«2016-ի ապրիլը ցույց տվեց, թե գենետիկան ոնց է աշխատում». Ռոման Մուշեղյանն ու Ալեքսանդր Խաչատրյանն Ապրիլյան պատերազմին նվիրված ֆիլմ են նկարահանում

2021 թվականին հայկական կինոշուկան կհարստանա ևս մեկ տեղական արտադրանքով: Ոչ վաղ անցյալի ռազմական փաստագրությունը գեղարվեստական մատուցմամբ էկրան կբարձրանա. ռեժիսոր Ռոման Մուշեղյանն ու դերասան, պրոդյուսեր Ալեքսանդր Խաչատրյանը սկսել են նոր ֆիլմի նկարահանումները, որը նվիրված է 2016 թվականի Ապրիլյան պատերազմին: Ֆիլմի սցենարիստը Հարություն Ղուկասյանն է:

Գլխավոր հերոսին մարմնավորում է Ալեքսանդր Խաչատրյանը: Նկարահանվել են ՀՀ վաստակավոր արտիստ Արմեն Մարգարյանը, Լևոն Հախվերդյանը, Մարջան Ավետիսյանը, Նարինե Պետրոսյանը, Շանթ Հովհաննիսյանը, Արթուր Դարբինյանը, Վիգեն Ստեփանյանը, Ալիս Կապլանջյանը և այլք:

Ֆիլմի վերնագիրն արդեն իսկ ամրագրված է՝ «Գարուն ա»:

Հատուկ երաժշտություն կգրվի, բայց թե ո՞ր կոմպոզիտորի կողմից՝ դեռևս հայտնի չէ: Ֆիլմում կօգտագործվի նաև Կոմիտասի «Գարուն ա» ստեղծագործությունը՝ Կարեն Անանյանի մշակմամբ:

«Գարուն ա»-ն նկարահանվում է ՀՀ Պաշտպանության նախարարության աջակցությամբ:

Aysor.am-ը զրուցել է Ռոման Մուշեղյանի հետ:

- Ֆիլմի մտահղացումն Ալեքսանդր Խաչատրյանինն է: Ինչպե՞ս ծնվեց ձեր համագործակցությունը:

- Երեք տարի առաջ ես նկարահանում էի «Սահմանին» հեռուստասերիալը, որից հետո «Շանթ» հեռուստաընկերության հետ ցանկություն ունեինք նկարահանել ֆիլմ՝ Քառօրյա պատերազմի մասին: Անձամբ ես շատ էի ցանկանում մեր պատմության այդ շրջանին անդրադառնալ: Երկուս ու կես տարի առաջ Առեքսանդր Խաչատրյանն ինձ ասաց իր գաղափարի մասին, ինչն ինձ առավել ոգևորեց: Ինքն ու սցենարիստը մինչ այդ արդեն ինչ-որ բաներ մտածել էին, ես էլ միացա ու սկսվեց աշխատանքային պրոցեսը: Կարծում եմ՝ շատ հետաքրքիր գործ ենք հանդիսատեսին հանձնելու, այն իր տեսակով օրիգինալ է լինելու:

- Նկարահանումներն այժմ ո՞ր փուլում են:

- Ֆիլմի նախապատրաստական աշխատանքներն ԱՄՆ-ում ենք անցկացրել: Այս գարնանը պետք է սկսեինք նկարահանումները սահմանագծում, խրամատներում, ներգրավված էին լինելու տանկեր, հրթիռներ, մի խոսքով՝ պատերազմական իրավիճակ: Բայց համավարակի պատճառով հետաձգվեց: Ամառվա շրջանն օգտագործեցինք ֆիլմի համապատասխան հատվածները նկարելու համար: Պատերազմական կտորները, որոնց համար մեզ հենց ապրիլ ամիս է պետք, թողեցինք հաջորդ տարվան: Հետարտադրական ամբողջ շրջանը (մոնտաժային աշխատանքներ, հնչյունային ձևավորում, գունային կորեկցիա) տեղի է ունենալու Ուկրաինայում: Եթե ամեն ինչ նորմալ լինի ու մինչև գարուն COVID 19-ը հաղթահարվի, կարծում եմ՝ 2021 թվականի սեպտեմբերին ֆիլմը պատրաստ կլինի: Նախատեսում ենք պրեմիերա ունենալ ոչ միայն Հայաստանում, այլև՝ տարբեր երկրներում:

- Պայմանավորված արտակարգ դրության թելադրած սահմանափակումներով՝ բարդ չէ՞ր թեկուզ ոչ մարտական նկարահանումներն իրականացնել այս ամիսներին: Խնդիրների չբախվեցի՞ք:

- Մեր ֆիլմում նաև համերգի տեսարաններ ունենք: Այդ առումով մի շատ հետաքրքիր միջադեպ եղավ. երբ Գառնիում այդ տեսարանն էինք նկարահանում, մեր գործընկերներից մեկն անզգուշաբար ուղիղ եթեր էր մտել: Դրանից հետո համացանցում սկսեց տարածվել, թե, իբր, «փարթի» ենք կազմակերպել: Ամենաբարդը դա էր (ժպտում է - հեղ.): Իրականում, նկարահանումների ժամանակ պահպանել ենք անվտանգության բոլոր նորմերը, հետևել ենք պարետատան ցուցումներին, թույլտվություն ենք վերցրել… Ներողություն եմ խնդրում և ուզում եմ խոսել լրագրողական էթիկայի մասին: Իհարկե, ոչ բոլոր լրագրողներն ու լրատվամիջոցները, բայց համատարած տենդենց կա՝ առանց ինֆորմացիան ճշտելու, վերցնում ու հրապարակում են այն, ինչն աչքներով ընկնում է: Կարծում եմ՝ ավելի ճիշտ կլիներ նման նախագծերին աջակցելը, սատարելը, ոչ թե անտեղի ու անհիմն փնովելը:

- Քանի որ ֆիլմն Ապրիլյան պատերազմի մասին է, կարելի՞ է ենթադրել, որ այն փաստագրություն է ներկայացնելու, ֆիլմում մեզ ծանոթ հերոսների կերպարնե՞րն ենք տեսնելու:

- Սա գեղարվեստական ֆիլմ է: Քառօրյա պատերազմը փորձում ենք պատկերել ռեալիստորեն, բայց ոչ կոնկրետ փաստագրության հիման վրա: Ֆիլմի հերոս տղան երաժիշտ է, որ ճակատագրի բերումով Քառօրյա պատերազմի օրերին հայտնվում է սահմանագծին: Իրականում, Ապրիլյան պատերազմին մասնակից երաժիշտի մասին երբեք չենք լսել, թեև, օրեր առաջ ծանոթներիցս մեկն ասաց, որ նման տղա եղել է… Գիտեք, տարբեր ֆիլմերում տարբեր մասնագիտության տեր հերոսների միշտ էլ անդրադարձել են: Կարծում եմ՝ մենք հիմա ունենք այս հերոսի կարիքը, հետաքրքիր է տեսնել՝ մարտի դաշտում ինչպե՞ս կդրսևորի իրեն, օրինակ, ջութակահար երիտասարդը: Քառօրյան մարդկանց պատկերացումը նոր սերնդի մասին շատ փոխեց: Շատերը չէին էլ կարող պատկերացնել, որ նոր-նոր երիտասարդություն ոտք դրած երեխաները կարող են հակառակորդին այդպիսի ժանիք ցույց տալ, աչքի ընկնել խիզախությամբ: Բայց 2016-ի ապրիլը ցույց տվեց, թե գենետիկան ոնց է աշխատում:

- Հիմնական կերպարներում ովքե՞ր են նկարահանվել, կմանրամասնե՞ք ֆիլմի մասին:

- Ֆիլմի գլխավոր հերոսն Ալեքսանդր Խաչատրյանն է, ով երաժիշտ տղայի պապիկին է մարմնավորում: Կերպարը նախկին հետախույզ է, ով Արցախյան շարժման օրերին ընտանիքին Մոսկվայից տեղափոխում է Հայաստան ու ինքը մեկնում պատերազմ: Կինը մահանում է, իսկ որդին մեղադրում է հորը նրանում, որ վերջինս անուշադրության է մատնել իրենց այն պահին, երբ նրա կարիքն առավել շատ ունեին: Այստեղ երեք սերունդների՝ պապիկի, որդու ու թոռան գաղափարական կոնֆլիկտն է արտացոլվում: Երեքն էլ ճիշտ են իրենց գաղափարախոսության մեջ, սակայն ամեն մեկը պայքարում է իր ճշմարտության համար… Որդու կերպարում ՀՀ վաստակավոր արտիստ Արմեն Մարգարյանն է, հարսի դերում՝ Մարջան Ավետիսյանտը, երաժիշտ թոռանը ներկայացնում է Լևոն Հախվերդյանը:

- Ֆիլմում սեր կա՞:

- Անպայման, իմ կարծիքով՝ առանց սիրո ոչ մի պատմություն չկա (ծիծաղում է - հեղ.): Երիտասարդ հերոսը, թողնելով ապագայի հետ կապված մասնագիտական խոստումնալից ծրագրերը, ուսումը դրսում շարունակելու գայթակղիչ առաջարկն ու սիրած աղջկան, մեկնում է ծառայության:

- Ապրիլյան պատերազմն ընդամենը 4 տարվա վաղեմություն ունի, Դուք խաղարկային ֆիլմի լեզվով հանդիսատեսին պատմելու եք մի իրականության մասին, որի ականատեսն են եղել իրենք: Չունե՞ք մտավախություն, որ կարող եք չընկալվել, բարդ չէ՞:

- Իսկապես, ինձ համար շատ պատասխանատու է այս թեմային անդրադառնալը: Ինչը կապված է ռազմահայրենասիրական թեմաների հետ՝ իմ տարերքն է: Ես փորձում եմ աշխատանքս լուրջ ու մանրակրկիտ կատարել, որպեսզի ամեն ինչ ճշմարիտ լինի: Որքան էլ սա գեղարվեստական ֆորմատով է, միևնույն է՝ պետք է պահպանվի ժամանակագրությունը, հիմքը: ՊՆ սպայական կազմի հետ խորհրդակցել ենք, ամեն ինչ ձեռնարկել ենք, որպեսզի թեման ճշմարտացի մատուցվի:

- Գրեթե նույն թեմայով ևս մեկ ֆիլմ ունենք՝ ռեժիսոր Մհեր Մկրտչյանի «Կյանք ու կռիվ»-ը: Չկա՞ մտավախություն, որ մարդիկ կփորձեն ընդհանրություններ գտնել:

- Բոլորովին, այս երկու ֆիլմերը բացարձակ տարբեր են: Մեր ֆիլմը հիմնովին ուրիշ թեմայի մասին է և այլ գաղափարախոսություն ունի: Բացի Ապրիլյան պատերազմից մենք «խոսում» ենք նաև այն մասին, թե ինչո՞ւ ենք միավորվում միայն ծայրահեղ իրավիճակներում, իսկ երբ ամեն ինչ հանգիստ է լինում՝ միմյանցից հեռանում ենք, անտարբեր դառնում: Այն կարծես թե վեր է հանում այսօրվա ազգային գաղափարախոսության անհրաժեշտության խնդիրը: Ու խոսքը ոչ թե լոզունգների մասին է, այլ կարևոր շեշտադրման՝ ո՞ւր է գնում այս ազգն ու ինչի՞ կարիք ունի ինքն իրեն հարգող ու սիրող պետություն դառնալու համար:

Սա ֆիլմ է նաև ընտրության մասին՝ սահմանին կանգնող ու հողը պաշտպանողի և ցանկացած բնագավառում իր գործով հայրենիքին ծառայողի, օգուտ տվողի մասին: Ինքս ծառայել եմ ՊՆ լրատվության և քարոզչության վարչությունում, ու այդ հարցը ես էլ եմ բազմիցս ինձ տվել. ճիշտ է՝ ես էլ հայրենիքին ծառայել եմ՝ լուսաբանելով զինվորի կյանքն ու առօրյան, բայց կարծում եմ, որ խրամատում կանգնող զինվորը բոլորովին այլ աշխարհ է, այլ առաքելություն է կատարում: Եթե մի պահ պատկերացնենք՝ ինչ է զգում այդ զինվորը գիշերով՝ մթի, խավարի, փոշու մեջ կանգնած, կյանքն էլ՝ ամեն վայրկյան վտանգի մեջ, ապա առանց վարանելու կհասկանանք, որ այնտեղ գերմարդիկ են, ովքեր, գուցե, իրենք էլ չեն գիտակցում իրենց ուժը, արածը: Զինվորը մեծ սիրո ու հարգանքի է արժանի:

- Ֆինանսական ի՞նչ միջոցներով է նկարահանվում ֆիլմը, արդյոք Կինոմիությունն օժանդակում է:

- Կինոմիությունը չի օժանդակում այս նախագծին, այն ամբողջովին իրականացվում է Ալեքսանդր Խաչատրյանի նախաձեռնությամբ… Գիտեք, այս նախագծի շրջանակներում ես ևս մեկ անգամ բացահայտեցի մեր ազգի դրական կողմը. մարդիկ, ովքեր լսում էին այս պրոյեկտի մասին, իմանում, թե ինչ թեմայի շուրջ է նկարվում, այնքան պատրաստակամորեն էին աջակցում, որ ես ոգևորվում էի: Շնորհակալ եմ բոլորին մեզ ձեռք մեկնելու ու աջակցելու համար:

- Սովորաբար, դուք աշխատում եք ռուսական կինոշուկայի համար: Սա Ձեր առաջի՞ն հայկական գեղարվեստական ֆիլմն է:

- Ոչ, գեղարվեստական ֆորմատի առաջին հայկական ֆիլմը «Որոգայթ»-ն էր, նաև կարճամետրաժ ֆիլմեր եմ նկարել: Իսկ ռուսական շուկայի համար նկարել եմ «Убийцтво на 100 миллионов», «Отель» և «Расплата» դետեկտիվ ֆիլմերը:

- Ի դեպ, Հայոց բանակի կազմավորման 28-ամյակին նվիրված «Մեր երազանքի ճանապարհը» ֆիլմում, որը բաղկացած է 7 նովելներից, ի սկզբանե տեղ էր գտել նաև Ձեր «Ակնոց» կարճամետրաժը: Ի՞նչ հիմնավորմամբ այն դուրս մնաց և ի՞նչ ճակատագիր ունի հիմա:

- Ինձ Ռուբեն Ջաղինյանն էր հրավիրել, որպեսզի նկարեմ եզրափակիչ՝ 7-րդ նովելը, որը կոնկրետ Քառօրյա պատերազմի մասին էր: Իմ կարծիքով՝ բավականին լուրջ ֆիլմ էր եղել, ու թեև սկզբում ստեղծագործական ողջ կազմը, պրոդյուսերները հրաշալի կարծիք էին հայտնել իմ ֆիլմի մասին, բայց անհասկանալի պատճառներով այն դուրս մնաց ու պարզվեց, որ 7-րդ՝ Քառօրյայի թեմայով նովելը Մհեր Մկրտչյանն է նկարում: Ինձ տրված միակ բացատրությունն այն էր, որ իմ ֆիլմը մնացած 6 նովելներին չի «կպնում»… Այս ֆիլմում նկարահանվել էին Խորեն Լևոնյանը, Սոս Ջանիբեկյանը, Ալեքսանդր Խաչատրյանը, Ռուդոլֆ Ղևոնդյանը, Լիլի Էլբակյանը: Սա էսթետիկորեն և գեղարվեստական առումով հրաշալի ֆիլմ է, ու ես պետք է ամեն ինչ անեմ, որ այն որպես կարճամետրաժ առանձին ֆիլմ ցուցադրվի: 

- Եթե չեմ սխալվում, հիմա սովորում եք Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում՝ «American Film Institute»-ում՝ որպես պրոդյուսեր: Ամերիկյան կինոշուկա՞ եք ուզում մուտք գործել:

- Ավելին՝ արդեն սկսել եմ այնտեղ կարճամետրաժ ֆիլմեր նկարել: Աստված առաջ, շուտով ամերիկյան մի նախագիծ կսկսենք: