29/11/2017 14:20
Վանաձորցի քանդակագործ Բոգդան Հովհաննիսյան` աշխարհի ամենազբաղված ու ամենաազատ մարդը. Լուսանկարներ
Մտածի′ր, թե ու՞մ ես պետք դու
Վանաձորի «Ջունգլիներ» թաղամասի (թաղամասն այսպես են անվանել կառուցման ժամանակ քաղաքից բավականին հեռու լինելու, ոչ բարեկարգ փողոցների պատճառով - հեղ.) բարձրահարկերից մեկի առաջին հարկի դռանը գրված է` «Մտնելուց առաջ մտածի′ր, թե ու՞մ ես պետք դու»:
Մտածում եմ (իսկապես-հեղ.) ու սեղմում զանգի կոճակը: Դռների միջև հայտնվում է ժպտացող տղամարդը` բերետով, սպիտակած մազերով:
Բոգդան Հովհաննիսյան
Վանաձորցի Բոգդան Հովհաննիսյանն է, ում ճանաչողները սովորաբար Բոգ, Բոգդան հոպար կամ Բոգդան պապիկ են անվանում` կախված տարիքային ու անձնական նախընտրությունից:
Մի քանի վայրկյան «դռներում» զրուցելուց հետո, Բոգդան Հովհաննիսյանը մեզ ներս է հրավիրում ու քանի դեռ փորձում ենք հարմարվել արվեստանոցում մեր շուրջը եղած հետաքրքիր, զարմացնող ու ինչ-որ տեղ տարօրինակ իրերի շրջապատում, Բոգդան քեռին քաշում է պատից կախված թելից ու ասում.
«Հյուրերիս միշտ այսպես եմ դիմավորում»:
Թելը գործարկում է Բոգդան Հովհանիիսյանի արվեստանոցի «զանգն» ու սենյակը լցվում է իրար կապված երկաթե տարատեսակ իրերի զրնգոցով:
Ինձ ասում են` Բոգդան ո՞նց է լինում, որ քեզ հետ նման բան է պատահում
Բոգդան Հովհաննիսյանի արվեստանոցում նկարներ են կախված, քանդակներ կան, խաչքարեր, դարբնի որոշ գործիքներ, այնպես որ միանգամից կողմնորոշվել, թե արվեստի կամ արհեստի ո՞ր ճյուղի ներկայացուցիչ է, գրեթե անհնար է:
«Մասնագիտությամբ պրոֆեսիոնալ քանդակագործ եմ, բայց 30 տարուց ավելի է՝ զբաղվում եմ խաչքարագործությամբ», - գուշակելու անհնարինությունը մեր հայացքներում կարդալով՝ սկսում է նա:
«1968 թվականն էր` 49 տարի առաջ: Հետո ինձ ասում են` Բոգդան ո՞նց է լինում, որ քեզ հետ նման բան է պատահում», - ու հիշած պատմությունը դեռ չպատմած, ծիծաղում մեզ հետ արվեստանոց եկած իր ընկեր, դրամատուրգ, արձակագիր Սամվել Խալաթյանի հետ:
«Խալա′թ, հիմա քանդակագործ դառնալուս պատմությունը պատմե՞մ», - հարցնում է ընկերոջն ու հաստատական հայացք ստանալով` շարունակում.
Սամվել Խալաթյան
«1968թ.-ն էր` հուլիս ամիսը: Գնում էի գործերս հանձնեմ Թերլեմեզյան` նկարչության բաժին: Ինձ տարել էր մանկության ընկերս` Սամվել Խալաթյանը` մեջներիցս քաղաքին ծանոթը: Դե ես երբեք Երևանում չեղած, գավառից գնացած, սպիտակ սառոչկով` վիզը կեղտոտ, դե շոգ էր, կեղտոտվել էր էլի (ծիծաղում է- հեղ.): Գնացի, Թերլեմեզյանը գտա, մոտեցա թղթերը հանձնելու համար, տեսա` ընդունող քարտուղարուհին մի սիրուն, շատ սիրուն կին էր: Իրեն նայեցի ու մտածում եմ` սպիտակ-սպիտա՜կ, ոնց որ քանդակ լինի: Հենց այդ պահին վերցրեց թղթերս ու թե` «ո՞ր բաժինը»: Ես էլ, որ իրեն տեսնելով անընդհատ «քանդակ, քանդակ» էի մտածել` մեխանիկորեն նկարչականի փոխարեն ասեցի «քանդակի բաժին»: Երբ արդեն գրանցեց, վերջացրերց, քննության տեղն ասեց` ամաչեցի ասեմ, «ախր եկել էի նկարչական ընդունվելու»: Քննությունս տվեցի, քոռ ու փոշման գնացի: Խալաթը տեսավ, թե «խի՞ ես տխուր»: Ասեցի, որ չգիտեմ էլ ոնց` քանդակի բաժին ընդունվեցի ու հետո միայն, երբ նստեցինք, զրուցեցինք, հիշեցինք որ հերս, պապերս, եղբայրներս, բոլորը քարի հետ են գործ անում, բա ես էլ պիտի քանդակագործ դառնայի, ամեն ինչ ճիշտ է», - պատմում է:
Աշխարհի ամենաազատ ու ամենազբաղված մարդը
Բոգդան Հովհաննիսյանը առաջինն էր, ով փորձեց լուսանկարով վերծանել ու վերստեղծել Ջուղայում ոչնչացված խաչքարերը:
«Առաջին նման խաչքարս հիմա Սպիտակի շրջանում է տեղադրված», - ասում է, իսկ ընկերը հիշեցնում` «այդ խաչքարի հետ կապված զինվորական համազգեստի պատմությունը պատմիր»:
«Հա, այդ քարի վրա շատ տանջվեցի», - ասում է:
«Քարը դրել էի ու մեկ մի կողմից էի փորձում սկսել, մեկ` մյուս, ու միևնույն է` ոչինչ չէր ստացվում: Ի վերջո, ջղայինացա, հիշեցի, որ արվեստանոցում զինվորական համազգեստ ունեմ: Չեմ կարող բացատրել` այդ ինչ ուժ էր, հագա համազգեստն ու հենց դրանով էլ սկսեցի աշխատել խաչքարի վրա. ամեն բան ստացվեց»:
Այսօր Բոգդան Հովհաննիսյանի արվեստանոցն առանձնահատուկ է ոչ միայն հետաքրքիր իրերի առատությամբ, ընդունելությամբ ու պատմություններով, այլև նրանով, որ այս արվեստանոցում քանդակ, խաչքար, նկար կարող է ստեղծել յուրաքանչյուր այցելու:
Քանդակագործ-խաչքարագործը միշտ ունի կիսատ խաչքարեր, կավ կամ նկարչական պարագաներ, որոնք արվեստանոցի հետ պատրաստ է տրամադրել բոլոր ցանկացողներին:
«Ես միշտ ասում եմ մի բան, որ միգուցե այնքան էլ լավ չհնչի` «ճիշտ օգտագործեք ինձ»: Եթե որևէ մեկն ուզում է նկարել, քանդակ անել, իմ արվեստանոցն իրենն է: Կարող է գալ ու որքան ժամանակ ցանկանում է, մնալ», - ասում է Բոգդան Հովհաննիսյանը:
Քանդակագործի խոսքով` այս առաջարկն առավել շատ հետաքրքրում է զբոսաշրջիկներին: Վանաձոր այցելելիս ցանկացած մեկը` լինի հայ, թե օտարերկրացի, կարող է ոչ միայն հյուր գնալ արվեստանոց, այլև՝ աշխատել այնտեղ:
«Շատերն են այդպես գալիս: Մի անգամ, օրինակ, Սանկտ-Պետերբուրգից ընտանիք եկավ: Եկել էին Վանաձոր ու ինձ հյուր մտան: Հետո իմացա, որ իրենք զբոսաշրջիկների համար ձեռնարկ էին կազմում` հավաքելով դրանում Հայաստանի բոլոր հետաքրքիր ու այցելության արժանի վայրերը: Երբ հետո պատրաստի ձեռնարկի օրինակն ինձ ուղարկեցին, տեսա, որ դրանում կան Հայաստանի բազմաթիվ եկեղեցիներ, հուշակոթողներ, կամուրջներ, այլ կառույցներ ու այդ ամենի մեջ նշված միակ շնչավոր մարդը ես եմ», - ծիծաղում է ու շարունակում.
«Ընդհանրապես, որ ինձ ասում են, ի վերջո, ո՞վ ես դու, ասում եմ` «ես աշխարհի ամենաազատ ու ամենազբաղված մարդն եմ», որովհետև միշտ գործ ունեմ` երբեմն պատվերներ, երբեմն ինքս ինձ համար, բայց մարդկանց համար միշտ ազատ եմ ու ինքս եմ որոշում, թե երբ ամեն ինչ մի կողմ դնել ու զբաղվել իմ ցանկացած գործով»:
«Բոգդան-չիկները»
2017թ.-ի աշնանային արձակուրդների ընթացքում, Բոգդան Հովհաննիսյանի խոսքով, իրեն այցելել է 127 աշակերտ, ում հետ նա կավագործությամբ է զբաղվել 5 օր:
«Կավագործությունը հրաշալի է նյարդային համակարգի համար: Աշակերտներին բաժանել էի, որ մաս-մաս գան` քսան-քսան մարդ խմբերով առավոտից երեկո գալիս էին: Արդյունքում կավե քանդակներ ստացանք ու հետաքրքիրն այն է, որ երեխաներն ասում էին` «Բոգդան պապիկ, ի՞նչ քանդակենք», ես էլ պատասխանում էի` «ինձ քանդակեք» ու արդյունքում այսպիսի տասնյակ «Բոգդան-չիկներ» ստացանք` ամեն մեկն ինձ նման ու իր հերթին յուրահատուկ», - ասում է Բոգդան Հովհաննիսյանն ու որպես համեմատություն քանդակները հերթով մոտեցնում իրեն:
Ուժն ու մուսան
Բոգդան Հովհաննիսյանի արվեստանոց մտնելու առաջին րոպեից մինչև վերջինը չենք դադարում նայել մեր շուրջն ու զարմանալ նորից ու նորից հայտնաբերվող հետաքրքիր գրառումներով, իրերով ու տանտիրոջ ոգևորությամբ:
Հարցնում եմ` «Ի՞նչն է Ձեզ ուժ տալիս» (որ անկեղծորեն ուրախանում եք ամեն հյուրով, անընդհատ շարժման մեջ եք , հաստատ Դուք էլ կենցաղային ու սովորական մարդկային հոգսեր կունենաք` շարունակում եմ մտքումս):
«Ու՞ժը, գիտե՞ս դա ոնց է», - սկսում է պատասխանը:
«Շատերն այսպիսի բան են ասում` «դե գնում ենք արվեստանոց ու նստում սպասում, թե այդ ե՞րբ է մուսան գալու: Իսկ ես հենց արվեստանոցը բացում եմ, տեսնում մուսան է արդեն ինձ սպասում: Արվեստանոցն էլ բացում եմ առավոտ շուտ ու փակում ուշ երեկոյան, երբ ցանկանամ: Չէ՞ որ ես ամենազբաղված, բայց ամենաազատ մարդն եմ», - ասում է ու մեզ ուղեկցում դեպի դուռը, որն այս անգամ էլ ներսից է «անկեղծանում»:
«Ձեր գալով ուրախանում եմ, գնալով` ցնծում»:
Լրատվամիջոցների այցը Լոռու մարզ տեղի է ունեցել «Բացահայտիր երկիրդ» արշավի շրջանակում՝ ՀՀ տնտեսական զարգացման և ներդրումների նախարարության Զբոսաշրջության պետական կոմիտեի և Հայաստանի զբոսաշրջության զարգացման հիմնադրամի աջակցությամբ:
