16/09/2017 15:24
2 տարի էր՝ մտածում էի թատրոնից դուրս գալու շուրջ. Հակոբ Ղազանչյանը՝ պաշտոնից ազատվելու պատճառների, իր նոր ֆիլմի ու անորակ սերիալների մասին
Շուրջ 20 տարի ղեկավարելով Երևանի Պատանի հանդիսատեսի թատրոնը՝ գեղարվեստական ղեկավար Հակոբ Ղազանչյանը բոլորովին վերջերս ազատման դիմում գրեց՝ որոշումը պայմանավորելով գերզբաղվածությամբ: Օրեր առաջ էլ քաղաքապետարանը, որի ենթակայության տակ է գտնվում թատրոնը, կարևոր այդ առաքելությունը վստահեց երիտասարդ բեմադրիչ Դավիթ Հարությունյանին:
Շատերի մոտ, սակայն, Հակոբ Ղազանչյանի հրաժարականը բազմաթիվ «ինչուներ» առաջացրեց, քանի որ հանրությունը մեր օրերում հակված չէ հավատալու սեփական ցանկությամբ ազատման դիմումներին:
Aysor.am-ը թեմայի շուրջ զրուցել է Հակոբ Ղազանչյանի հետ: Անդրադարձել ենք նաև բեմադրիչի ներկայիս զբաղվածությանը, նոր ֆիլմին և թատերական ու հեռուստաաշխարհներում տեղ գտած այսօրվա խնդիրներին:
- Պարոն Ղազանչյան, Պատանի հանդիսատեսի թատրոնի գեղարվեստական ղեկավարի պաշտոնից Ձեր ազատման դիմումը բավական բուռն արձագանք ստացավ: Որքան էլ դուք Ձեր այդ որոշումը հիմնավորեցիք զբաղվածությամբ, այնուամենայնիվ, մեր հասարակությունը սովոր չէ, որ որևէ պաշտոնյա սեփական կամքով հրաժարվում է իր զբաղեցրած աթոռից…
- Իսկապես, որևէ այլ պատճառ, կոնֆլիկտ չկա: Այնպես չի, որ այս որոշումն իմ մեջ մեկ-երկու ամիս առաջ էր ծնվել: Արդեն 2 տարի էր՝ մտածում էի թատրոնից դուրս գալու մասին: Ես բնույթով այնպիսին եմ, որ ամեն բանից ինչ-որ ժամանակ հոգնում եմ, միակ բացառությունը ընտանիքս է… Չգիտեմ՝ այսօրվանից ինչպես կընթանա կյանքս, բայց մի բան հաստատ է՝ շարունակելու եմ ապրել իմ ստեղծագործական առօրյայով: Մի փոքր ավելի ազատ կլինեմ, ինչի կարիքը վաղուց զգում եմ: Ես ամեն տարի մեկ, երկու անգամ մեկնում եմ արտասահման՝ ներկայացումներ բեմադրելու: Հիմա էլ հրավերներ ունեմ և՛ դրսի, և՛ Հայաստանի թատրոններից: Թատերական գործիչների միությունում էլ քիչ աշխատանքներ չկան: Նաև, հրաշալի կուրս ունեմ, որտեղ տաղանդավոր երեխաներ են հավաքված: Երբեմն մինչև երեկոյան 22:00-23:00-ն աշխատում ենք, փորձեր անում… Մի խոսքով, սա իմ որոշումն էր ու չէի ցանկանա, որ այն արտառոց արարք համարվեր: Նորմալ երևույթ է: Մեր պաշտոնը մեր մասնագիտությունն է, մնացած հարցերը երրորդական, անլուրջ հարցեր են:
- Դուք գտնում եք, որ բավարար ուշադրություն չե՞ք դարձրել թատրոնին:
- Գիտեք, Պատանի հանդիսատեսի թատրոնն այն թատրոնն է, որի նկատմամբ ուշադրությունը, ի տարբերություն մյուս թատրոնների, պետք է կրկնակի, եռակի լինի: Այդ թատրոնի առանձնահատկությունն այնպիսին է, որ խաղացանկը պետք է անընդհատ թարմացվի, շատ պիեսներ բեմադրվեն: Ու եթե զգում ես, որ արդեն չունես այդ ամենով պատշաճ զբաղվելու ուժ, պետք է հեռանաս: Այնպիսի մեկը պետք է գա, ով առավոտյան 9:00-ին թատրոն կմտնի և ուշ երեկոյան այնտեղից դուրս կգա:
- Թատրոնն արդեն նոր գեղարվեստական ղեկավար ունի: Առավել արդար չէ՞ր լինի, որ այս ընտրությունը վստահվեր հենց կոլեկտիվին:
- Միանշանակ՝ ոչ: Այդ որոշումը պետք է կայացնի վերադաս մարմինը: Թող այնպես չթվա, թե տնօրենն ու գեղարվեստական ղեկավարը պետք է անընդհատ փոխվեն, իսկ կոլեկտիվը մնա նույնը: Չի կարելի կոլեկտիվը դոգմա դարձնել, այդկերպ թատրոնները կքանդվեին: Ընդհակառակը, թատրոնի կոլեկտիվը պետք է ամենառոտացիոն օղակը լինի, անընդհատ թարմացվի:
- ՊՀԹ-ից Ձեր հեռանալը պայմանավորել էիք նաև նրանով, որ դրսում ներկայացումներ բեմադրելու առաջարկներ ունեք: Կմանրամասնե՞ք:
- Այո, մինչև 2018 թվականի հունիս ամիսը 3 հրավեր ունեմ: Չգիտեմ, գուցե մեկից հրաժարվեմ, բայց մյուս երկուսը շատ պատվաբեր ու կարևոր են ինձ համար: Մեկը Թբիլիսիի Ռուսթավելու անվան ազգային թատրոնից է, որտեղ 10 տարի առաջ պատմության մեջ առաջին հայ բեմադրիչն էի, ով բեմադրություն արեց: Արդեն 3 տարի է՝ Ռոբերտ Ստուրուան ինձ հրավիրում է: Մյուսը Մակեդոնիայում, անտիկ շրջանի Ստոբի ամֆիթատրոնում պետք է Արիստոփանեսի «Լիսիստրատե»-ն բեմադրեմ: Դա իրենց մշակույթի նախարարության պատվերով է: Ինքս այդ ամֆիթատրոնում աշխատել եմ, ստեղծագործելու համար հրաշալի վայր է:
- Այսօր դուք զբաղեցնում եք Թատերական գործիչների նախագահի պաշտոնը: Կարո՞ղ է գերզբաղվածությունը պատճառ դառնալ նաև այդ պաշտոնից հրաժարվելու:
- Առայժմ նման խնդիր չեմ տեսնում: Այստեղ ղեկավարելու շուրջ 3 տարվա ժամկետ դեռ ունեմ, այդ ընթացքում չեմ հեռանա: Եվ հետո, իմ զբաղվածությունը միության աշխատանքների վրա բացասաբար չի անդրադառնա: Ծրագրած ամեն ինչ հասցնում ենք:
- 2020 թվականին տեղի է ունենալու ՀԹԳՄ հերթական համագումարը: Կրկին կառաջադրվե՞ք:
- Չեմ կարծում: Եկեք այդ թեմային անդրադառնանք իր ժամանակին, դեռ երեք տարի կա առջևում:
- Պարոն Ղազանչյան, քանի որ դրսում Ձեր զբաղվածությունը մեծ է, պահանջարկի խնդիր էլ չունեք, հնարավո՞ր է՝ մի օր որոշեք ընդմիշտ մեկնել Հայաստանից:
- Հայաստանից գնալն արդեն ուշ է… Կարող էի Մոսկվայից ուսումս ավարտելուց հետո չվերադառնալ, կամ 10-15 տարի առաջ գնալ, բայց նման ցանկություն ու նպատակ չեմ ունեցել: Առավել ևս հիմա դա բացառված է...
- Ի պաշտոնե դուք թատրոնին ամենամոտ կանգնած մարդն եք: Որքանո՞վ է թատերական կյանքը հագեցած, հետաքրքիր հանդիսատեսի համար:
- Եթե թեկուզ մեկ կամ երկու հետաքրքիր ներկայացում կա, ուրեմն կյանքն այնքան էլ անհետաքրքիր չէ: Թատրոնը կենդանի օրգանիզմ է, այն չի կարող միայն լավ կամ միայն վատ լինել: Ե՛վ հաջողություններ են լինում, և՛ ձախողումներ…Պետք է նկատել, որ մենք ունենք շատ հետաքրքիր երիտասարդություն՝ դերասաններ, բեմադրիչներ… Ճիշտ է, սերիալային կյանքը ոմանց ճիշտ ուղուց շեղում է, տաղանդավոր մարդիկ, փողի ետևից ընկնելով, լրջորեն խոչընդոտում են իրենց իսկ ապագան, բայց, այնուամենայնիվ, շնորհալիներ կան… 10-15 տարի առաջ երիտասարդ ռեժիսուրայի ոլորտում իրավիճակը վախենալու էր, հույս կարծես չկար, իսկ հիմա 35-ի շեմը հատած ու արդեն ամուր ոտքերի վրա կանգնած բեմադրիչներ կան, ովքեր բավական լուրջ գործեր են անում:
- Բայց այդ նույն երիտասարդներին այսօր առավել շատ անտրեպրիզային ներկայացումներն են գրավում, որոնք հանրության շրջանում էլ մեծ հետաքրքրություն են առաջացնում: Պատճառը ֆինանսական շահագրգռվածությո՞ւնն է, թե՞ հանդիսատեսի հետ ժամանակակից լեզվով խոսելու ցանկությունը:
- Ես չէի ասի, թե այդքան մեծ է հետաքրքրությունը անտրեպրիզի նկատմամբ: Այդ ներկայացումները մեկ խնդիր են հետապնդում՝ գումար աշխատել: Կոմերցիոն նպատակով ստեղծվող ներկայացումներ են: Չեմ կարծում, թե բացի «Մեա Կուլպա»-ից մնացյալ բոլորը շատ պահանջված են: Իհարկե, այդ տեսակի թատրոնն էլ է պետք՝ բայց չափի մեջ: Ռուսաստանն էլ ողողված է ու էր մասնավոր ներկայացումներով, հանրահայտ, ազդեցիկ դերասաններ են ներգրավված: Ժամանակին այդ ներկայացումներն ու այդ դերասաններին ես հրավիրել եմ մեզ մոտ: Ճի՛շտ է՝ փող էինք աշխատում, իրենք էլ լավ հոնորարներ էին վաստակում, բայց այն, ինչ տեսնում էինք, ամոթ էր: Նույնիսկ ամոթ էր դա թատրոն կոչելը: Վատն այն է, որ շատ անտրեպրիզային ներկայացումներ երիտասարդներն են անում, ինչը հենց իրենց համար վտանգավոր եմ համարում: Դա կարող է բնավորություն դառնալ: Փողի մոլուցքով աշխատանքն արվեստի գործ չի դառնում: Եթե այդպես լիներ, ինձանից լավ գիտեք, թե, օրինակ, երգարվեստում ովքեր կհամարվեին լավագույնները: Դեմ չեմ, կարելի է մի քանի լուրջ գործերի կողքին դրան էլ անդրադառնալ, բայց ոչ կյանքը նվիրել ՝ նպատակ դարձնելով բիզնեսը: Իրենք իրենց կկործանեն, 40 տարեկանում կհասկանան, որ այլևս ոչնչի ընդունակ չեն:
- Պետական թատրոնը շա՞տ խնդիրներ ունի այսօր:
- Իհարկե, իսկ որտե՞ղ խնդիրներ չկան: Շատ վատ կլիներ, որ դրանք բացակայեին, կամ՝ մեզ թվար, թե ամեն ինչ հրաշալի է: Դա կնշանակեր՝ կործանման սկզբին է… Ոլորտի շատ խնդիրներ կարող են լուծվել կամ գոնե ավելի ուղղելի դառնալ, եթե թատրոնի մասին օրենքը լինի: Թեկուզ այն հանգամանքը, որ գեղարվեստական ղեկավարին տնօրենն է նշանակում, արդեն իսկ աբսուրդ է: Ախր գեղղեկը թատրոնի գլխավոր մարդն է, դեմքը, ինչպե՞ս նա կարող է որևէ լծակ չունենալ թատրոնում:
- 2004 թվականից Ազգային ժողովում թատրոնի օրենքի մասին խոսում, բայց ոչինչ չեն անում: Ինչո՞ւ, ո՞րն է հիմնական խոչընդոտը:
- Մի քանի նախագծեր և՛ այստեղ՝ միությունում, և՛ Ազգային ժողովում, և՛ նախարարությունում երկար և բուռն քննարկեցինք, բայց մի օր հանկարծ այդ նախագծերը գոլորշիացան, մոռացվեցին: Չհասկացանք՝ ո՞ւմ հրահանգն էր, ով այդպես որոշեց: Երևի գտան, որ դրա անհրաժեշտությունը չկա:
- Պարոն Ղազանչյան, Ձեր ընտանիքը թատերական է: Ասում են՝ նույն բնագավառի մարդիկ հաճախ են վիճում: Կարողանո՞ւմ եք տանը խուսափել ստեղծագործական կոնֆլիկտներից:
- Այո, կինս և դուստրս դերասանուհիներ են, իրենց գործով են զբաղվում: Փեսաս բեմադրիչ է, հորս ու մորս՝ Երվանդ Ղազանչյանին և Գալյա Նովենցին գիտեք… ի՞նչ ունենք կիսելու … Ստեղծագործական բանավեճեր, իհարկե, լինում են, դա նորմալ է:
- Նկատելի է, որ սերիալներում նկարահանվելուց Ղազանչյանները խուսափում են…
- Տարիներ առաջ դստերս (դերասանուհի Մարիամ Ղազանչյան, հեղ.) հրավիրեցին: Աբսուրդի հասնող սցենար էր, այդպիսի հիմարություն հնարավոր չէր պատկերացնել: Գլխավոր դերակատարն էր: Նկարահանվեց, բայց դրանից հետո որոշեց այլևս այդ տարածք չմտնել: Ավելորդ է խոսել մի բանի մասին, որտեղ ստեղծագործություն չկա, տեքստին ծանոթանում ես նկարահանման հրապարակում, նորմալ բեմադրիչ չկա, ու ստիպված ես իմպրովիզներով գործը գլուխ բերել: Պետք է մի քիչ ռուսներից օրինակ վերցնել, նրանց սերիալները գեղարվեստական արժեք ունեն, քանի որ ի սկզբանե դրանց վերաբերում են որպես գեղարվեստական ստեղծագործության, ոչ թե՝ «խալտուրայի»: Մեր ալիքները փոխելիս 3 րոպե էլ չեմ դիմանում, զարմանում եմ՝ ո՞վ է գրում այդ տեքստերը…
.jpg)
- Վերջին շրջանում տարեկան մի քանի հայկական ֆիլմ է նկարահանվում: Այս ոլորտում որակապե՞ս էլ առաջընթաց ունենք, թե՞…
- Գիտեք, ինձ մոտ տպավորություն է, որ այդ համակարգը մինչ այժմ իմպրովիզացիոն բնույթ է կրում. ով հովանավոր է գտնում կամ պետությունն ինչ-որ չափով աջակցում է, կինո է նկարում: Ես կցանկանայի, որ այն ավելի համակարգված լիներ ու բիզնեսի չվերածվեր: Աշխատանքներ կան, որոնց վրա հսկայական գումարներ են ծախսվել, մարդիկ էլ նայում են, բայց դժվարանում եմ դրանք ֆիլմ կոչել… Ես հիմա շատ-շատ եմ զգում Հենրիկ Մալյանի, Ֆրունզե Դովլաթյանի, նրանց սերնդակիցների պակասը: Այդ դաշտը բաց է մնացել…
- Դուք միայն 3 ֆիլմ եք նկարահանել՝ ամբողջ ժամանակը տրամադրելով թատրոնին: Հետաքրքրված չե՞ք ֆիլմարտադրությամբ:
- Հիմա ես մի ֆիլմի մոնտաժային աշխատանքներն եմ ավարտում, որի նկարահանումները 12 տարի առաջ եմ արել: Մինչև տարեվերջ այն պատրաստ կլինի: Բուլգակովի ստեղծագործություններից մեկի մոտիվներով է, սակայն տեղայնացված է, գործողությունները մեր ժամանակներում են կատարվում: Այս ֆիլմը նվիրվելու եմ եղբորս հիշատակին…
- Հայկական հեռուստաընկերությունների մեծ մասն այսօր միայն հայկական ու հնդկական սերիալներ է ցուցադրում: Դա պահանջարկի՞ հետևանք է:
- Հեռուստատեսությունն այսօր աշխատում է միայն հանուն բարձր ռեյտինգի, որը ձևավորվում է հասարակության տարբեր շերտերի շնորհիվ: Հավատացեք, եթե հոծ լսարան չլիներ, այդ սերիալները ցույց չէին տա…Հետևությունը թողնում եմ Ձեզ:
- Իսկ ի՞նչ դիտեն, եթե հնարավորություն չունեն գումարով նոր ալիքներ ունենալու:
- Թող կարդան: Ո՞վ է ասել, որ հեռուստացույցը երեկոյան ժամերին պետք է պարտադիր միացված լինի …
