23/10/2020 12:52
Human Rights Watch. Ադրբեջանը բազմիցս օգտագործել է արգելված կասետային զինամթերք Լեռնային Ղարաբաղի բնակելի հատվածներում
Ադրբեջանը բազմիցս օգտագործել է լայնորեն արգելված կասետային զինամթերք Լեռնային Ղարաբաղի բնակելի շրջաններում, հաղորդում է Human Rights Watch-ը:
2020-ի հոկտեմբերին Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած հետաքննության ընթացքում Human Rights Watch-ը փաստագրել է չորս դեպք, երբ Ադրբեջանը կասետային զինամթերք էր օգտագործել:
2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին Ադրբեջանի և Հայաստանին նաև փաստացի Լեռնային Ղարաբաղի իշխանությունների միջև ռազմական գործողությունները կտրուկ սրվել են: Եվրոպայում անվտանգության և համագործակցության կազմակերպության Մինսկի խմբի անդամների միջնորդությամբ մարդասիրական հրադադարի պահպանման երկու պայմանավորվածությունները չկարողացան դադարեցնել մարտերը: Ըստ բոլոր կողմերի իշխանությունների՝ տասնյակ խաղաղ բնակիչներ են զոհվել կամ վիրավորվել Հայաստանում, Լեռնային Ղարաբաղում և Ադրբեջանում տեղի ունեցած հարձակումների հետևանքով:
«Կլաստերային զինամթերքի շարունակական օգտագործումը, հատկապես խիտ բնակեցված տարածքներում, ցույց է տալիս քաղաքացիների անվտանգության անտեսումը», - ասել է Սթիվեն Գուսը՝ Human Rights Watch-ի կլաստերային զինամթերքների բաժանմունքի պետը: «Կլաստերային զինամթերքը ոչ մի դեպքում չպետք է օգտագործվի որևէ մեկի կողմից, հատկապես քաղաքներում ՝ խաղաղ բնակչությանը կանխատեսելի և անընդունելի վնասի պատճառով»:
Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության ընթացքում Human Rights Watch-ն ուսումնասիրում է՝ արդյոք հակամարտության բոլոր կողմերը համապատասխանում են միջազգային մարդասիրական օրենսդրությանը, որը զինված ուժերից պահանջում է միշտ տարբերակել մարտիկների և խաղաղ բնակիչների, ինչպես նաև ռազմական և քաղաքացիական թիրախները: Որպես այդպիսին, անխտիր հարձակումներն արգելվում են՝ ներառյալ հարձակումները, որոնք օգտագործում են մարտական մեթոդ կամ միջոց, որոնք չեն կարող ուղղված լինել դեպի որոշակի օրինական ռազմական թիրախներ: Human Rights Watch–ը բազմիցս է դիմել Ադրբեջանի կառավարությանը՝ խնդրելով տրամադրել տեղում հետաքննություն իրականացնելու հնարավորություն, բայց մուտքը գործելու թույլտվություն դեռ չի ստացել:
Human Rights Watch-ը հետաքննել է հրթիռների, հարվածների և պայթեցված զինամթերքի մնացորդներ, ինչպես նաև չպայթած զինամթերք, որոնք չեն պայթել Ստեփանակերտի՝ Լեռնային Ղարաբաղի վարչական կենտրոնի մի քանի վայրերում: Human Rights Watch-ը ուսումնասիրել է նաև Հադրութ քաղաքում արված հրթիռի լուսանկարները, պայթեցված զինամթերքի հարվածներն ու մնացորդները, ինչպես նաև չպայթած զինամթերքները: Human Rights Watch-ը զրուցել է նաև վեց մարդու հետ, որոնք ականատես են եղել հարձակումների: Ադրբեջանի պաշտոնատար անձինք մեղադրել են հայկական կողմին հակամարտության ընթացքում կասետային զինամթերք օգտագործելու համար, սակայն Human Rights Watch-ը հնարավորություն չունի անձամբ ստուգել այդ պնդումները:
Ստեփանակերտի բնակիչները Human Rights Watch-ին պատմել են, որ կասետային զինամթերքի հարձակումները սկսվել են սեպտեմբերի 27-ի առավոտյան Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի գրասենյակից ոչ ավելի, քան 200 մ հեռավորության վրա գտնվող բնակելի տարածքում:
69-ամյա մի կին, որը գտնվում էր շենքի չորրորդ հարկի իր բնակարանում, որտեղ Human Rights Watch-ն ուսումնասիրել է M095-ի բազմաթիվ զինամթերքի հարվածները, ասել է, որ շենքը սկսել է ցնցվել առավոտյան ժամը 7:15-ի սահմաններում. երբ ռումբերը սկսել են ընկնել: Բացել ենք պատուհանները և տեսել, որ մեքենաներն այրվում են: Մենք տեսանք, որ նրանք ունեն փոքրիկ վարդագույն մասնիկներ, որոնց օգնությամբ դրանք այրում էին, ուստի մենք վազեցինք նկուղ»:
Նա ասել է, որ մի շարք զինամթերքներ չեն պայթեցվել, և որ տարածքում մարդիկ ավազով ծածկել են դրանք, մինչև որ հաջորդ օրը փրկարարները ժամանել են դրանք հեռացնելու համար: Նրա խոսքով՝ պայթյունների հետևանքով կոտրված ապակիները վնասել են տարածքի մի քանի բնակչի: Մեկ այլ բնակիչ Human Rights Watch-ին ասել է, որ տասնյակ մեքենաներ են վնասվել:
Հոկտեմբերի 13-ին Human Rights Watch-ն այցելել է այն վայրը, որտեղ վկան հոկտեմբերի 3-ին՝ երեկոյան ժամը 23: 20-ին տեսել ու լուսանկարել է այրվող խանութը, և ուսումնասիրել նույն այրված շենքը, որը տեսանելի էր լուսանկարում, և առնվազն երեք վարդագույն կայունացնող ժապավեններ՝ շենքից մի քանի մետր հեռավորության վրա, ինչպես նաև բազմաթիվ հարվածներ, որոնք համապատասխանում են M095 զինամթերքին:
Human Rights Watch-ը շենքից 10 մետր հեռավորության վրա գտել է LAR-160 հրթիռի մնացորդներ և արձանագրել հարվածներ շենքի տանիքին՝ համահունչ կինետիկ վնասներին: Առկա արբանյակային պատկերների համաձայն՝ հարձակումը տեղի է ունեցել սեպտեմբերի 27-ից հոկտեմբերի 8-ն ընկած ժամանակահատվածում: Հոկտեմբերի 8-ին նկարներում երևում է, որ շենքը վնասվել է, կարծես, հրդեհի պատճառով:
Հակոբ Հակոբյան փողոցի վրա հարձակման ժամանակ առնվազն երեք առանձին հրթիռների զինամթերքի նետման հստակ ձայներ և դրանց հետագա պայթյունները լսվում են հարձակման տեսանյութում, որն իբր նկարահանվել է մեքենայի տեսաձայնագրող համակարգով:
Հոկտեմբերի 12-ին Human Rights Watch-ն այցելել է այն վայրը, որտեղ նկարահանվել է տեսանյութը և հաշվել ավելի քան 100 հարված մեկ փողոցում: Human Rights Watch-ը նաև արձանագրել է բազմաթիվ ապարատների հարվածներ անմիջական հարևանությամբ, գրասենյակային և բնակելի շենքերի տանիքներին հարակից մի քանի փողոցներում`100 մետրանոց շառավղով:
Հոկտեմբեր 13-ին կատարած առանձին այցի ընթացքում Human Rights Watch-ը հայտնաբերել է LAR-160 հրթիռի մնացորդները՝ հարձակումը նկարահանելու վայրից 100 մետրից էլ քիչ հեռավորության վրա: Human Rights Watch-ը փաստագրել է էլեկտրահաղորդման գծերի, խաղահրապարակների, մեքենաների, ձեռնարկությունների, տների, փոստային բաժանմունքի և «Ղարաբաղ Տելեկոմի» շենքի վնասը:
