04/10/2018 17:27
Խորհրդարանում վարչապետը կվերցնի անհրաժեշտ 70 տոկոսը. Արմեն Բադալյան
Հայաստանում ապրիլ-մայիս ամիսներին տեղի ունեցած իրադարձությունները, որը վարչապետն իր կողմնակիցների հետ անվանում է հեղափոխություն, ավարտին չի հասցվել, Aysor.am-ի հետ հարցազրույցում ասաց ընտրական տեխնոլոգիաների մասնագետ Արմեն Բադալյանը։
- Երևանում նա հեղափոխությունն ավարտին հասցրեց ավագանու արտահերթ ընտրությունների արդյունքում և լուծեց իշխանության հարցը։ Ամեն մի հեղափոխություն առաջին հերթին իշխանության հարց է։ Երևանում իշխանության հարցը լուծվել է, ՀՀ-ում իշխանության հարցը դեռևս չի լուծվել։ Եվ այս պահի դրությամբ անհասկանալի է՝ Հայաստանում ով է իշխանություն, ով՝ ընդդիմություն։ Մինչև կառավարության կազմից ՀՅԴ-ի և ԲՀԿ-ի ներկայացուցիչները դուրս գալը նրանք իշխանություն էին բայց կոալիցիա չէին, Հանրապետականն էլ ընդդիմություն էր, սակայն խորհրդարանում հսկում էր ղեկավար կազմը և ընդդիմություն չէր։ Ի վերջո, պետք է փաստել, որ հայաստանում պետք է ավարտվի հեղափոխությունը և հստակեցվի իշխանության հարցը. կոնկրետ ով է իշխանություն, որ քաղաքական ուժը կամ ուժերի դաշինքը, և ով է ընդդիմություն, որ քաղաքական ուժը կամ ուժերը։
Այս հարցերը լուծելու համար պետք է տեղի ունենան արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ, որովհետև այս պահի դրությամբ երկիրը ղեկավարվում է մեկ մարդու կողմից և այդ մեկ մարդու ղեկավարման իշխանությունը պետք է փոխվի ինստիտուտների իշխանության՝ հանձինս կառավարության և Ազգային ժողովի։ Ի վերջո պետք է տեղի ունենա հեղափոխության ավարտ և իշխանության ձևավորման հստակ գործընթաց։ Իսկ դա կարելի է անել արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների միջոցով, որը կարող է տեղի ունենալ երկու ձևով.
ա) փափուկ կամ բանակցային ճանապարհով, սա այն է, երբ վարչապետի թիմակիցների՝ ՀՀԿ, ԲՀԿ և ՀՅԴ-ի միջև ընթանում են բանակցային գործընթացներ և գալիս են համաձայնության, որ արտահերթ կարգով ընդունում են ընտրական նոր օրենսգիրքը և հարակից օրենքներն ու գնում են ընտրությունների
բ) չոր ճանապարհով, երբ ՀՀԿ, ԲՀԿ, ՀՅԴ-ն հրաժարվում են նոր ընտրական օրենսգրքին կողմ քվեարկել, այդ դեպքում վարչապետը հրաժարական է ներկայացնում, շրջապատվում է Ազգային ժողովը, երկու շաբաթվա ընթացքում վարչապետ չի ընտրվում և ըստ Սահմանադրության՝ Ազգային ժողովը համարվում է իրավունքի ուժով լուծարված և գործող ընտրական օրենսգրքով գնում են արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների։ Երկու դեպքում էլ նոյեմբերի վերջին կամ դեկտեմբերի կեսերին այդ գործընթացն իր ավարտին է հասցվում։
- Ինչո՞ւ է Փաշինյանը պնդում, որ մինչև դեկտեմբեր պետք է անցկացվեն արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունները։
- Նա իր ծրագիրը ներկայացնելիս նշում էր մեկ տարվա ժամկետ, իսկ մինչև դեկտեմբեր, տեղավորվում է այդ ժամկետը, այսինքն՝ ծրագրային խախտում չկա իրավական տեսակետից։ Իսկ ինչու ոչ ավելի ուշ, քան դեկտեմբերը, որովհետև Հայաստանում պետք է ավարտվի հեղափոխությունը։ Վարչապետը խորհրդարանում չունի մեծամասնություն, խորհրդարանում չկա վստահություն ներշնչող ընդդիմություն, իսկ դա բավականին վատ իրավիճակ է ստեղծում երկրի համար։ Ավելին, մենք տեսնում ենք, որ «Հանրապետականն» ընդհանրապես չի քննադատում, կառավարությունն ինչ նախագիծ բերում, կոճակը սեղմում, անցկացնում են։ Գուցե դա կառավարության համար լավ է, բայց հասարակության համար խիստ վատ է։
Երբ ապրիլ-մայիսին տեղի ունեցավ իշխանափոխություն և մոտ մեկ տարի ժամանակահատված տրվեց ընտրություններ անցկացնելու համար, դա տրված էր, որպեսզի կուսակցությունները գործողություններ իրականացնեն, ստեղծված իրավիճակին ադապտացվելով՝ բարձրացնեն իրենց մրցունակությունը, սակայն տեսնում ենք, որ այս ընթացքում որևէ կուսակցություն որևէ գործողություն չի կատարել։ Ավելին, Երևանի ավագանու ընտրություններում կրած ջախջախիչ պարտությունից հետո անգամ ԲՀԿ-ն և ՀՅԴ-ն իրենց ներկայացուցիչներիչն պահում էին կառավարության կազմում, և տպավորություն է, թե իրենք չեն հասկացել՝ ինչ է տեղի ունեցել ապրիլ-մայիս ամիսներին։ Ավելին, տեսնում ենք նաև, որ կուսակցությունները ոչ միայն գործողություններ չեն անում իրենց մրցակցությունն ուժեղացնելու ուղղությամբ, հակառակը, նստած սպասում են, թե երբ պետք է հեղափոխական էյֆորիան անկում ունենա, որպեսզի վարչապետի վարկանիշն էլ անկում ունենա և իրենք այդ պայմաններում մտնեն խորհրդարան։ Դա հակասում է խորհրդարանական կառավարման փիլիսոփայությանը։ Դրա համար ես նպատակահարմար եմ գտնում, որ պետք է օր առաջ տեղի ունենան ընտրությունները։
- Ի՞նչ եք կարծում, արտահերթ ընտրությունների դեպքում ինչպիսի՞ դասավորվածություն կլինի խորհրդարանում։
- Ենթադրում եմ, որ այս պահի դրությամբ վարչապետը կվերցնի անհրաժեշտ 70 տոկոսը, որովհետև այն, ինչ երկու օր առաջ տեղի ունեցավ խորհրդարանում՝ այդ ԱԺ կանոնակարգ օրենքի փոփոխությունն ընդունելու արդյունքում, օգուտ էր վարչապետին։
Մասնավորապես, հեղափոխության էյֆորիան մարման գործընթաց էր դրսևորում։ Բայց, խորհրդարանական երեք ուժերն, ընդունելով այդ օրենքը, դարձյալ հեղափոխական էյֆորիան բարձրացրեցին։ Փաստորեն, այս 5 ամսվա անկումային տրամադրությունները չեզոքացրին իրենց սխալ հաշվարկի հետևանքով։ ու հիմա էյֆորիան դեկտեմբերին կկարատարի նույն դերը, ինչ մայիսին պետք է կատարեր վարչապետի ընտրության ժամանակ։ Հետևաբար, բարձրացված էյֆորիան ամենայն հավանակությամբ 70 տոկոս քվե կապահովի վարչապետի համար։ Հիմա, փաստորեն, պայքարը գնում է, թե ով է լինելու ընդդիմությունն այս իշխանություններին։
- Տեղի ունեցող գործընթացներում ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի դերակատարումը տեսնո՞ւմ եք։
- Քանի որ բացահայտ ոչ մի բան չկա, ես չեմ կարող ենթադրություններ անել։ Իր գրասենյակը դրա մասին որևէ տեղեկություն չի տարածում։
- Տեսնո՞ւմ եք հավանականություն, որ արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների դեպքում այլ ուժերի համախմբում լինի։
- Հայաստանում ամենադժվարը քաղաքական ուժերի գործողությունները կանխատեսելն է։
- Խոսվում է քաղաքական մենաշնորհի մասին...
- Նման դեպքերում հարց է առաջանում, այսօր Միացյալ Նահանգներում նախագահը Հանրապետական է, Կոնգրեսի վերին պալատում մեծամասնությունը Հանրապետականի ձեռքին է, Ստորին պալատի մեծամասնությունը նույնպես Հանրապետական կուսակցության ձեռքին է։ Հիմա ի՞նչ է, Միացյալ նահանգներում կա քաղաքական մենաշնո՞րհ։ Հայաստանում մենաշնորհ ստեղծվել չի կարող, որովհետև առնվազն երկու կամ երեք կուսակցություն ունեն իրենց հեռուստաընկերությունները, որոնք քննադատում են կառավարության գործունեությունը։ Գոնե լրատվական դաշտում մենաշնորհ չկա, իսկ դա ամենակարևորն է։
