Երկար էր, կարգին ձանձրալի ու անհետաքրքիր. Ռուբեն Բաբայանը՝ «Ոսկե ծիրանից» դուրս մնացած «Լսիր ինձ» ֆիլմի մասին

Հուլիսի 9-ին Երևանում մեկնարկած «Ոսկե ծիրան 2017» միջազգային կինոփառատոնում ընդգրկված երկու ֆիլմ՝ «Ծիրանի այգին» (գեղարվեստական) և «Լսիր ինձ» (վավերագրական), որոնք ԼԳԲՏ թեմայով էին, հանրության պահանջով և Կինեմատոգրաֆիստների միության որոշմամբ փառատոնի ֆիլմացանկից հանվեցին:

Սակայն երեկ՝ հուլիսի 13-ին, «Մեդիա կենտրոնում» տեղի ունեցավ կինոռեժիսոր Գագիկ Ղազարէի «Լսիր ինձ» փաստավավերագրական ֆիլմի ցուցադրությունը, որից հետո հրավիրված մասնագետների միջոցով քննարկում ծավալվեց: Հրավիրվածների մեջ էր նաև ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ, ռեժիսոր, Հովհաննես Թումանյանի անվան պետական տիկնիկային թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Ռուբեն Բաբայանը:

«Քանի որ ժամանակի խնդիր ունեի, քննարկմանը չեմ մասնակցել, բայց ֆիլմի մասին իմ կարծիքը հայտնել եմ իրենց, կասեմ և Ձեզ… «Երկու բան սահման չունի՝ տիեզերքը և մարդկային հիմարությունը». սա ժամանակին Ալբերտ Էյնշտեյնն է ասել, ընդ որում, մեկտեղ նշել, որ տիեզերքի առումով կասկածներ ունի… Գիտեք, իրականում այս ֆիլմի գովազդն արել են այն մարդիկ, ովքեր աղմուկ են բարձրացրել ու արգելել դրա ցուցադրումը: Անձամբ ես, չէի պատրաստվում այն նայել, բայց քանի որ նման աղմուկ էր բարձրացել, հետաքրքրվեցի ու հրավերն ընդունեցի», - Aysor.am-ի հետ զրույցում նշեց Ռ. Բաբայանը:

Ռեժիսորը թույլ որակեց ֆիլմի և՛ ռեժիսուրան, և՛ վավերագրական սցենարը: Մեկտեղ նկատեց՝ միանշանակ, այն բոլորովին էլ համասեռամոլության քարոզչություն չէ, ու նաև՝ իր առջև դրված խնդրին չէր ծառայում:

«Բացարձակապես տպավորված չեմ այս ֆիլմով, ըստ իս, կոնցեպտը սխալ էր վերցված: Եթե դրված էր որոշակի խնդիր՝ ներկայացնել այդ մարդկանց էությունն ու հոգսերը, ապա բավական պրիմիտիվ լուծում էին գտել: Նույնասեռականը կարող է լինել և՛ ազգայնական, պահպանողական, և՛ Հանրապետական ու ՀՀՇ-ական… Երկար էր՝ 1 ժամ 15 րոպե, կարգին ձանձրալի ու անհետաքրքիր: Հեռուստատեսությունում մի այսպիսի հասկացություն կա՝ «խոսող գլուխներ», այդ սկզբունքով էլ սա էին նկարել: Այս ֆիլմը որևէ խնդիր չի բարձրացնում կամ լուծում: Եթե այն անվանել են «Լսիր ինձ», ապա պետք էր այնպես կառուցել, որ այն լսելի դառնար հանրության համար», - նկատեց նա:

ՀՀ վաստակավոր արտիստն ընդգծեց՝ հավանաբար ինչ-որ գրանտ են ստացել և ծրագիր են իրականացնում, բայց կարելի էր առավել որակյալ ու խնդիր բարձրացնող աշխատանք կատարել:

Ոմանք սխալ էին համարում Տիկնիկային թատրոնի ղեկավարի՝ ԼԳՏԲ թեմայով ֆիլմի դիտմանը մասնակցելը՝ որպես պատճառաբանություն նշելով այն փաստը, որ նա անմիջական առնչություն ունի անչափահասների մշակութային դաստիրակության հետ:

«Եթե ես ավելի շատ եմ շփվում երեխաների հետ, ուրեմն չպե՞տք է ֆիլմ նայեմ: Շատ ու շատ ֆիլմեր կարելի է նայել այնպիսի վայրերում, որ մեր հանրությունը նույնիսկ չիմանա, ինչն էլ և շատերն անում են: Բայց ես հակված չեմ որևէ թաքուն բան անել, հատկապես, որ սրա մեջ որևէ հանցանք չեմ տեսնում: Ես ազատ քաղաքացի եմ և հուսով եմ՝ ապրում եմ ազատ երկրում ու կարող եմ ազատ արտահայտել իմ դիրքորոշումը: Վախենալու բացարձակ ոչինչ չունեմ. ունեմ 3 երեխա, շատ եմ սիրում գեղեցիկ կանանց ու համարում եմ՝ հայ կանայք աշխարհի ամենագեղեցիկն են: Որևէ մեկն իրավունք չունի իմ բերանը փակելու կամ թույլ չտալու, որ ես որևէ բան նայեմ», - նշեց ռեժիսորը:

Ի դեպ, տարիներ առաջ Տիկնիկային թատրոնի ղեկավարը վերջին պահին հրաժարվել է թատրոնում ցուցադրել «Պարադա» ֆիլմը, որը, ըստ խոսակցությունների, համասեռամոլների մասին էր պատմում: Սակայն հետագայում ռեժիսորն իր այդ քայլի համար շատ է զղջացել:

«Դա 5-6 տարի առաջ էր: Կազմակերպում էր Եվրամիությունը, հիմնականում՝ Գերմանիայի դեսպանատունը: Ցավոք, ես այդ ժամանակ սպառնալքներից վախեցա: Ասում էին, թե քարերով թատրոնի պատուհանները կկոտրեն: Հետագայում այդ ֆիլմը տեսա, հոյակապ ֆիլմ էր: Այն բեռլինյան փառատոնում գլխավոր մրցանակ ստացավ՝ արժանանալով հանդիսատեսի համակրանքին… Երբ որևէ երևույթի մասին խոսք է գնում, չի կարելի անմիջապես մտածել, թե դա այդ երևույթի քարոզն է: Առավել ևս՝ տգիտություն է նման բան քարոզելը: Ինչքան ուզում եք նորմալ կողմնորոշում ունեցող մարդուն միասեռականություն քարոզեք, ոչինչ չի փոխվի, նա դրանից հո միասեռական չի՞ դառնալու: Սա այն հարցը չէ, որ քարոզով է լուծվում… Շատ եմ ցավում, որ այն ժամանակ փոքրոգություն ցուցաբերեցի, տեղիք տվեցի այդ սպառնալիքներին ու «Պարադան» չցուցադրեցի: Նման բան այլևս երբեք չի կրկնվի, ես ազատ մարդ եմ, ով ապրում է ազատ երկրում: Հարգում եմ ուրիշի ազատությունը, բայց թույլ չեմ տա որևէ մեկը սահմանափակի իմ ազատությունը», - հայտարարեց նա:

Հարցին՝ ինչո՞վ է պայմանավորված որ անհետաքրքիր ու անբովանդակ ֆիլմերը տեղ են գտնում արդեն իսկ հեղինակավոր միջազգային փառատոններում, պատասխանեց.

«2008 թվականին փորձի փոխանակման նպատակով Միացյալ Նահանգներ էի մեկնել: Հավատացեք, եթե ասես, որ ցանկանում ես բեմադրել «Համլետ», քանի որ քեզ հետաքրքրում են մարդկային մի շարք խնդիրներ, որոնք այդ պիեսում են շոշափվում, ապա դրան բացարձակապես գումար չեն տրամադրի: Իսկ եթե ասես, որ այդ ներկայացումով փորձում ես լուծել թմրամոլության պրոբլեմը, որը տարածված է միայն ձեր թաղամասում, ապա լիքը փող կստանաս: Ու շատեը նման սոցիալական ծրագրերի տակ գումար են վերցնում, որպեսզի կարողանան գեղարվեստական ֆիլմ նկարել: Բայց արի ու տես, նրանց մեջ այնպիսիք էլ կան, որոնց գեղարվեստական մակարդակը չի հետաքրքրում, կամ միգուցե ի վիճակի չեն այն իրագործել: Գաղափարական պատվերով արված ֆիլմերն ինձ համար միշտ խորթ են եղել: Այս երևույթը տարածված է, սակայն, կարծում եմ, մենք չպետք է թողնենք մի ժողովրդի տպավորություն, որին պետք է շատ պարզունակ բաները պարզունակ ձևով բացատրել: Մենք ավելի հզոր ենք թե՛ մեր մտածողությամբ, թե՛ մշակույթով»:

Անկախ ամեն ինչից՝ ՀՀ վաստակավոր արտիստը դեմ է  ֆիլմերի՝ փառատոնային ֆիլմացանկից դուրս մնալուն: Դա չմտածված ու անհեռատես քայլ էր: Աղմուկ բարձրացնելն էլ ավելի նպաստեց ֆիլմերի պրոպագանդվելուն:

«Չեմ կարծում, թե այդ ֆիլմերը դիտելու համար մարդիկ դռներ կկոտրեին: Թող մի 5-10 հոգի էլ նայեր, քննարկեր: Ես բացասական եմ վերաբերում ցանկացած գրաքննության, նաև՝ հոմոֆոբիաներին, ազգայնականությանը, շովինիզմին ու ռասիզմին, բոլոր տեսակի խտրականություններին: Պետք է խոսել, միմյանց հասկանալ: Ի վերջո, այլասերվածություն կա ցանկացած ոլորտում, այն չի որոշվում սեռական կողմնորոշվումով: Այս ագրեսիվ մոտեցումը՝ առանց իսկ նայելու ֆիլմերը քննարկել ու քարկոծել, մեզ է հասել սովետական դարաշրջանից… Նորից վերադառնալով տվյալ ֆիլմին՝ ասեմ՝ այսքան աղմուկ բարձրացնելով՝ բոլորովին հակառակ արդյունք ունեցան՝ սկսեցին ցուցադրել տարբեր վայրերում, քննարկում կազմակերպել: Արգելքը միշտ էլ հակառակ արդյունքի է բերում: 20-ական թվականներին ԱՄՆ-ում արգելել էին ոգելից խմիչքի վաճառքը, որը հանգեցրեց ալկոհոլիզմի: Ու հիմա ամերիկացիները խմիչքի ամենամեծ սիրահարներն են», - Aysor.am-ի հետ զույցը եզրափակեց Ռուբեն Բաբայանը: