բաղկացած, ինչպե՞ս եք հասցնում այս զբաղվածության մեջ:

- (Ծիծաղում է հեղ.) անկեղծ ասած՝ չգիտեմ… Զինվորին հարցնում են՝ քանի՞ ժամ ես ծառայում, ասում է՝ 25, ամբողջ օրը ծառայում ենք, առավոտն էլ մեկ ժամ շուտ են արթնացնում (ծիծաղում է հեղ.)… Իրականում, օրը շատ է, 24 ժամը փոքր ժամանակահատված չէ, ցանկության դեպքում ամեն ինչ կհասցնես: Քանի դեռ առողջությունդ ներում է, պետք է գործես: Հենց հոգնեցիր, այլևս ոչ մեկին պետք չես լինի, իսկ դա շատ տհաճ զգացողություն է: Ամերիկյան մի հին ու դաժան ֆիլմ կա, կոչվում է «Հոգնած ձիերին գնդակահարում են»…

- Վերջերս նկարահանվեցիք Մհեր Մկրտչյանի «Կյանք ու կռիվ» ֆիլմում, որտեղ Ձեր մարմնավորած հերոսը թոռնիկին մղում էր համարձակ քայլերի` ապրելուց վախենում ես, կռիվ գնալուց վախենում ես, երկիրը թողնելուց վախենում ես, սիրելուց վախենում ես… Իրական կյանքո՞ւմ էլ ռիսկային քայլերի կողմնակից եք…

- Ես մեծացել եմ պապիս-տատիս մոտ, մանկապարտեզ չեմ գնացել, ինչի համար շատ շնորհակալ եմ ճակատագրին: Պապիկս դաշնամուրի գործարանում էր աշխատում ու երբեմն ինձ իր հետ տանում էր: Իրենից կյանքում շատ բան եմ սովորել… Տան վրա տարբեր աշխատանքներ ունեինք կատարելու. երբ մի գործն ավարտում, մի քիչ հանգստանում էինք, հարցնում էր. «Ինչո՞ւ եք այսպես պարապ նստել, էդպես մի նստեք, բանըմ էրեք: Հեչ որ շատ բան չունեք էնելու, էն դուռը բացեք-փակեք, բացեք-փակեք, մենակ պարապ մի մնացեք»… Մարդու կյանքն անդադար ռիսկ է ենթադրում, երեխան ծնված օրվանից ռիսկի փորձության մեջ է. կրակ տեսավ, ռիսկ է անում ու ձեռք տալիս, հետո է ուղեղն աշխատում, որ պետք է շրջանցել: Ի վերջո, աշխարհը շարժում է վախը, այն ամենակարևոր բանն է այս կյանքում, ստիպում է հաղթահարել դժվարությունները: Վախից հերոս են դառնում: Պատկերացրեք՝ ինչ արհավիրք կկատարվի, եթե վախը չլինի: Ով մահից չի վախենում, առնվազն հիմար է:

- Դո՞ւք ինչից եք վախենում:

- (Մտածում է հեղ.) դժվար հարց է: Այ, երևի վախենում եմ, որ հանկարծ մի օր կհոգնեմ ու ոչ մեկին պետք չեմ լինի: Վախենում եմ՝ հանկարծ Աստված հոգիս չառած՝ խելքս առնի: Նման բան շատ հաճախ է լինում, ու ահավոր է… Վախենում եմ մենակությունից, ու դրա համար միշտ լինում եմ մարդկանց մեջ՝ ուսանողներիս հետ, ընտանիքիս, թոռներիս կողքին: Ընդհանրապես, մարդը ծնված օրվանից հաղթահարում է իր մենակության կոմպլեքսը. մենակ ծնվում է, մենակ ապրում, մենակ էլ մեռնելու է, ոչ-ոք իր հետ չի գնալու: Մնացած ամեն ինչ՝ ընկերներ, ընտանիք և այլն, մարդը հորինել է այդ կոմպլեքսը հաղթահարելու համար (ծխախոտ է վառում հեղ.)…

- Կրկին վերադառնալով «Կյանք ու կռիվ» ֆիլմին, եթե օբյեկտիվորեն դատենք՝ ի՞նչ կարծիք ունեք ֆիլմի մասին:

- Շատ ուրախ եմ, որ հանձինս այս ֆիլմի՝ հայ կինոն վերադարձավ պրոֆեսիոնալ հենքի վրա: Այստեղ պրոֆեսիոնալ է և՛ մոտեցումը, և՛ սցենարական կառուցվածքը, և՛ դերասանական կազմի ճիշտ հավաքագրումն ու օպերատորական արվեստը… Իհարկե, կարելի է ինչ-որ բաների հետ համաձայնվել, ինչ-որ բաների հետ էլ՝ ոչ: Բայց արվեստը հենց նրանով է հետաքրքիր, որ միշտ հարց է առաջացնում… Ժամանակին նոր կինոլեզու էր «Բարև, ես եմ», «Եռանկյունի», «Մենք ենք մեր սարերը», «Սարոյան եղբայրները» ֆիլմերը: Չեմ ասի, թե «Կյանք ու կռիվն» էլ նոր կինոլեզու է, բայց սա այն երկար լռած լեզվի շարունակությունն է: Սա մի թռիչքաձող է, որից ցածր այլևս չի կարելի նկարել… Գիտեք, կինոն հարուստ երկրի արվեստ է, ծախսատար է: Մեր կինոն փոքր շուկա ունի՝ իր ծախսը ետ բերելու համար: Պետք է կարողանա «խցկվել» միջազգային արենա, որպեսզի իր «ամագը» կատարված լինի:

- Պարոն Հակոբյան, վերջին տարիներին սերիալն ամենապահանջարկ ունեցող ու սպառվող հեռուստաարտադրանքն է: Գո՞հ եք սերիալների որակից, սցենարիստներից:

- Լինի սերիալ, կինո, թատրոն, նկարչություն, թե երաժշտություն, միևնույն է, պետք է այդ գործով տաղանդավոր մարդիկ զբաղվեն: Ժամանակին ամերիկյան մի քանի սերիալների թարգմանություն եմ արել, ինչպիսիք են «Լրտես աղջիկը», «Կոմիսար Մեգրեն»… Ես չեմ կարող դրանք սերիալ համարել, հետաքրքիր ու բովանդակալից ֆիլմաշարեր են: Պարզապես, մերոնք դեռ մի քիչ սխալ են մոտենում այդ պրոցեսին, կարծում եմ, շուտով առավել լուրջ ու պրոֆեսիոնալ կմոտենան: Չեմ թաքցնի, երբեմն լինում են տեղական շատ լավ սցենարներ:

- Հաճախ հեռուստադիտողը բողոքում է, որ այս կամ այն սերիալը վերցված է արգենտինական, բրազիլական կամ մեկ այլ երկրի արտադրանքից:

- Ինչո՞ւ ոչ, դա էլ տարբերակ է, ինչպես, օրինակ, Շեքսպիրի գործերն ենք վերցնում, թարգմանում ու բեմադրում: Չանե՞նք: Հայերը միշտ էլ թարգմանել են ու պատահական չէ, որ միայն մենք ունենք Թարգմանչաց տոն: Վերադառնալով սերիալներին, այո, երբեմն հեշտ, բայց անորակ ճանապարհն ենք ընտրում: Միշտ չէ, որ սերիալ նկարողներն այնքան գումար են ունենում, որ կարողանան լավ դերասանների հրավիրել: Չէ՞ որ նրանք ավելի թանկ են նստում իրենց վրա, քան ոչ պրոֆեսիոնալները: Բայց ասեմ, երբեմն ոչ դերասանների մեջ լինում են բավական հաջող դերակատարներ: Սակայն նրանց չի կարելի կրկնել հաջորդ ֆիլմում: Օրինակ, Ֆելինին մի քանի գլխավոր դերակատար էր պահում, իսկ մնացածը տիպաժներ էին, որոնք այլևս որևէ ֆիլմում չէին նկարահանվում: Այ, թատրոնում դա անհնար է, այն պահանջում է բացարձակ պրոֆեսիոնալների մասնակցություն:

- Առաջարկի՞, թե՞ պահանջարկի արդյունք է, որ հեռուստատեսությունը սպառողին շատ հաճախ անորակ «պրոդուկտ» է հրամեցնում:

- Ի տարբերություն թատրոնի՝ հեռուստատեսությունը բոլորի տանն է: Մի բան էլ կա, որ նորից ամեն օր բոլորիս տանն է՝ սառնարանը: Երեկոյան, երբ տուն եք գնում, ուտում եք այն, ինչ ունեք Ձեր սառնարանում չէ՞, որը հենց դուք եք դրել այնտեղ: Է, լավ, համեղ բան դրեք, համեղ բան կերեք (ժպտում է՝ հեղ.)… Թյուր կարծիք կա, թե այն, ինչ ցուցադրում են, հասարակության պահանջն է, պահանջարկը առաջարկ է ծնում: Նման բան չկա, հեռուստադիտողին լավ բան առաջարկեք, տեսնենք՝ վատը կուզե՞ն: Շատերին գիտեմ, ովքեր հնարավորություն ունեն համացանցի կամ կաբելային հեռուստաընկերության միջոցով այլ ֆիլմեր ու հաղորդումներ նայել, ու այդպես էլ անում են…

- Երիտասարդությունը թեթև արվեստի, ժամանցի կողմնակից է, կարծեք, այնքան էլ հետաքրքրված չէ լուրջ արվեստով: Կարելի՞ է համարել, որ դա կրթական համակարգի խնդիրն է:

- Ամենացավոտ կետին կպաք (մտածում է՝ հեղ.)… Այո, այսօր կրթությունը պաշտպանության համակարգին համազոր գերակա խնդիր է մեր հասարակության համար: Խոսքս ճիշտ կրթության, և ոչ թե ձև-կրթության մասին է: Սինգապուրը հետամնաց երկիր էր, բայց գերակա խնդիր դարձնելով կրթությունը՝ շատ կարճ ժամանակում ծաղկեց: Այնտեղ աշխատավարձի չափորոշիչը մանկավարժի աշխատավարձն է, այն ամենաբարձրն է: Բայց ամեն մարդ իրավունք չունի մանկավարժ աշխատել, ի տարբերություն նրա, որ մեզ մոտ ով ասես մանկավարժ է… Իզուր չէ, որ Մաշտոցի պես հանճարը դպրոցներ էր բացում: Անկիրթ մարդն ի վիճակի է և՛ սպանելու, և՛ գողանալու: Նա չի հասկանում, որ պետք է ոչ թե գողանալ, այլ ստեղծել: Խնդրում եմ, մոռացեք այն միֆը, թե «գողը» (թաղային հեղինակություն՝ հեղ.) բարձրագույն կրթություն ու ինտելեկտ ունի, նման բան չի եղել, չկա ու չի էլ լինելու: Կիրթ մարդկանց հավաքական ուժն է, որ ազգին երանգ ու գույն է տալիս: Այսօր շատ է չարաշահվում ազգ-ժողովուրդ հասկացությունը: Ժողովուրդը դեռ ազգ չէ: Ազգը բարձր գիտակցության, կրթվածության համակարգի ձևավորված վիճակ է, հակառակ դեպքում՝ ընդամենը ցեղախումբ ես դառնում: Մի հին խոսք կա՝ ազգն ու չարիքը հավերժ կռվի մեջ են: Ժողովուրդը չի խառնվում, գնում է նրա հետևից, ով հաղթում է: Կռիվ տվողն ազգն է. ազգը չէ՞ր, որ նախորդ ապրիլին թքած ունենալով սոցիալական անարդարության ու ամեն վատ երևույթի վրա՝ կանգնեց ու կռվեց մինչև վերջ, մինչդեռ շատերն ասում էին՝ այլևս ոչ-ոք չի կանգնելու ու չի կռվելու: Ես դեռ 6 տարի առաջ իմ հարցազրույցում ասել եմ՝ սխալվում եք, Աստված չանի՝ այդ օրը գա՝ կռվելու են: Ու ես ճիշտ էի՝ ապրիլն ապացույց: Փախնողը կփախնի, ուզում ես իրեն միլիոն տուր, ուզում ես ապահովիր մինչև այստեղ (ձեռքով ցույց է տալիս կոկորդը՝ հեղ.), կապ չունի: Զոհվածների մեծ մասը շատ վատ են ապրել, բա ո՞նց եղավ, որ խիզախել են, հերոսացել: Նրանք ԱԶԳ-ի ներկայացուցիչ են, դա ուրիշ բան է (վառում է հերթական գլանակը՝ հեղ.) …

Մենք սերունդ ենք ունեցել, որին բաց ենք թողել ձեռքներիցս: Բայց էլի Փառք Աստծո, ամեն ինչ հնարավոր է, երբեք ուշ չէ սկսել նորից… Գիտեք, ժամանցը վատ բան չէ, արվեստն էլ, վերջին հաշվով, ժամանց է, պարզապես ժամանցի այդ տեսակով հետաքրքրված են առավել կրթված ու ինտելեկտուալ մարդիկ: Կան նաև ակումբային, ռեստորանային ժամանցներ, մարդ էլ կա, նախընտրում է դասական կամ սիմֆոնիկ համերգի գնալ: Ամեն ինչ կախված է նրանից, թե դու կրթվածության ինչ «level»-ի վրա ես: Հենց դա է բնորոշում քո ունեցած պահանջարկը: Չկարծեք, թե շատերին է հետաքրքիր, թե Բրեդ Փիթն ինչ վերնաշապիկ է հագնում կամ Մադոննան քանի սիրած է ունեցել (ծիծաղում է՝ հեղ.): Ցավոք, հակառակ միտումն էլ կա. լայն մասաներին հետաքրքիր չէ, թե Թումանյանն ինչո՞ւ էր հիվանդ, ինչո՞ւ 10 երեխա ուներ ու չէր կարողանում նրանց կերակրել, որ իշխանուհի Թումանյանը հանգանակություն էր հավաքում, որպեսզի Թումանյանի ընտանիքին օգնի…

- Որո՞նք են այսօրվա սերնդի առավելությունները:

- Սրանք շատ ավելի համարձակ են, տաղանդավոր, պահանջատեր ու ազատ, որովհետև չգիտեն՝ ինչ բան է ոչ ազատը: Հատկապես պատանիները, երիտասարդություն նոր ոտք դրածները չգիտեն՝ ինչ բան է Սովետական Միության կազմի մեջ լինել: Չեն հասկանում, թե, օրինակ, Ղարաբաղն ինչո՞ւ պետք է լինի Ադրբեջանի կազմի մեջ… Պարզապես երկար տևող սոցիալական անարդարության պրոցեսը, փոքր շուկայի անհեռանկարությունն ու հիասթափությունները այս պատանիների գիտելիքները ծանծաղ են դարձնում: Ինտերնետն այս դարի զենքն է, եթե ճիշտ օգտվեն դրանից, այնտեղ էլ լուրջ գիտելիք կգտնեն: Բայց առաջին կոճակին թխկացնելով (խփում է սեղանին հեղ.) ինչ բացվում է էկրանին, դա էլ համարում են գիտելիք: Տեղեկատվությունը, պարզ ինֆորմացիան դեռ գիտելիք չէ: Հենց այստեղ է, որ մեր երիտասարդները մի քիչ թերանում են… Հուսամ, դա ժամանակավոր երևույթ է, հետագա սերունդն էլ ավելի շատ տաղանդավոր ու համարձակ կլինի…

Շարունակելի...