«Իմ քայլ»-ը դաշինքի նախընտրական ծրագիրը գեղեցիկ նախադասությունների շարադրանք է, ոչ ավելին. Տնտեսագետ

Երևանի ավագանու ընտրությունների քարոզարշավն այսօր ավարտվում: Ըստ սոցիոլոգիական հարցումների, առաջիկա ընտրություններում առաջատարը «Իմ քայլ»-ը դաշինքն է, որի քաղաքապետի թեկնածուն դերասան Հայկ Մարությանն է:

Դաշինքի նախընտրական ծրագրի շուրջ Aysor.am-ը զրույցել է տնտեսագետ Արեգ Սարգսյանի հետ:

- Դուք, հավանաբար, մասնագիտական ուսումնասիրության եք ենթարկել «Իմ քայլը» դաշինքի նախընտրական ծրագիրն, ի՞նչ կարծիքի ծրագրի մասին:

- Անշուշտ ուսումնասիրել եմ ավագանու ընտրություններին մասնակցող բոլոր դաշինքների նախընտրական ծրագրերը: Ինչ վերաբերում է «Իմ քայլը» դաշինքի ծրագրին, ապա այն իր ոճով շատ նման էր Նիկոլ Փաշինյանի կառավարության ծրագիրն: Իրենից ներկայացնում է առանց որոշակի չափելիության փաստաթուղթ, որում տեղ գտած ձևակերպումները չեն անցնում բարի ցանկությունների շեմը, բացատրեմ՝ ինչու: Հրաշալի գաղափարներ են ներկայացված՝ մետրոպոլիտենի նոր կայարան կառուցելուց, տրանսպորտային համակարգի արդիականացումից, մինչև աղբահանության խնդրի, սակայն որևէ տեղ նշված չէ, թե ի՞նչ միջոցներով ու  ֆինանսական ի՞նչ աղբյուրների ներգրավմամբ են այդ ծրագրերն իրականացվելու: Ես՝ որպես քաղաքացի, ուրախ եմ իրենց բարի ցանկությունների համար, սակայն որպես տնտեսագետ՝ ինձ համար այդ ծրագիրը գեղեցիկ նախադասությունների շարադրանք է, ոչ ավելին:

- Այսինքն անհավանակա՞ն եք համարում մայրաքաղաքի բյուջեով ծրագրում ներկայացրած կետերի իրագործումը:

- Ինձ համար անհասկանալի են՝ ինչ միջոցներով են այդ ծրագրերն իրականություն դառնալու: Դրանք տեսականորեն հավանական են, բայց անհասկանալի է՝ որտեղից  և ինչպես են այդքան միջոցներ ներգրավելու: Տեսեք,  մետրոյի նոր կայարանի կառուցման 1 կիլոմետրը մոտավորապես 58-ից 77 միլիարդ ՀՀ դրամ կարժենա, իսկ 1 ամբողջական կայարանը՝ միջինում 120 միլիարդ ՀՀ դրամ՝ մոտավորապես 40 միլիարդ ՀՀ դրամով ավելի շատ գումար, քան Երևան քաղաքի 2018 թվականի ողջ բյուջեն է (շուրջ 80 միլիարդ դրամ է այս տարվա բյուջեն)։ Միայն այս խոստումը ենթադրում է, որ քաղաքապետ ընտրվելու դեպքում Հայկ Մարությանը պետք է կրկնապատիկից էլ ավելի մեծ բյուջե ապահովի՝ եկամուտների գծով, որպեսզի կարողանա կատարել իր 50 խոստումներից 1-ը։ Եթե ենթադրենք, որ խոսքը Աջափնյակ համայնքի երկու կիսակառույց կայարանների մասին է, ապա դրանցից յուրաքանչյուրի կառուցման համար անհրաժեշտ կլինի միջինում 57 միլիարդ ՀՀ դրամ՝ ներկայիս բյուջեի մոտավորապես 70%-ի չափով, որը կրկին մտահոգվելու տեղիք է տալիս, քանի որ ֆինանսական աղբյուրների մասին այդպես էլ ոչինչ չի խոսվում։

Եթե չմոռանանք նաև, որ Երևանի զարգացման ռազմավարական ծրագրում իրականում պետք է ներառվի նախկինում նախագծված 47 կմ ճանապարհով 36 կայարաններից այդպես էլ չկառուցված 34․9 կմ ճանապարհով 26 կայարանների շահագործումը, երկարաժամկետում անհրաժեշտ կլինի Երևանի ներկայիս բյուջեն մեծացնել նվազագույնը 28 անգամ, որի ռեալիզացման վերաբերյալ գնահատականները թողնում եմ ձեզ:

- Բայց ծրագրում մի շարք այլ, արտաքուստ ոչ այդքան ծախսատար կետեր էլ կան, օրինակ՝ տրանսպորտի խնդրի լուծումը:
 
- Ինչ վերաբերում է հասարակական տրանսպորտի համակարգում բարեփոխումների վերաբերյալ խոստումներին, ապա այս դեպքում գործ ունենք մի ծրագրի հետ, որն ամբողջությամբ կրկնում է նախկին քաղաքապետի և իր թիմի ծրագիրը։ Դեռևս չկան հստակեցված ֆինանսական տվյալներ այն մասին, թե որքան կարժենան բարեփոխումները, սակայն դժվար չէ կռահել, որ այդ թիվը ևս Երևանի բյուջեի համար որպես ծախս պակաս չի լինելու մի քանի տասնյակ միլիարդ ՀՀ դրամից։

Մեկ այլ ուշագրավ հանգամանք ևս․ նախատեսվող ծրագրով տրանսպորտային միջոցների թիվը 2039-ից դառնալու է 939, այսինքն՝ 1100-ով պակաս, որը երևանցի գործազուրկների թիվը կավելացնի ևս 1100-ով։ Սակայն, չգիտես ինչու, ծրագրում այդպես էլ տեղ չի գտել և ոչ մի հրապարակային ելույթում չի խոսվում 1100 երևանցու՝ գործազրկությունը կանխելու մասին որևէ քայլից։  Մենք դեռ խոսում ենք 50 կետերից 2-ի մասին, բայց արդեն իսկ ֆինանսական տեսանկյունից, մեղմ ասած, խիստ կասկածելի է, թե ինչ միջոցների ներդրմամբ է պատրաստվում Երևանի քաղաքապետի թեկնածու Հայկ Մարությանը իրականացնել իր խոստումները։

Խոսում են նաև վերելակների խնդրի մասին:  Երևանում առկա 4400 վերելակներից 4200-ը գտնվում են վթարային վիճակում և պետք է անհապաղ կա՛մ փոխվեն, կա՛մ վերանորոգվեն: Եթե հաշվի առնենք, որ դրանց վերանորոգումը և այն տեսքի ստացումը, որը մատնանշում է քաղաքապետի ՔՊ-ական թեկնածուն, շատ ավելի թանկ կարժենա, քան դրանց փոխարինումը, ստացվում է, որ քաղաքապետարանի բյուջեն ծախսերի մասով ավելանում է ևս մոտավորապես 126 միլիարդ ՀՀ դրամով (այսինքն՝ ներկայիս ողջ բյուջեն գումարած ևս մոտավորապես 46 միլիարդ ՀՀ դրամ): Իրատեսակա՞ն է հնչեցնել նման խոստում այն դեպքում, երբ կրկին անհայտ են մնում ֆինանսական աղբյուրները:

Չեմ ուզում կետ առ կետ անդրադառնալ բոլոր խոստումներին: Նշվածներն էլ բավական են հասկանալու համար, որ առանց չափելիության, նման ձևակերպումներով ու բարի ցանկություններով գրված ծրագիրը ոչ թե Երևանի զարգացման ծրագիր է ու տեսլական, այլ պարզապես քաղաքացիներին տրվող խոստումների շարք՝ առանց հստակության ու ժամկետների: Միայն այս 3 կետերն իրականացնելու համար ՔՊ-ական թեկնածուից պահանջվելու է ներկայիս բյուջեն առնվազն քառապատկել՝ այն հասցնելով 320 միլիարդ ՀՀ դրամի, կամ, որ նույնն է՝ ՀՀ պետական բյուջեից պաշտպանության ոլորտին տրամադրվող ողջ գումարին ավելացրած ևս 70 միլիարդ ՀՀ դրամ: Կրկնում եմ՝ ես հարցերը դիտարկում եմ զուտ մասնագիտական տեսանկյունից, իսկ որոշողն, իհարկե, Երևանի բնակիչներն են: