Կասկածել, որ օրինագիծը ենթադրում է հեռուստաընկերություններին զրկել եթերից, նշանակում է չհասկանալ օրինագծի ոգին. Նունե Սարգսյան

Aysor.am-ի զրուցակիցն է Մեդիա նախաձեռնությունների կենտրոնի գործադիր տնօրեն Նունե Սարգսյանը։

- Տիկին Սարգսյան, «Մեդիա պաշտպան» նախաձեռնությունը հանդես է եկել հայտարարությամբ` ահազանգելով «Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին» նոր օրենքի նախագծի վտանգների մասին: Նախագիծը նախատեսում է, որ ներկայիս հանրային մուլտիպլեքսից կարող են օգտվել միայն հանրային հեռուստաընկերության 5 ալիքներ: Ո՞րն է պատճառը, որ հիմա է նախագիծը դրվել շրջանառության մեջ: Արդյոք կա՞ հանրային պահանջ, ո՞րն է այս հրատապության պատճառը:

- Ես այս նախագծի համահեղինակներից մեկն եմ՝ նաև որպես կազմակերպություն, և կարող եմ բացատրել մեր բոլոր առաջարկները։ Նախագծի ներկայացմանը նախորդել է երկու մեծ կոնֆերանս, որին հրավիրված են եղել մեդիա ոլորտի բոլոր ներկայացուցիչները, այդ թվում՝ հեռուստաընկերությունների։ Այլ բան է՝ նրանք ներկա՞ են եղել, թե՞ ոչ։ Նրանք հրավիրված են եղել։ Այդ միջոցառումների ընթացքում ներկայացված են եղել բոլոր այն առաջարկները, որոնք տեղ են գտել այդ օրենքում։ Բոլոր ներկաներին հնարավորություն է տրվել դրա հետ կապված կարծիք հայտնել։ 

Բայց ամենակարևոր երկու բան եմ ուզում ասել. առաջինը՝ մարդիկ, որոնք այսպիսի հայտարարություն են անում, նշանակում է, որ չեն հասկացել այս օրենքի էությունը, միտումը և ամբողջովին չեն կարդացել։ Երկրորդ՝ այս նախագիծը մենք ինքներս գիտենք, որ որոշակի ճշգրտումների, փոփոխությունների կարիք ունի։ Հենց այդ պատճառով ինքներս ուզում ենք այն մոտակա ժամանակ քննարկման դրվի լայն մասնագիտական շրջանակի թվում՝ ԱԺ-ի մասնակցությամբ։ Սա առայժմ օրենք չէ, և մեդիակազմակերպությունները, որոնք 96 թվականից պայքարել են, որպեսզի Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին օրենքը նպաստի  ոլորտին, դժվար թե որևէ  քայլ անեն՝ ի վնաս հեռարձակողներին։

Ինչ վերաբերում է հարցին, թե ո՞րն է պատճառը, որ նախագիծը հենց հիմա է դրվել շրջանառության մեջ, ապա այս խոսակցությունն ընդհանրապես չեմ հասկանում։ Հայտարարության մեջ կարդացել եմ, որ հանրային պահանջը հարցականի տակ է դրվում։ Պետք է խնդրեմ, որ ինձ այդ հարցը չտաք՝ մինչև չկարդաք 2010 թվականի թվայանացումից հետո եղած, այս օրենքի հետ կապված բոլոր զարգացումները։ Կան հարցեր՝ կապված և մարզային հեռուստաընկերությունների հետ, և նրա, որ մոտենում ենք այն կետին, երբ ավարտվում են հեռուսստընկերությունների գործող լիցենզիաները։ Պարզ չէ, թե ինչպես է այդ գործընթացը լինելու այդ կետից հետո։ Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասի օրենքը երևի թե լրատվական դաշտի ամենավատ օրենքն է եղել։ Ի՞նչ է նշանակում հանրային պահանջ՝ օրենքի համար։

- Տիկին Սարգսյան, արդյոք հնարավոր եք համարում մասնավոր մուլտիպլեքսի ի հայտ գալը: Չէ՞ որ դա կապված է հսկայական ֆինանսական խնդիրների հետ:

- Իհարկե, օրենքի վերանայման պատճառներից մեկն այս կետով եղել է նպաստավոր պայմաններ ստեղծելը մասնավոր մուլտիպլեքսի համար։ Ներդրվել են մոդելներ, որոնք աշխարհում գոյություն ունեն։ Կարևորն այն է, որ օրենքում կան անցումային դրույթներ, որոնք պետք է հստակեցվեն, որ մինչև չլինի հնարավորություն մասնավոր մուլտիպլեքսի ստեղծման համար, հեռուստաընկերությունները մնան եթերում։  Այսինքն՝ կասկածել, որ այս օրինագիծը ենթադրում է հեռուստաընկերություններին զրկել եթերից, նշանակում է չհասկանալ օրինագծի ոգին, մեր նախկին գործունեությունը և այն հայտարարությունները, որոնք տարիների ընթացքում ընդունվել են այս օրենքի հետ կապված տարբեր առիթներով։ Ես համարում եմ, որ մեդիապաշտպանի հայտարարությունը մանիպուլյատիվ է և, ցավոք սրտի, ոչ կառուցողական և անհիմն բախումներ է ստեղծում մեդիադաշտում։

- Եթե որևէ մեկը ներդրում չանի, ի՞նչ է լինելու մասնավոր հեռուստաընկերությունների ճակատագիրը, փակվելո՞ւ են:

- Ոչ ոք չի փակվելու։ Մենք ոչ մի ձևով թույլ չենք տալու, որ որևէ մեկը փակվի։ Հակառակը, մենք ուզում ենք հնարավորություններ ստեղծել, որպեսզի աշխատեն նաև նրանք, ովքեր այսօր փակման եզրին են։ Եթե կա փակվելու մասով ինչ-որ մտավախություն, այն պետք է քննարկվի և փարատվի։

- Տիկին Սարգսյան, նախագիծը նախատեսում է, որ մուլտիպլեքսի լիցենզավորման գործառույթը տրվում է Հեռուստատեսության և ռադիոյի հանձնաժողովին, որի անդամները տեխնիկական և ֆինանսական գիտելիքներ չունեն, ստեղծագործական ոլորտի մարդիկ են: Այդ դեպքում ինչպե՞ս են կողմնորոշվելու որոշում կայացնելիս:

- Չի տրվում։ Ուղղակի այսօրվա ունեցած իրենց գործառույթը վերափոխվում է։ Հիշեցնեմ, որ հանձնաժողովի կազմում, ըստ օրենսդրության, կարող են լինել նաև կապի և հեռարձակման ոլորտի մասնագետներ, իսկ հեռուստատեսային ոլորտը միշտ ենթադրել է նաև տեխնիկական հարցեր, այսինքն, այստեղ խնդիր չեմ տեսնում։

«Հոդված 39. Ազգային հանձնաժողովի անդամներին ներկայացվող պահանջները, նրանց վարձատրության կարգը
1. Ազգային հանձնաժողովի անդամ կարող է լինել Հայաստանի Հանրապետության այն քաղաքացին, որն ունի լրագրության, հեռուստատեսության և ռադիոյի, տնտեսության, կառավարման, տեխնիկայի, մշակույթի, արվեստի, գիտության և իրավագիտության, կրոնի բնագավառներում մասնագիտական աշխատանքի փորձ, բարձրագույն կրթություն, հասարակության լայն շրջանում` հեղինակություն ու վստահություն և տիրապետում է հայերենին»։

Պետք է մասնագետներ հրավիրվեն, էքսպերտային խմբեր լինեն։ Բայց մի բան հստակ է. ամեն դեպքում մուլտիպլեքսորները պետք է լիցենզավորվեն։ Այդ հարցը գոյություն ունի, և այդ հարցի պատասխանները պետք է գտնվեն։ Սրանք նույնպես, քննարկելու հարցեր են, համաձայն եմ Ձեզ հետ։

- Իսկ ինչո՞ւ նախագծի ստեղծմանը չեն մասնակցել հեռուստատեսության ոլորտի ներկայացուցիչներ` խմբագիրներ, սեփականատերեր:

- Ի՞նչ է նշանակում չմասնակցել։ Այս օրենքի նախագիծը մոտավորապես 10 տարվա պատմություն ունի։ Այսինքն՝ 2010 թվականին շատ մեծ խմբով, այդ թվում՝ Հեռուստատեսության և Ռադիոյի հանձնաժողովի ներկայացուցիչներ, իրավաբաններ, ՄԻՊ գրասենյակի ներկայացուցիչներ, Հանրային հեռուստատեսությունը, մասնավոր հեռուստատսություններն, անընդհատ մասնակցել են տարբեր քննարկումների։ Այդ ընթացքում ձևավորվել են ինչ-որ մոտեցումներ։ Մենք այս տարիների ընթացքում և խոսել ենք, և քննարկումներ ենք կազմակերպել։

Ինչպես ասացի, նաև վերջին ամիսների ընթացքում երկու մեծ միջոցառում է եղել կազմակերպված հենց այդ օրինագիծը քննարկելու նպատակով՝ ԵՄԱ և ԽԱՊԿ կողմից։ Վերջին էտապում նախագծի առօրյան աշխատանքը արվել է երեք կազմակերպությունների իրավաբանների և փորձագետների մասնակցությամբ, բայց հենց այդ պատճառով մենք սա քննարկման ենք դնում։ Հասկանալի է չէ՞, որ մենք օրենսդրական նախաձեռնության իրավունք չունենք օրենքի պաշտոնական շրջանառության իմաստով։  Սա առայժմ պաշտոնական փաստաթուղթ չէ, այլ հասարակական նախաձեռնություն։ Ես անձամբ տեսնւմ եմ, որ դեռ շտկումների կարիք կա։ Սա այն օրենսդրական կարգավիճակում չի գտնվում, որպեսզի քննարկվի որպես վերջնական փաստաթուղթ։

- Արդյոք արտասահմանյան փորձագետներ մասնակցե՞լ են նախագծի ստեղծմանը, դրամաշնորհային ֆինանսական միջոցներ ներգրավվա՛ծ են եղել նախագծի պատրաստմանը: Եթե այո, ովքե՞ր են դոնորները:

- Առայժմ՝ ոչ։ Դա եղել է մեր կողմից առաջադրված ցանկությունների և պլանների մի մասը։ Անցած տարիների ընթացքում եղել են միջազգային փորձագետներ, որոնք աշխատել են տարբեր ժամանակներում ստեղծված աշխատանքային խմբերի հետ։ Բայց վերջին էտապում առայժմ արտասահմանյան փորձագետներ չեն եղել։ Երբ ներկայացրել ենք նախագիծը, դրա մասն է եղել նաև այն, որպեսզի քննարկման փուլում միջազգային փարձագետներ հրավիրվեն, ծանոթանան օրինագծին, գնահատականներ և առաջարկներ ներկայացնեն։