Տարվա ամենամեծ ձեռքբերումը, մայրաքաղաքային ու մարզային թատրոնների վերանորոգումն ու կինոոլորտի հիմնախնդիրները. Արայիկ Խզմալյանն ամփոփել է 2019թ.-ը

Դեկտեմբերի 16-ին Գ. Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոնի «Black box»-ում ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարի տեղակալ Արայիկ Խզմալյանը հանդես է եկել  տարեկան ամփոփիչ ասուլիսով՝ ներկայացնելով ժամանակակից արվեստի ոլորտում իրականացրած աշխատանքներն ու կարևոր  ձեռքբերումները:

Տարվա ամենամեծ ձեռքբերումը

Կապիտալ ներդրումները  ժամանակակից արվեստի ոլորտում հիմնականում ուղղվել են նախարարության ենթակայությամբ թատերական կառույցների հիմնանորոգումներին, տեխնիկական հագեցվածությանն ու անվտանգության համակարգի կատարելագործմանը:  Տարվա կտրվածքով ամենամեծ ձեռքբերումը, թերևս, վերջնականապես Երևանի մնջախաղի պետական թատրոնի շենքի խնդրի լուծումն էր: Արդեն սկսվել են շինարարական աշխատանքները, ինչը մեծ ոգևորություն է առաջացրել թատերասեր հանրության և լրագրողների շրջանում: Թատրոնի հիմնանորոգման աշխատանքների համար այս տարի տրամադրվել է  46 243 400 դրամ, հաջորդ տարի՝ 166 373 000 դրամ: 3 տարվա փոխարեն՝ 1 տարվա ընթացքում կիրականացվեն բոլոր աշխատանքները:

Օրենսդրություն. Ավարտվել են «Կինոյի մասին» օրենքի երկու նախագծերի մշակման աշխատանքները

Հաջորդ կարևոր ձեռքբերումը վերաբերում է օրենսդրությանը, ենթաօրենսդրական ակտերի ընդունմանը, հուշագրերի ստորագրմանը: Այս իմաստով,  տարվա կարևորագույն ձեռքբերումը, թերևս, 2019 թվականի նոյեմբերի 2-ին ուժի մեջ մտած կառավարության 1422-Ն որոշման 33-րդ կետն է, որը վերաբերում է մշակութային և/կամ գեղարվեստաստեղծագործական միջոցառումների կազմակերպմանը, որն էապես դյուրացնում է ստեղծագործական աշխատանքների իրականացումը՝ պետական գնումներով պայմանավորված: Տարիներ շարունակ ստեղծագործական կառույցների տնօրենները մեծ խնդիրներ են ունեցել պետական գնումների համակարգի հետ կապված, որը ոլորտի տրամաբանությունից դուրս էր: Ֆինանսների նախարարության գործընկերների հետ լրամշակած փաստաթղթի արդյունքում, այժմ ստեղծագործական բաղադրիչ պարունակող բոլոր պետական գնումները կարող են անցկացվել մեկ անձի գնման ընթացակարգով… Ավարտվել են «Կինոյի մասին» օրենքի երկու նախագծերի մշակման աշխատանքները. առաջինը՝ անկախ կինոգործիչների համայնքի նախագիծն է, մյուսը՝ «Ոսկե ծիրանի» աշխատանքային խմբի: Նախարարի խոսքով՝ հիմա իրենք պետք է գնան այս երկու նախագծերի համադրման ճանապարհով՝ կազմելով մեկ ընդհանրական փաստաթուղթ: Սկսվել են նախագծերի համադրման, միասնական նախագծի ստեղծման աշխատանքները և դրա միջգերատեսչական քննարկումները:

Ի դեպ, վերջերս Արա Խզմալյանը Ազգային ժողովում հանդես է  եկել «Գովազդի մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ կատարելու առաջարկով, որից հետո կազմվել է սոցիալական գովազդի համակարգի կատարելագործման առաջարկությունների փաթեթ, որի նպատակն է ապահովել կենտրոնացված տեղեկատվական քաղաքականության իրականացումը, դրական գաղափարների գեներացումն ու դրանց ներթափանցումը հանրային կյանք:

Կատարողական արվեստների ոլորտում օրենսդրական բարեփոխումների փուլը մեկնարկել է հոկտեմբերի 18-19-ը Աղվերանում անցկացված «Արժեք և գին» երկօրյա աշխատաժողովով, որի շրջանակում առաջին անգամ ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության ենթակայությամբ գործող ՊՈԱԿ-ների ղեկավարները, հանրային կապերի պատասխանատուները, մասնավոր հատվածից հրավիրված առաջատար մարքեթոլոգները, ֆինանսիստներն ու իրավաբանները համակողմանիորեն անդրադարձել են ոլորտային խնդիրներին: Համատեղ քննարկման արդյունքում դասակարգվել և վերլուծվել են ոլորտում առկա խնդիրները, մշակվել է ՊՈԱԿ-ների կառավարման համակարգի արդիականացման նախագիծը: Նախաձեռնությանը միացել է Հայաստանում Բրիտանական Խորհուրդը, «Ստեղծարար Եվրոպա» ծրագիրը:

Մայրաքաղաքի մշակութային կենտրոններին հատկացված գումարները

Երևանի կամերային թատրոնը նոր մասնաշենք ունի, որը կիսակառույց վիճակում է, և պետբյուջեից 190 958 900 դրամ է հատկացվել, որպեսզի այն վերանորոգվի ու շենքի կառուցումն ավարտին հասցվի: Հայաստանի ազգային կինոկենտրոնի՝ Տերյան փողոցի վրա գտնվող շենքը նույնպես կվերանորոգվի, որի նախագծանախահաշվային փաստաթղթերի մշակման համար հատկացվել է 4 243 100 դրամ: Իսկ Գ. Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոնի կաթսայատան և ջերմամեխանիկական մասի արդիականացման նախագծանախահաշվային փաստաթղթերի մշակման համար՝ 650 000 դրամ: Ա. Սպենդիարյանի անվան oպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնի լուսավորության, ձայնային և բեմական մեխանիզմների վերազինման և արդիականացման համար՝ 12 000 000 դրամ: Երևանի պարարվեստի պետական քոլեջի նորոգման և երաժշտական գործիքների ձեռքբերման համար՝ 32 097 100 դրամ է հատկացվել: Խոսելով թատրոնների բովանդակային վերափոխման մասին Ա. Խզմալյանը նշեց, որ թատրոնների վերանորոգման և արդիականացմանը զուգահեռ թատերական օջախները պետք է   նոր իմաստ ստանան և ծառայեցվեն նաև կրթական ծրագրերի իրականացմանը:

Մարզային թատրոններ

Մարզային թատրոնները, ըստ Խզմալյանի, նույնպես դուրս չեն մնացել. Գորիսի Վաղարշ Վաղարշյանի անվան դրամատիկական թատրոնի վերանորոգման նախագծանախահաշվային փաստաթղթերի մշակման համար տրամադրվել է  24 384 000 դրամ: Կվերանորոգվի նաև Վանաձորի Հովհաննես Աբելյանի անվան պետական դրամատիկական թատրոնը, ինչի համար էլ 13 611 000 դրամ է հատկացվել:

ԿԳՄՍ և Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության համագործակցությունը 

Ոլորտի ներկայացուցիչների և Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության համագործակցությամբ մշակվել է ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության ենթակայության թատերական և համերգային կազմակերպությունների կողմից պետական աջակցությամբ իրականացվող մշակութային միջոցառումներին մասնակցելու, ինչպես նաև թանգարաններ այցելելու համար տարիքային աշխատանքային կենսաթոշակառուներին և հաշմանդամություն ունեցող անձանց անվճար տոմսեր տրամադրելու կարգը, որով կատարելագործվել և առավել արդյունավետ է դարձել հաճախելիությունների կազմակերպման և վերահսկման համակարգը: Ա. Խզմալյանի տեղեկացմամբ՝ Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության ներկայացուցիչների հետ համագործակցությամբ լրամշակվել է հուշագրի դրույթները:

Կինոոլորտ

Կինոյի ոլորտի պատասխանատուները գնում են հուսադրող ճանապարհով՝ ոչ թե պետությունից մշտապես աջակցություն ակնկալելու,  այլ ոլորտի ինստիտուցիոնալ բարեփոխումների ճանապարհով. մշակույթի ոլորտում օրենսդրական բարեփոխումների մշակման առումով նոր մշակույթ է ձևավորվում:  Սա արվեստի մյուս ճյուղերի ներկայացուցիչների համար պետք է լինի ուղենշային և օրինակելի: ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության աջակցությամբ և Հայաստանի ազգային կինոկենտրոնի նախաձեռնությամբ Հայաստանն առաջին անգամ ազգային տաղավարով հանդես կգա Բեռլինի կինոփառատոնին կից կինոշուկայում: Սա աննախադեպ հնարավորություն է միջազգային կապերի ընդլայնման, մասնավորապես՝ պրոդյուսերների համագործակցության հաստատման և եվրոպական կինոշուկայում դիրքավորվելու առումով: Նախագիծը հաստատվել է նոյեմբեր ամսին:

Ֆիլմարտադրություն

Հատկացվող պետական բյուջեի շուրջ 45%-ը տրվել է դեբյուտային ծրագրերին, ինչը վկայում է երիտասարդ ստեղծագործողների շրջանում պետական կառույցի հանդեպ վստահության մակարդակի բարձրացման մասին: Ամփոփվել է նաև մի կարևոր նախաձեռնություն. ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության աջակցությամբ և Հայաստանի ազգային կինոկենտրոնի նախաձեռնությամբ ստեղծվում է միջազգային ճանաչում ունեցող ծագումով հայ կինոգործիչների հարթակ, որի նպատակն է Համահայկական կինոֆորումի ստեղծումը, նրանց օժանդակության միջազգային չափանիշների յուրացումն ու համագործակցության ընդլայնումը:  Հաճախ ասում ենք, որ դրսում ունենք  հարուստ ներուժ և մենք մեր հայրենակիցների հետ հրաշալի հնարավորություն կունենանք  նոր ծրագրեր մշակելու, գաղափարներ գեներացնելու, նոր շուկաներ բացահայտելու: Առաջին հանդիպումը տեղի է ունեցել Երևանում, 2019 թ. դեկտեմբերի 14-16-ը:

ԿԳՄՍ նախարարությունը կինոլորտի ներկայացուցիչների հետ մշակել է  նաև հայկական կինոժառանգության պահպանման, թվային վերականգնման ու հանրայնացման ծրագիր, որի շրջանակում 2020 թ., մասնավորապես՝ տեղի կունենան ցուցահանդեսներ Վաշինգտոնի ազգային պատկերասրահում, Հոնգ Կոնգի միջազգային կինոփառատոնում և Կոպենհագենի «Cinemateket» կինոթատրոնում։ Մյուս տարի «Հիշողության կերպարանքները» միջազգային սեմինարի շրջանակում Հայաստանը կհյուրընկալի կինոժառանգության վերականգնման մասնագետներ,  կմշակվի և կհանրայնացվի կինոժառանգության վերականգնման ռազմավարությունը:

Կրթական, ներառական ծրագրեր

Բոլոր այն ծրագրերը, որոնք իրականացվել են այս ամիսների ընթացքում, մեծ արդյունավետություն են ապահովել: Գ. Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոնի նորաբաց բեմահարթակում հոկտեմբերին մեկնարկել է «Դասարան+Դասական» կրթական նախագիծը, որը 2020 թ. կդառնա համապետական:

Վանաձորում տեղի է ունեցել «ՕԿՏԱՎԱ» նախագիծը, որի շրջանակում կազմակերպվել են հանդիպումներ մայրաքաղաքի ճանաչված արվեստագետների հետ:

Հաշմանդամություն ունեցող անձանց միջազգային օրվա կապակցությամբ Հովհաննես Թումանյանի անվան պետական տիկնիկային թատրոնում տեղի է ունեցել «Կողք կողքի» ներառական երաժշտական փառատոնը՝ հայ անվանի երաժիշտների մասնակցությամբ (Ռ. Հախվերդյան, Մ. Ոսկանյան, Գ. Սուջյան և այլք):

Հաշմանդամություն ունեցող անձանց միջազգային օրվա կապակցությամբ տեղի է ունեցել նաև «ՄԻԱՍԻՆ» ներառական մանկապատանեկան ցուցահանդեսը, որին միացել էր նաև ՄԱԿ-ի հայաստանյան գրասենյակը:

Հոբելյաններ

Հոբելյանների մասով, նախարարի տեղակալը տեղեկացրել  է, որ Կոմիտասի 150- ամյակին նվիրված միջոցառումների շրջանակում ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության աջակցությամբ իրականացվել են տասնյակ համերգներ, գիտաժողովներ և միջոցառումներ, այդ թվում՝ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կենտրոնակայանում Հայաստանի պետական կամերային երգչախմբի համերգը, միջոցառումներ՝  Բեռլինի Հումբոլդտի համալսարանում, Լատվիայի Սուրբ Հովհաննես եկեղեցում Կոմիտասի Պատարագի համերգային տարբերակի կատարումը և ձայնագրումը, Էստոնիայի Նիգուլիստե եկեղեցում կայացած համերգը, Հայաստանի ազգային ակադեմիական երգչախմբի ելույթը Փարիզում, «Հովեր» կամերային երգչախմբի համերգները Մյունխենում՝ «Բոլոր սրբերի եկեղեցում» և Բրյուսելի Մայր տաճարում, Գյումրիի «Սև» բերդում և Գառնիում կայացած հոբելյանական համերգները, Հայաստանի երգչախմբերի՝ հոբելյանին նվիրված համերգները Արցախում և այլն: Երաժշտական տարբեր կազմակերպություններ հանդես են եկել ավելի քան հարյուր համերգներով: Հ. Թումանյանի և Կոմիտասի 150-ամյակների շրջանակներում նախարարության աջակցությամբ Թաթուլ Ալթունյանի անվան երգի-պարի վաստակավոր անսամբլի կատարմամբ և Արզաս Ոսկանյանի նորակերտմամբ ու ամբողջացմամբ տեղի է ունեցել Կոմիտասի «Անուշի» պրեմիերան:

Հ. Աբելյանի անվան թատրոնում ևս բեմադրվել է «Անուշը», իսկ Դսեղում անցկացվել է  «Թումանյանական հեքիաթի օր» միջազգային փառատոնը: Մոսկվայում տեղի է  ունեցել  Հենրիկ Մալյանի անվան թատրոնի հյուրախաղերը՝ թումանյանական հեքիաթների բեմականացմամբ, իսկ այս օրերին թատրոնը հյուրախաղերով գտնվում է Փարիզում: Սերգեյ Փարաջանովի 95-ամյակի կապակցությամբ Ռոտերդամի միջազգային կինոփառատոնի շրջանակում և Երևանի «Այրարատ» կինոսրահում ներկայացվել են «Նռան գույնը» ֆիլմի թվային վերականգնման արդյունքները: Նշվել են կոմպոզիտորներ Ռոբերտ Ամիրխանյանի և Տիգրան Մանսուրյանի 80-ամյակները: Գոհար Գասպարյանի 95-ամյակի կապակցությամբ անցկացվել է երգչուհու անունը կրող մեներգիչների համահայկական մրցույթը: Գ. Սունդուկյանի անվան թատրոնում երեկ նշվել է նաև Սոս Սարգսյանի 90-ամյա հոբելյանը:

2020-ին հանրությանը կներկայացվի «Խաչվող ճանապարհներ»՝ Թումանյանին և Կոմիտասին նվիրված ֆիլմ: