03/10/2018 12:52
Երբեմն փոքրիկ խորամանկությունների էր դիմում՝ խուսափելու համար հանրությունից. Գարի Քյոսայանը պատմում է Շառլ Ազնավուրի մասին
Հոկտեմբերի 1-ին 94 տարեկան հասակում կյանքից հեռացավ աշխարհահռչակ ֆրանսահայ շանսոնյե Շառլ Ազնավուրը: Արդեն երեք օր է՝ աշխարհի տարբեր անկյուններից քաղաքական, մշակութային, գործարար հեղինակություններն իրենց ցավակցությունն ու ափսոսանքն են հայտնում համաշխարհային մեծության կորստի կապակցությամբ՝ այսկերպ փաստելով, որ արվեստը չունի թշնամիներ ու չունի ազգություն:
Բոլոր հրապարակումների հիմքում Շառլ Ազնավուր երաժիշտն է, երգիչը, դերասանը՝ արտիստը: Իսկ թե ինչպիսի՞ն էր Ազնավուրն անձնական հարաբերություններում, բացահայտել կարող են միայն հարազատներն ու նրան մոտ կանգնած մարդիկ. ջազմեն, կոմպոզիտոր, դաշնակահար Գարի Քյոսայանն այն երջանիկներից է, ում բախտ է վիճակվել շանսոնյեի բարեկամությունը ձեռքբերել դեևս 23 տարի առաջ, երբ վերջինս, օտարության մեջ տեսնելով ջազմենին, աչքերից կռահել է՝ նա հայ է:
«1995 թվականին ԱՄՆ-ում Հայաստանի դեսպանատնից որպես դաշնակահար հրավեր ստացա՝ նվագելու իրենց կողմից կազմակերպված երեկոյին: Ներկա էր լինելու նաև Շառլ Ազնավուրը: Միջոցառումից առաջ հյուպատոսը հյուրերին էր դիմավորում, շանսոնյեն էլ նրա կողքին ողջունում էր բոլոր նրանց, ովքեր իրեն էին մոտենում: Իսկ այդ հերթը շա՜տ մեծ էր: Ես փոքր-ինչ հեռու էի կանգնել՝ սպասելով իմ հերթին, ու նրա հայացքն անընդհատ զգում էի ինձ վրա: Երբ մոտեցա ու ներկայացա, ասաց՝ գիտեմ զավակս, ես հայերին աչքերով եմ ճանաչում… Զրուցեցինք ամեն ինչի մասի, նաև՝ իր երաժշտության՝ ԱՄՆ-ի հայերի վրա ազդեցության մասին: Ամերիկան կոշտ երկիր է, ազնավուրյան նրբությունը հայերին շատ է պետք: Զրուցեցինք՝ ինչպես եղբայրը եղբոր հետ, ինձ խորհուրդներ տվեց, որոնք մինչ այսօր էլ ինձ շատ են օգնում», - Aysor.am-ի հետ զրույցում վերհիշեց Գ. Քյոսայանը:
Հաջորդ հանդիպումը 1996-ին էր: Այս անգամ Գարի Քյոսայանը Շառլ Ազնավուրի համերգին էր ուղեկցում իր մայրիկին, ով երազում էր հանդիպել աշխարհահռչակ երաժիշտին:
«Մայրիկիս ու Շառլ Ազնավուրի աչքերը շատ նման են իրար, կյանք ու բարություն կա երկուսի աչքերում էլ: Համերգից հետո մայրս նրան մոտեցավ, այնպես գրկեց ու համբուրեց մորս, կարծես տարիների ծանոթներ էին, այնինչ, առաջին անգամ էին տեսնում միմյանց: Այդ ջերմությունը եռապատկվեց, երբ իմացավ, որ Սերգեյ Քյոսայանի կինն է… Մայրս նրան դոլմա ուտելու հրավիրեց, սակայն պատրաստվում էր թռիչքի, չկարողացավ գալ», - ժպիտով պատմեց մեր զրուցակիցը:
Ջազի և շանսոնի վարպետների երևանյան հանդիպումը տեղի ունեցավ 2005 թվականի մայիսին: Ֆրանսահայ երգիչը մայիսի 28-ի տոնակատարությանը մասնակցելու համար Հայաստան էր եկել մեկ օր շուտ, որպեսզի կարողանա ներկա գտնվել նաև Գարի Քյոսայանի համերգին: Թեև հավանել էր բոլոր ստեղծագործությունները, սակայն առավել հիացած էր «Shaning Stars»-ով:
«Հետագայում էլ հանդիպել ենք Երևանում, իրեն եմ նվիրել Արմեն Էլբակյանի բեմադրած «Մուսա լեռան 40 օրը» ներկայացման համար գրված երաժշտությունը: Մաեստրոյի հետ մեր վերջին հանդիպումն էլ նախորդ տարի էր, այս անգամ էլ նվիրեցի իմ մեկնաբանությամբ «Ավե Մարիա»-ի ձայնասկավառակը, որն առաջին անգամ հնչեցրել էի 2011 թվականին՝ Հրապարակում՝ Հռոմի Պապի այցելության ժամանակ: Դրանք վաճառքի դիսկեր չեն, մի քանիսն են, որոնք ես նվիրել եմ քչերին՝ այդ թվում Պապին ու Ազնավուրին: Շատ ուրախացավ, որ ևս մեկ հայ կոմպոզիտոր «Ավե Մարիա» է գրել, չէ՞ որ ինքը և Չուխաջյանը ևս անդրադարձել են այս ստեղծագործությանը», - նկատեց երաժիշտը:
Գարի Քյոսայանն ընդգծում է՝ Ազնավուրը զերծ էր համաշխարհային մեծություններից շատերին հատուկ մեծամտությունից: Ժպիտով հիշում է՝ երբեմն փոքրիկ խորամանկությունների էր դիմում՝ խուսափելու համար հանրությունից:
«Հենց զգում էր, որ կհոգնի, քանի որ իրեն պատրաստվում են մարդիկ մոտենալ, ձևացնում էր, թե շա՜տ հոգնած է, գլուխը պտտվում է, վատ է զգում ու պետք է գնա տուն՝ հանգստանալու: Դա ինքնապաշտանության միջոց էր, չէր կարող բոլորի հետ շփվել, իսկ ցանկացողները շատ-շատ էին», - ծիծաղելով պատմում է ջազմենը:
Շառլ Ազնավուրը սոխակի ձայն չուներ, բայց այն տեմբրն ու արտիստիզմը, որը նա ուներ, բացառիկներին են շնորհված: Գարի Քյոսայանը նկատում է՝ 20-րդ դարն ապացուցեց, որ լավ երգիչ լինելու համար ձայն ունենալը պարտադիր պայման չէ:
«Կարևորը՝ կարողանաս քո ձայնի մեջ քո հոգին արտացոլել, ինչն էլ մաեստրոյին հաջողվել էր: Նրա հոգու խորքից դուրս էր գալիս բառը, բառի հետևից՝ երաժշտությունը, իսկ երգեցողության մեջ ամենակարևորը դա է: Շատ քչերին է հաջողվել այդ աստիճանի էմոցիոնալ, հոգևոր ուժ ունենալ ու այդ ուժը փոխանցել ժողովրդին», - ընդգծեց նա:
Գարի Քյոսայանի՝ հոկտեմբերի 28-ին Երևանում կայանալիք համերգի ժամանակ մի գործ կնվիրվի Շառլ Ազնավուրին: Այն առաջին անգամ է հնչելու, և ինչպես ջազմենն է նկատում՝ փորձերի ժամանակ լսողները հավատացնում էին՝ ստեղծագործությունն ամբողջովին Ազնավուր է:
