Կառավարական մակարդակով ո՛չ մի առաջարկ ու քննարկում չի եղել. Վահան Արծրունին՝ Մշակույթի նախարար դառնալու առաջարկի ու ներքաղաքական զարգացումների մասին

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի ղեկավարած կառավարությունն արդեն մի քանի օր է՝ ստանձնել է իր գործառույթը: Նորանշանակ նախարարների մի մասը հայտնվել է քննարկումների ու երբեմն նաև քննադատությունների կիզակետում: Ոմանց զարմացնում ու ուրախացնում, ոմանց էլ զայրացնում է գերատեսչությունների ղեկավարների երիտասարդ տարիքն ու ոչ այնքան ճանաչված լինելը: Ամենաքննարկվող նախարարներից է մշակույթի բնագավառը գլխավորող Լիլիթ Մակունցը: Ի դեպ, խոսակցություններ էին շրջանառվում, որ հենց այս գերատեսչության ղեկն ի սկզբանե առաջարկվել է օպերային երգչուհի Հասմիկ Պապյանին և կոմպոզիտոր Վահան Արծրունուն, սակայն երկուսն էլ հրաժարվել են:

Aysor.am-ը ներքաղաքական վերջին իրադարձությունների, հին ու նոր նախարարների մասին զրուցել է Վահան Արծրունու հետ: 

- Պարոն Արծրունի, ընդամենը մեկ ամսում երկրում կտրուկ փոփոխություն ունեցանք՝ իշխանափոխություն, նոր կառավարություն: Սպասելի՞ էր Ձեզ համար նման շրջադարձը:

- Այն, որ նախորդ իշխանությունը սպառել էր ներքին ռեսուրսը՝ և՛ բարոյական, և՛ վարչական, և՛ ֆինանսական, ակնհայտ էր:  Ինքս բազմիցս հրապարակայնորեն զուգահեռներ եմ անցկացրել սովետական շրջանի վերջին տարիների հետ. նույն իրավիճակն էր՝ սովետական իշխանությունը սպառել էր բացարձակապես բոլոր ռեսուրսները, իշխանություն-ժողովուրդ տարանջատումն այնպիսին էր, որ այդ ճգնաժամը պետք է լուծում ստանար, ու Սովետմիությունը դադարեց գոյություն ունենալ: Իհարկե, այս պարագայում մոդելը մի քիչ ավելի փոքր է, բայց ալգորիթմը նույնն էր… Իշխանությունն այնքան «ինքնաբավ» էր, այնքան էր մեկուսացել ինքն իր մեջ, որ դա, բնականաբար, պետք է լուրջ ճգնաժամ ստեղծեր: Ու այդ ճգնաժամն իր լուծումն ստացավ: Իհարկե, չէի սպասում, որ այսպես արագ կարող էր ամեն ինչ փոխվել, բայց դե բոլոր կողմերի, նույնիսկ Հանրապետականների համար որքան արագ, այնքան լավ: Հիմա այնպիսի շրջան է, երբ իրենք պետք է վերլուծեն նախորդ տարիներն ու հետևություններ անեն:

- Բողոքի նման դրսևորումներ, շարժումներ ժամանակ առ ժամանակ եղել են, որոնք արդյունքի չեն հանգեցրել: Ըստ Ձեզ, այս անգամ ժողովրդի հաղթանակի համար ի՞նչը որոշիչ դարձավ:

- Այդ բանալին ես տեսնում եմ հանրային գիտակցության թռիչքային աճի մեջ: Այս շաբաթների ընթացքում ի հայտ եկավ քաղաքացու՝ որակապես նոր հատկանիշներով կատեգորիա: Քաղաքացի, որը մտահոգված է իր երկրի ապագայով և ի զորու է անել ընտրություն:

- Նոր ձևավորվող կառավարությունում Նիկոլ Փաշինյանը վարչապետի միակ թեկնածուն էր: Այդ պաշտոնում նրա ընտրությանը կո՞ղմ եք

- Գիտեք, մինչ օրս նրա քաղաքականության և քայլերի մեջ ես նույնիսկ փոքր վրիպում չեմ նկատել: Հստակ տրամաբանված, պատճառաբանված ու համակարգված մոտեցում է ցուցաբերում ցանկացած հարցում՝ սկսած քայլերթից մինչև Պուտինի հետ հանդիպումը: Չեմ տեսնում ոչ մի ներքին հակասություն, վտանգներ: Իր հայտարարած կուրսով և իր թիմով երկիրը տանում է դեպի այն տեսլականը, որի մասին բազմիցս հրապարակավ բարձրաձայնել է՝ դեպի արդարություն և դեպի երջանիկ Հայաստան:

- Ի դեպ, երկրի առաջին դեմքի քաղաքական նոր մշակույթի մասի՞ն ինչ կարծիքի եք: Խոսքս հանրության հետ «ուղիղ եթեր»-ներով շփման մասին է:

- Դա շատ ճիշտ մոտեցում է, որովհետև այստեղ իրականում ժողովրդավարական՝ լավ իմաստով տեխնոլոգիաներ են աշխատում: Քաղաքացին հասկանում է, որ երկրի ղեկավարության հետ կապը ոչ թե միջնորդված է ինստիտուցիաներով, այլ՝ ուղիղ է: Վարչապետը, դիմելով համացանցի հնարավորություններին, հայտնվում է յուրաքանչյուրիս տեսադաշտում, անձնական տարածքում: Իրեն դիմելու բազմաթիվ հնարավորություններ ունեք՝ համոզված լինելով, որ ձեր դիմումը չի անտեսվի: Արդեն այդպիսի օրինակներ կան:

- Կառավարության նոր կազմն արդեն ամբողջական է, սակայն այն միանշանակ չընդունվեց հանրության կողմից: Ոմանց համար գերատեսչությունների մեծ մասի ղեկավարները բավական երիտասարդ են: Ըստ Ձեզ՝ տարիքը կարո՞ղ է նրանց աշխատանքում խանգարող հանգամանք հանդիսանալ:

- Պարզ է, որ որոշակի փորձառության խնդիր կա: Այդ փորձառությունն այս մարդիկ չունեն, որովհետ համակարգի մեջ չեն եղել: Մի բան է, երբ դու կառավարման միջին կամ ստորին օղակներում ես հայտնվում, այլ բան, երբ համակարգի ղեկավար ես դառնում: Այստեղ ելքը մեկն է՝ համակարգը ճիշտ աշխատացնել: Եթե քո ղեկավարած համակարգի մարդիկ շարունակեն վատ աշխատել, դու իրավաբանական միջոցներ ու հնարավորություններ ունես նրանց փոխարինելու նորերով… Դուք էլ գիտեք, որ էթիկական նորմերից ելնելով լրատվամիջոցները և քննադատները սովորաբար նոր կազմավորված կառավարության դեպքում հանձ են առնում 100 օր պահպանել լռություն՝ առանց մեկնաբանություններ ու որակումներ տալու: Դեռևս մենք նյութ չունենք դատելու համար, ընդամենը ծանոթանում ենք քաղաքական նոր դեմքերին: Ենթադրություններ անելը՝ կստացվի՞ նրանց մոտ, չի՞ ստացվի, լա՞վն է, թե՞ վատը՝ պրոֆեսիոնալ մոտեցում չէ, մանկամտություն է:

- Պարոն Արծրունի, Ձեր ոլորտը վստահվել է Լիլիթ Մակունցին, ում անունն անծանոթ էր ոչ միայն հանրության մեծ մասին, այլև՝ լրագրողներին ու արվեստագետներին: Այդ հանգամանքը Ձեզ չի՞ անհանգստացնում, ինքներդ ծանո՞թ եք նորանշանակ նախարարին:

- Իրեն ծանոթ չեմ: Բայց անձնապես ճանաչել եմ և՛ Հասմիկ Պողոսյանին, և՛ Արմեն Ամիրյանին, և մյուս նախորդ նախարարներին, և ուզում եմ հատուկ ընդգծել՝ անհատականությունն այստեղ ոչ մի կապ չունի, ծանոթ լինելը կամ չլինելը ոչինչ չի որոշում: Եթե նախորդները որդեգրել են համակարգում եղած արատավոր ավանդույթները, ապա նոր նախարարը նոր նախաձեռնություններով է ներկայանում: Ըստ նախարարության ֆունկցիայի՝ նորի մի քանի վարկած կա. նախարարությունը հաստիքային արվեստի համար մնալու է որպես «դոտացիոն» խողովա՞կ, թե վերջիվերջո ճանաչելու է արվեստի դաշտն ու հիմնական իր ֆունցիան լինելու է ոչ թե բյուջեն միավորների մեջ վերաբաշխելը, այլ՝ ազգային մշակութային ծրագիր կերտելն ու այն երկրի ներսում զարգացնելը՝ երկրից դուրս պատշաճ մակարդակով ներկայացնելու հեռանկարով: Եթե աշխատանքները տարվեն հենց այդ ուղղությամբ, ապա ողջունելի է: Ու դա չէի կապի որևէ անհատի հետ, քանի որ նախարարությունն առաջին հերթին ընդամենը որոշակի քաղաքականություն ներգործելու լծակ է: Գերատեսչության ղեկավարն այս պարագայում ստորադասված է սկզբունքին:

- Ինչպե՞ս կգնահատեք Արմեն Ամիրյանի ղեկավարած մեկ ու կես տարին: Արդյոք մշակութային ոլորտը շտկելու շատ տեղ ունի այսօր:

- Եթե հիշում եք՝ նախկին վարչապետ Կարեն Կարապետյանն արվեստի կապիտալիզացիայի հանձնարարական էր տվել: Լավ, թե վատ հանձնարարական էր՝ այլ հարց է, բայց այդ հանձնարարականի ներքո էլ մենք պետք է քննենք նախարարի աշխատանքը՝ իր վարչարարության ընթացքում իրականացրե՞լ է վերադասի հանձնարարած ծրագիրը, թե՞ ոչ: Իհարկե, չի իրականացրել, արվեստի կապիտալիզացիա տեղի չի ունեցել: Այդ դեպքում մենք ինչպե՞ս կարող ենք դրական գնահատել իր աշխատանքը… Այսքանն էլ բավական է, որպեսզի ես բացասական գնահատական տամ…

- Գո՞հ եք Կարեն Կարապետյանի վարչապետության շրջանից:

- Բայց նա ախր տապալեց այն, ինչ հնարավոր էր: Իր վերջին ելույթներում էլ ասել էր՝ պետական ամբողջ տրանսպորտը պետք է գազին անցնի: Այսինքն՝ նույնիսկ իր վերջին որոշումը նա իր օգտին է կայացրել (ծիծաղում է՝ հեղ.)… Սովորաբար, այն ղեկավարները, որոնք դուրս են մնում, հետևյալ պատճառաբանությունն են մեջբերում՝ ես այսքան բան էի ուզում անել, բայց ինձ թույլ չտվեցիք: Սա շատ թույլ փաստարկ է քաղաքականության մեջ: Եթե դու իսկապես լուրջ կառավարիչ ես, դատողության այդ մակարդակի իջնելն անթույլատրելի է: Մի խոսքով, ստացվեց այն, ինչը կանխատեսելի էր: Իրենք իրենց իշխանության ամբողջ ընթացքում երկիրը հասցրին քաղաքական ու տնտեսական ճգնաժամի, հավելյալ՝ արտագաղթը: Այս ամենը, կարծում եմ, լրջագույն քննության առարկա պետք է դառնա, որովհետև այստեղ նաև պատմական գնահատականի խնդիր կա, որով պետք է դատվի այս ամեն ինչը…

- Պարոն Արծրունի, կրկին անդրադառնալով Մշակույթի նախարարի պաշտոնին՝ խոսակցություններ են շրջանառվում, որ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն ի սկզբանե այդ պաշտոնն առաջարկել է Հասմիկ Պապյանին և Ձեզ, սակայն երկուսդ էլ հրաժարվել եք: Այս տեղեկությունը որքանո՞վ է համապատասխանում իրականությանը:

- Այդ վարկածն ինձ ծանոթ է, ֆեյսբուքում անձամբ 2 ստատուս եմ տեսել՝ Մոսկվայից և Իսպանիայից: Վերջինը թարգմանվեց հայերեն: Այդ մասին իմ իմացությունը հենց այսքանով էլ սահմանափակվում է: Կառավարական մակարդակով ոչ մի առաջարկ ու քննարկում չի եղել ո՛չ ինձ հետ, ո՛չ էլ, կարծում եմ, Հասմիկ Պապյանի հետ: