13/01/2021 15:00
Դրամի արժեզրկումը ապրանքների թանկացում է բերելու, հնարավոր է նաև գազի գնի բարձրացում. Կառլեն Խաչատրյան
Դոլարի նկատմամբ դրամի արժեզրկումը տարբեր գործոններով է պայմանավորված, և դրանցից մի քանիսն օբյեկտիվ են, այդուամենայնիվ, բերելու են ապրանքների գների բարձրացման, Aysor.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասաց տնտեսագետ Կառլեն Խաչատրյանը։
«Հաշվի առնելով, որ մեր տնտեսությունը թուլանում է, տնտեսական անկում ունենք, այդ ֆոնին օբյեկտիվ և սպասելի էր դրամի արժեզրկումը։ Դրան գումարվում է նաև պատերազմական և հետպատերազմական շրջանը։ Մեկ այլ գործոն էլ կա՝ անորոշություններն են ապագայի հետ կապված. կա՛մ անորոշություններ են, կա՛մ բացասական սպասումներ։ Եվ այս ֆոնին բնական է, որ թե՛ բիզնեսը, թե՛ բնակչությունը փորձում են իրենց խնայողություններն ավելի արժևորված արժույթի տեսքով պահել, ինչը, բնականաբար, բերում է փոխարժեքի էլ ավելի բարձրացման», - ասաց Կառլեն Խաչատրյանը։
Տնտեսության վրա փոխարժեքի բարձրացման առաջին ազդակը, տնտեսագետի խոսքով, գնաճային ճնշումներն են.
«Ներմուծումն առավելապես դոլարով է, հետևաբար, ներմուծված ապրանքների գինը դրամով արտահայտված պետք է բարձրանա։ Դրան զուգահեռ, որպես կանոն, տեղական արտադրանքը ևս թանկանում է։ Բացի այդ, կա նաև սպեկուլյատիվ գործոնը, որ տեղական արտադրողները ևս գնում են գների բարձրացման քայլին։ Դրամի արժեզրկման միակն դրական գործոնը արտահանման հնարավորություններն են։ Բայց պետք է անկեղծ լինենք, դրա ազդեցությունը տնտեսության վրա էական լինել չի կարող, հաշվի առնելով մեր արտահանման կառուցվածքը, ծավալները և այլն, այստեղ շոշափելի արդյունք սպասել չի կարելի»։
Ինչ վերաբերում է պետական պարտքի սպասարկմանը, տնտեսագետն ասաց, որ պարտքի մոտ 40 տոկոսը դոլարով է, 13-14 տոկոսը՝ եվրոյով։ Հետևաբար, բյուջեով հավելյալ գումար պետք է նախատեսենք պարտքի պատշաճ սպասարկման համար։
«2021 թվականի պետբյուջեի մեջ մենք պետական պարտքի կառավարման համար 195 մլրդ դրամ ենք նախատեսել՝ պայմանով, որ դոլարի փոխարժեքը կլինի 494 դրամ։ Այսօր արդեն փոխարժեքը 522 դրամ է, 6-7 տոկոսով բարձրացում ունենք, ինչը նշանակում է, որ հավելյալ գումարներ պետք է նախատեսենք պարտքի սպասարկման համար», - նշեց Կառլեն Խաչատրյանը։
Տնտեսագետի գնահատմամբ՝ 500 դրամն օբյեկտիվ փոխարժեք է՝ հաշվի առնելով տնտեսական իրողությունները.
«Թանկացման մնացած բաղադրիչն առավելապես պայմանավորված է այն անորոշություններով ու վատատեսական սպասումներով, որոնք առկա են տնտեսվարող սուբյեկտների ու հասարակության շրջանում։ Եթե կարողանանք հնարավորինս շուտ անվտանգային բաղադրիչով պայմանավորված անորոշությունները մեղմել ու այդ վատատեսական սպասումները վերափոխվեն լավատեսականի, հնարավոր է, որ փոխարժեքի որոշակի անկում նկատենք, հակառակ պարագայում՝ փոխարժեքը շարունակելու է բարձրանալ»։
Փոխարժեքի բարձրացման պայմաններում, Խաչատրյանի խոսքով, գազի գնի վերանայման հնարավորություն կարող է առաջանալ։
«Գազի դիմաց մենք դոլարով ենք վճարում, և փոխարժեքի բարձրացման դեպքում «Գազպրոմ Արմենիա» ընկերությունը հնարավորություն կունենա այդ փաստարկն օգտագործել՝ դիմելու հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովին, որպեսզի սակագինը վերանայվի», - ասաց Կառլեն Խաչատրյանը։
Կառավարության կողմից այդ անորոշությունների վերացմանն ուղղված գործողություններ տնտեսագետը չի տեսնում։
«Ցավոք, չեմ տեսնում։ Հակառակը՝ այդ անորոշությունները գնալով ավելի են մեծանում», - ասաց նա։
Փետրվարի 1-ից սպասվող էլեկտրաէներգիայի գնի բարձրացումն էլ իր հերթին ազդեցությունն է ունենալու ապրանքների թանկացման վրա։
«Քանի որ էլեկտրաէներգիայի թանկացումը խոշոր սպառողների վրա է անդրադառնալու, և քանի որ էլեկտտրաէներգիան իրենց թողարկած ապրանքի ինքնարժեքի մի բաղադրիչն է, հետևաբար, այդ բաղադրիչի թանկացումը բերելու է ապրանքի ինքնարժեքի թանկացման, շուկայում էլ՝ գնի բարձրացման» , - ասաց Կառլեն Խաչատրյանը։
Ինչ վերաբերում է ընթացիկ տարվան, ապա տնտեսագետն ասաց, որ դժվար է կանխատեսել, թե տնտեսական առումով ինչպիսին կլինի 2021 թվականը, որովհետև տարին «բավական վատ մարզավիճակով» ենք սկսում։
«Թե՛ նախորդ տարվա տնտեսական անկումը, թե՛ բիզնեսի մոտ առկա բացասական տրամադրվածությունները լավատեսական միտումների հնարավորություն չեն տալիս։ Բայց պետք է ֆիքսենք, որ էական գործոն է կառավարությունն ու իր կողմից վարվող քաղաքականությունը։ 2020 թվականի ընթացքում՝ մինչև պատերազմական շրջանը, համավարակի և դրա տնտեսական հետևանքների չեզոքացմանը միտված քայլերով տեսանք, որ տապալվել է այդ քաղաքականությունը և որևէ էական արդյունք չկարողացանք ունենալ։ Այս պահին կառավարությունը բավարար ներուժ չունի երկրի տնտեսական խնդիրները լուծելու, ո՛չ տեսլական ունի, ո՛չ կադրային ռեսուրս, ո՛չ էլ՝ ցանկություն», - եզրափակեց Կառլեն Խաչատրյանը:
