Երկար տարիներ գետնին եմ քնել, այդ դժվար տարիներին էլ եղբորս անհետ կորցրեցի. «Արարատ 73»-ի պաշտպան Սերգեյ Բոնդարենկո (Տեսանյութ)

Արդեն մի քանի ամիս է՝ կնոջ հետ Հայաստանում է գտնվում լեգենդար «Արարատ 73»-ի ֆուտբոլիստ, ԽՍՀՄ միջազգային կարգի սպորտի վարպետ Սերգեյ Բոնդարենկոն: Ծնունդով ուկրաինացի 70-ամյա պաշտպանը խոստովանում է՝ 4 տարեկանից Հայաստանում է ապրել, ու թեև արդեն շուրջ 30 տարի ԱՄՆ-ում է՝ չի կարողանում հաշտվել այդ փաստի հետ: Ասում է՝ ուզում եմ տանս դուռը բացեմ ու Մասիսը տեսնեմ, Երևանս տեսնեմ:

Արաբկիրում մեծացած ու Կոնդում «կռված» քաղաքի տղան, իր իսկ խոսքով, երբեք միայն ինքն իր համար սուրճ չի դրել: Ժպտում է ու ասում՝ որ օրը սուրճն ինքն է դնում, կնոջ գավաթը դատարկ չի մնում:

Aysor.am-ի հետ զրույցում Սերգեյ Բոնդարենկոն մերօրյա ֆուտբոլին է անդրադարձել, անկեղծացել՝ իր ապրած դժվար տարիների, տուն չունենալու, գետնին քնելու ու եղբորն անհայտ կորցնելու մասին:

- Պարոն Բոնդարենկո, այս անգամ ի՞նչ նպատակով եք Հայաստանում:

-  Սիրտս, հոգիս, ամեն ինչ կապված է Հայաստանի հետ: Այստեղ մեր տունը մի թեթև վերանորոգել էինք, ու կնոջս հետ եկանք՝ արդեն երկար ժամանակ մնալու համար: Միակ բանը, որ մեզ թույլ չի տալիս ընդմիշտ տեղափոխվել, աղջկաս՝ Մարինայի, ու տղայիս՝ Արայի կարոտն է: Նրանք իրենց ընտանիքներով Միացյալ Նահանգներում են: Իմ վիճակը դեռ մի քիչ տանելի է, բայց կինս՝ Օֆելյան, ինչպես բոլոր հայ կանայք, իր երեխաների, թոռնիկների համար կյանքը կտա: Կգնանք, բայց էնտեղ քիչ կմնանաք՝ մի երկու ամիս, ու հետ կգանք: Կնոջս հետ համաձայնեցված՝ վերջնական որոշում ենք կայացրել՝ ապրել Հայաստանում:

- Կարելի՞ է ենթադրել, որ Ձեզ վերջին ամիսների ներքաղաքական իրադարձություններն են ոգևորել:

- Ես միշտ եմ սիրել Հայաստանը՝ անկախ նրանից, թե ով է իշխանություն: Երբ մենք եկանք, դեռևս երկրում այսպիսի տրամադրություններ չկային: Ես ենթարկվող մարդ եմ, սիրում եմ իմ երկիրը, ու ինձ, ինչպես և ժողովրդին, պետք է, որ երկրի ղեկին այնպիսի մարդ լինի, ում կառավարմամբ ժողովուրդը լավ կապրի, արժանի կյանքով: Հիմա, երբ մարդկանց ոգևորությունը տեսնում եմ, անկախ ինձանից մասնակից եմ դառնում, ու դա էլ, երևի, որոշմանս մեջ դեր է խաղում: Հայ ժողովուրդը հոյակապ ժողովուրդ է, կիրթ է, շինարար է, մարդասեր ու մարդամոտ է: Օրինակ՝ ես ազգությամբ ուկրաինացի եմ, բայց ոչ մեկից ոչ մի անգամ չեմ լսել, որ ինձ վատ վերաբերվեն, թթու խոսք ասեն:

- Ֆուտբոլի ոլորտում էլ բավականին փոփոխություններ եղան՝ ֆեդերացիայի նոր նախագահ, նոր մարզիչ… Ինչպե՞ս եք գնահատում այս փոփոխությունները:

- Ե՛վ որպես մարդ, և՛ որպես սպորտսմեն ես շատ շնորհակալ եմ Արթուր Վանեցյանին, հենց առաջին հանդիպման ժամանակ զգացի, որ ինքը շատ լավ է տրամադրված ֆուտբոլիստների նկատմամբ, իսկ դա շատ կարևոր է: Ֆուտբոլի մեջ ես իմ օրենքները, հասկացողությունն ունեմ: Ֆեդերացիայի նախագահն ու մարզիչը չեն խաղում, խաղում են տղաները: Բայց սա նոր շունչ է, որն էլ ավելի հավաքեց տղաներին: Ֆուտբոլում փոփոխությունը մեկ-մեկ օգտակար է…

- Բնականաբար, Հայաստանի հավաքականի վերջին ելույթներին հետևել եք: Աղմկահարույցներն էլ եղան, հատկապես, Ջիբրալթարի նկատմամբ պարտությունը…

- Դա ոչ թե ֆուտբոլային խաղ էր, այլ՝ թյուրիմացություն: Չհասկանալի բան կատարվեց, ես մտածում էի՝ 8:0 հաղթելու ենք: Էն թիմն ավելի շատ տրամադրվեց, այդքան բան… Ցավալի է, որ դրա մասին ժողովուրդը սկսեց այդքան նեգատիվ խոսել… Բայց դրանից հետո մեր տղաները բավականին լուրջ, եվրապական մակարդակի թիմին 4:0 հաղթեցին: Երևի թե լավի հետ ավելի լավ ես խաղում… Ֆուտբոլի մեջ վերելքներ ու վայրէջքներ կան, սպորտն այդպես է, մենք էլ այդպիսի վիճակում հայտնվել ենք:

- Այսօրվա հավաքականում կա՞ն տղաներ, որոնց մեջ մեծ պոտենցիալ եք տեսնում:

- Ֆուտբոլի մեջ իրավունք չունեմ առանձնացնել որևէ մեկին, դա թիմային խաղ է (ժպտում է՝ հեղ.): Ամուր տղաներ կան, կամաց-կամաց երևում են, բայց հիմնական կազմը մինիմում 3 տարի պետք է իրար հետ խաղա, որ միմյանց սովորեն, հասկանան: Այո՛, այս տղաների մեջ պոտենցիալ կա, ուղղակի մի քիչ երկար ժամանակ պետք է իրար հետ խաղան, որ հասկանան իրար… Օրինակ, մենք գիտեինք, որ Իշտոյանի դեպքում պիտի գնդակը ոտքին տանք, ինքն արագ չէր, Նիկոլայ Ղազարյանը շա՜տ արագ էր, Մարգարովին պիտի բարձր չտայիր, բոյը կարճ էր… Ֆուտբոլը ստեղծագործ աշխատանք է, միայն ոտքերի խաղ չի: Հայաստանը ֆուտբոլի երկիր է, մենք սիրում ենք այդ խաղը, ու ինչպես ասում են՝ եթե հրացանը թատրոնում կախված է, ապա մի օր պիտի կրակի (ժպտում է՝ հեղ.): Կգտնվի մի սերունդ, որն անպայման կփայլի:

- Ի դեպ, հասարակությունն առավել հիացած է Հենրիկ Մխիթարյանով ու Յուրա Մովսիսյանով: Դա զուտ իրենց խաղո՞վ է պայմանավորված, թե՞ այլ հանգամանք կա:

- Գիտեք, այսօր ֆուտբոլում էլ մեծ է գովազդի, համացանցի ներգործությունը: Շեշտն իրենց վրա է դրվում, որովհետև երկուսն էլ դրսում են խաղում, լավ թիմերում, որտեղ փայլում են: Մեկը՝ ես, «Մանչեսթր Յունայթեդ»-ի խաղը նայում էի Հենրիկի համար, հիմա էլ ստիպված «Արսենալ»-ին եմ հետևում, չնայած՝ այն ինձ էնքան էլ մոտ չի:Նույնն էլ Մովսիսյան Յուրան ծանր խաղեր խաղաց «Սպարտակ»-ում՝ ցույց տալով, որ որակով խաղալ գիտի…Կցանկանայի, որ երկու տղաներն էլ եռակի ավել ուժ ներդնեն մեր՝ Հայաստանի հավաքականի կազմում խաղալիս, փայլեն այնպես, ինչպես դրսում: 

- «Արարատ 73»-ն արդեն 45 տարեկան է, բայց մի քանի սերունդներ, նույնիսկ՝ 2000-ականներին ծնվածները ձեզ ճանաչում են, այդ հաղթանակը՝ հիշում, այնինչ ընդամենը մի քանի տարի առաջ ունեցած մեր հաղթանակներից որոշները նույնիսկ մոռացվել են: Նման հաջողության գրավականը ո՞րն է:

- 1973 թվին մենք արդեն 5 տարուց ավելի էր, նույն կազմով էինք: Ֆալյանը մեզ այստեղից, այնտեղից, ցածր ակումբներից վերցրեց ու պարզվեց՝ բոլորս էլ ֆուտբոլ սիրող տղերք էինք… Ռեգուլյար նույն կազմով էինք խաղում՝ Սուրեն Մարտիրոսյան, Ալեքսանդր Կովալենկո, Ֆուրման Աբրահամյան, ում հետ պատահած ողբերգությունից հետո դաշտ մտավ Արմեն Սարգսյանը, Նորայր Մեսրոպյան, Զանազանյան, Արկադի Անդրեասյան, Լևոն Իշտոյան, Մարգարով, Նիկոլայ Ղազարյան, դարպասին էլ՝ Ալյոշա Աբրահամյան… Կողքից էլ մեզ շատ օգնող տղաներ կային, չհաշված, որ մարզիչները ոչ մի կերպ չէին խանգարում: Մենք ֆանատիկ սիրում էինք ֆուտբոլը, օրը 3 պարապմունք էինք անում, բայց եթե 5-ը լիներ՝ կանեինք: Նույնկերպ սիրում էինք նաև հանդիսատեսին…

- Պարոն Բոնդարենկո, Ձեր թույլտվությամբ՝ հեռանանք ֆուտբոլից… Զրույցի սկզբում նշեցիք, որ չնայած երկարատև բացակայությանը, այնուամենայնիվ, Ձեր հայաստանյան բնակարանը պահպանվում է: Որտե՞ղ է գտնվում, դա Ձեր հայրակա՞ն տունն է, թե՞ հետագայում եք ձեռք բերել:

- Մեր տունը գտնվում է Վաղարշյան-Հրաչյա Քոչար խաչմերուկում… Սա ինձ համար մի քիչ ծանր հարց է. լինելով 73 թվականի չեմպիոն, գավաթակիր՝ 80 թվականին տուն ունեցա: Մարզիչ կար՝ Բեցա, որի գալուց հետո տուն ստացա: 7 տարի տուն չունեի, մամաս երկրորդ մասիվում էր ապրում, ես էլ ամուսնանալուց հետո, ինչպես բոլոր երիտասարդ զույգերը, առանձնացա ու երկար ժամանակ ընտանիքիս հետ «պոլերին» էի քնում: Երբ տարբեր տեղերում խոսելիս ասում եմ, որ «պոլին», հատակին եմ քնել, զարմանում են: Բայց իմ բարեկամների ցավը տանեմ՝ Չերեմուշկայի Պետրոսյան գերդաստանի ու Օֆիկի «կնոջ՝ հեղ.» հարազատների… Ես ոչ մի անգամ չեմ դժգոհել, ասել, որ տուն չունեմ, չեմ կարող խաղալ: Ժողովուրդը դրանում մեղավոր չէր: Այդ դժվարությունները հաղթահարելով՝ ես ավելի լավ մարդ դարձա, ավելի գնահատող, հասկացա, թե ինչքան լավ մարդիկ կան կյանքում: Նույն տեղում բնակվող 8-9 հոգի իմ պատճառով նեղություն էին քաշում, տարիներով գետնին քնում, բայց չէին բողոքում: Ավելի շատ ես էի նեղվում:

- Այդ տարիներին չե՞ք մտածել երկրից հեռանալու մասին, ի վերջո պատրաստի ֆուտբոլիստ էիք:

- Ուկրաինական թիմերից շատ հրավերներ ունեի, բայց չդավաճանեցի Հայաստանը, մնացի նվիրյալ, ու դրա համար մինչ այսօր չեմ փոշմանել: Այսօր իմ Հայաստանի տունը, իմ օջախն ամենատաք տեղն է, մեծ սիրով ենք ես ու կինս այնտեղ ապրում:

- Քանի՞ զավակ ունեք:

- Երկու՝ աղջիկ ու տղա: Աղջիկս մեծն է, մի հրաշք աղջիկ էլ ինքն ունի: Երկու թոռնիկ էլ՝ աղջիկ, տղա, տղաս է ինձ նվիրել. մեկն Ալեքսն է, ում կորած եղբորս անունն են դրել… Հա, էտ նեղ, դժվար ապրած «վախտերս» էլ ախպերս անհետ կորավ, մի ցավ էլ դա էր, բայց ես իրենց ճակատը պաչեմ, դրեցին եղբորս անունը ու հիմա թոռանս միջոցով շարունակվում է նրա կյանքը: Պստլիկ թոռնուհիս 3 տարեկան է, լավ երգում ու պարում է, ուրախացնում պապուն…

- Հայաստանում ունե՞ք սիրած վայրեր:

- Բոլորը՝ Սևան, Ծաղկաձոր, Հանքավան, Լենինական, Գառնի, Գեղարդ, Էջմիածին, կնոջս գյուղը՝ Ագարակը... Թող Շվայցարիայից գան մի հատ տեսնեն, թե մենք ի՜նչ անտառներ ունենք, ի՜նչ Դիլիջան ունենք: Գնալով գեղեցկանում է մեր երկիրը, քաղաքը…

- Բավական թեժ շրջանում եք Հայաստանում գտնվում՝ արտահերթ ընտրություններ, քարոզարշավ: Հետևո՞ւմ եք քաղաքական անցուդարձին:

- Միայն հեռվից: Ես «պոլետիկ» չեմ ու չեմ էլ ուզում այդպիսին երևալ: Ամեն դարաշրջան ունի իր հերոսները, դա մենք չենք որոշում: Ամեն ինչ ժողովրդի ձեռն է, ոնց կընտրեն, այդպես էլ կապրենք, Աստված այստեղ օգնական չի: Ճիշտ ընտրություն կկատարեն՝ երջանիկ կապրենք, չեն կատարի՝ նույն տաշտակի մոտ կհայտնվենք: Հիմա ոգևորված ժողովուրդ եմ տեսնում, չեմ ցանկանա, որ հույսերը խաբվեն: Ուզում եմ իրականանան, որովհետև էս ժողովրդի մի մասնիկ էլ ես եմ: Ով էլ հաղթի, թող առաջինն այս երկրի, ժողովրդի մասին մտածի, արժանի ազգ է…