Հիասթափություններ ունեցել եմ, բայց նախընտրել եմ այստեղ, իմ ժողովրդի հետ լինել. Հովհաննես Չեքիջյան (Տեսանյութ)

Կյանքի 89-րդ տարում դիրիժոր Հովհաննես Չեքիջյանն արժանացավ Հայասատանի Հանրապետության բարձրագույն՝ Ազգային հերոսի կոչմանը: Խոստովանում է՝ այս պահին շատ երջանիկ է զգում ու այսուհետ իրեն առավել պարտավորված է զգալու: Կատարելության հասած դասականը համեստորեն նկատում է՝ իր գործում կատարելություն չկա, որքան տարիքն առաջանում է, այնքան առավել շատ սովորելու բան է ունենում: Հատկապես, որ արդեն Հայաստանի Հանրապետության 17 ազգային հերոսներից մեկն է:

«Այսուհետ զգույշ պետք է լինեմ իմ քայլերում, թե չէ Ձեզ նման լրագրողներից ես չեմ պրծնի: Ամբողջ աշխարհում 17-ից մեկը լինելը փառք է, բայց նաև՝ շատ լուրջ պարտականություն: Բազմաթիվ պարգևների եմ արժանացել տարբեր երկրներում, բայց դրանցից ոչ մեկը տվյալ հանրապետության ամենաբարձր կոչումը չի եղել, ամենաբարձրը ես ստացա Հայաստանում», - Aysor.am-ի հետ զրույցում նշեց նա:

Ժամանակակից ոչ բոլոր կոմպոզիտորներին է հավանում, բայց ընդգծում է՝ շնորհալիներ էլ կան: Կարևորը, որ իրենց կատարումներից ոչ-ոք դժգոհ չէ.

«Ժամանակակից կոմպոզիտորներին ամենաշատը ճաշակն ու տեխնիկան է պակասում, գիտելիքները՝ ո՞ր նոտան պիտի չգրի: Թե չէ այսօր շատ նոտաներ են գրում, որոնք ոչ մի բան չեն նշանակում: Կոմիտասը մի քանի նոտայով իր «Գութան» երգով մի ամբողջ սիմֆոնիա է ստեղծել: Մարդը պետք է կրթություն ունենա, որ կարողանա տեխնիկային տիրապետել, թերի կրթությամբ այդ ամենը հնարավոր չէ»:

Իսկ թե ինչո՞վ է պայմանավորված, որ ժամանակի հետ ճաշակն ավելի ու ավելի է խամրում՝ դժվարացավ մատնանշել. ճաշակի անկման պատճառը յուրաքանչյուրի մոտ տարբեր է, ու ցավոք՝ այն «բուժելու» սպեղանի չկա, չենք կարող դեղատնից գնել ու ճաշակը բուժել:

«Բովանդակալից ասելիք պետք է ունենան. կան շնորհալիներ, որոնք ինչ-որ բան ուզում են ասել, կան նաև այնպիսի կոմպոզիտորներ, ովքեր լավ բաներ չեն հանդուրժում, անպայման պիտի տգեղ լինի: Իհարկե, դրանք ավելի քիչ հաջողվածներն են, բայց այդպիսիներն էլ կան: Կարևորը՝ ձգտումը դեպի լավը կա, ու դա շատ լավ է… Դասական, լուրջ երաժշտությամբ զբաղվող երիտասարդներ թեև քիչ, բայց, այնուամենայնիվ ունենք, ու դա ինձ շատ է ուրախացնում: Եվրոպայում մրցույթների են մասնակցում ու լավ տեղ շահած վերադառնում: Իմ կարծիքով՝ աշխարհի հետ խոսելու ճանապարհը դա է», - ակնարկեց մաեստրոն:

Հասարակությունը վերջին տարիներին այնքան էլ լուրջ չի վերաբերում այս կամ այն կոչմանը, քանի որ ոչ միշտ է համաձայնվում այն կրողի ընտրության հետ: Հովհաննես Չեքիջյանին ոչ թե կոչումը, այլ հենց իր անուն-ազգանունն է ազդեցիկություն հաղորդում: Նրա ելույթներն ազդարարող պաստառների վրա արդեն երկար տարիներ միայն այսպես է գրվում՝ դիրիժոր Հովհաննես Չեքիջյան, թեև, նա բազմաթիվ կոչումների արժանի կրողն է:

«Ես այն մարդն եմ, ով կարիք չունի զարդարանքների: Բայց կան մարդիկ, ովքեր դրա կարիքն ունեն, ու դա նորմալ է, անհրաժեշտ է: Կոչում ունենալը մեծ փառք է, նշանակում է՝ աշխատանքդ պետականորեն գնահատվել է: Բայց ասեմ՝ արտասահմանում նման բան չկա, գրում են անուն-ազգանունն ու արդեն պարզ է, թե նա ով է: Բոլորն էլ գիտեն, որ ես Ժողովրդական արտիստ եմ, ու միակ ԽՍՀՄ Ժողովրդական արտիստն եմ, ով այսօր մնացել է Հայաստանում: Երկրորդը չկա», - ժպիտով հիշեցրեց մեր զրուցակիցը:

Հարցին՝ Հայաստանից հեռանալու ցանկություն երբեք չի՞ ունեցել, խոստովանեց՝ առաջարկություններ եղել են, բայց իր կողմից միշտ մերժվել են, ու դրա համար չի փոշմանել.

«Հիասթափություններ ունեցել եմ, բայց նախընտրել եմ այստեղ, իմ ժողովրդի հետ լինել: Այն ժամանակ, երբ ցրտին, առավոտյան ժամը 6-ին գնում էի 20 լիտր նավթ վերցնելու, իհարկե, հիասթափություն էր, բայց այդ օրերն անցանք, Փառք Աստծո: Հատկապես ցուրտ, վատ տարիներին աշխատել եմ, որպեսզի խմբից չհեռանամ ու նրանց էլ այստեղ պահեմ: Ծանր տարիներին միշտ եղել եմ իմ ժողովրդի հետ, թե հիմա ով է դա գնահատում, այլ հարց է: Բայց, դե այդպես է եղել… Ամբողջ ազգով ուզում էինք անկախ հանրապետություն լինել, բայց այսօր շատ անգամ դրա հարկը չգիտենք»:

Հովհաննես Չեքիջյանը ծնվել է Կոստանդնուպոլսում, մինչ տեղափոխվելը եղել է Ստամբուլի պետական երգչախմբի գլխավոր դիրիժորի տեղակալը, միաժամանակ՝ Ստամբուլի օպերայի երաժշտական ղեկավարը: Հայաստան է եկել 1961 թվականին՝ 33 տարեկան հասակում: Հիշում է՝ իր ծննդավայրից հայրենիք տեղափոխվելն այդ տարիներին անհնար էր, այնտեղից այստեղ թռչունն էլ չէր կարող գալ: Բայց քանի որ Մոսկվայում աշխատելու հրավեր էր ստացել՝ ծննդավայրից տեղափոխվեց Մոսկվա:

«Այնտեղ չուզեցի մնալ, այն ժամանակվա Մոսկվան ճնշող բան ուներ, ամեն ինչ կուսակցականացված էր: Ուզեցի գալ Երևան, ու հաջողվեց: Այնպես որ, Մոսկվայում աշխատելու հրավեր ստանալու շնորհիվ՝ հայտնվեցի Հայաստանում… Այստեղ ինձ ոչ-ոք չէր ճանաչում, սակայն որոշ կապեր ունեի: Ռադիոյով երգեր էի լսում ու ինքս նոտագրում, երգերին ծանոթ էի արդեն: Ինձ առաջարկեցին մրցույթի մասնակցել, երգչախումբը տվեցին ինձ. 5 օր անց ասացի՝ պատրաստ եմ: Ժյուրիում 32 մարդ կար, ու որոշեցին ինձ նշանակել պետական ակադեմիական երգչախումբի գեղարվեստական ղեկավար: Ու այդ որոշումն արդեն 56-57 տարի ուժի մեջ է», - պատմեց դիրիժորը:

Թե ո՞ւմ կցանկանար տեսնել 18-րդը՝ չպատասխանեց՝ որոշում կայացնողն ինքը չի ու այդ մասին չի էլ մտածել: Անգամ իր՝ Ազգային հերոսի կոչման մասին չէր մտորել: Անակնկալի եկավ, երբ դեկտեմբերի 30-ին ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը հայտարարեց իր ստորագրած հրամանի մասին:

2017-ը հոբելյանական էր  Հայաստանի պետական ակադեմիական երգչախմբի համար, 2018-ն էլ հոբելյանական է 80-ամյա երգչախմբի գեղարվեստական ղեկավարի համար. Հովհաննես Չեքիջյանը դեկտեմբերի 23-ին կդառնա 90 տարեկան.

Երևանի սրտում՝ Կենտրոնում բնակվող դիրիժորն անդրադարձավ նաև մայրաքաղաքին: Ասում է՝ Երևանն իմ աչքի առաջ շատ-շատ փոխվեց: Ամեն մի ծառը, որ տեսնում եմ մեծացել է, ամեն մի փողոց, որ սարքում են՝ ուրախանում եմ… Գյուղից որ գալիս են Երևան, իրենց քայլվածքն էլ է փոխվում, մարդիկ քաղաքացի են դառնում կամաց-կամաց: Այդ բոլորը ես նվաճում եմ համարում: Հայրենիքն այնպիսի բան է, որ չես կարող ոչ մի բանի հետ փոխել, նույնիսկ՝ համեմատել, հետևապես՝ հայրենիքի ամեն մի անկյուն, ամեն մի ծաղիկ ինձ համար նվիրական է… Ապրում եմ քաղաքի կենտրոնում, ճիշտ է՝ խճողված է, մեքենաները շատ են, բայց ես կենտրոնը շատ եմ սիրում, լավ է, որ այդտեղ եմ ապրում»:

Նրա աշխատանքային ժամերը չեն սահմանափակվում աշխատանքային օրենսգրքում գրանցված ժամերով: Կեսկատակ-կեսլուրջ հավելում է՝ քնած ժամանակ էլ աշխատում է՝ մտածելով վաղվա անելիքի մասին: