02/03/2021 13:58
Արա Մարջանյան. Հայաստանը կարող է հասնել կայուն զարգացման շատ նպատակների՝ ատոմային էներգիայի զարգացման շնորհիվ
2021 թվականին Հայաստանը նշում է ատոմային ոլորտի 55-ամյակը: 1966 թվականի սեպտեմբերի 17-ին ԽՍՀՄ Նախարարների խորհուրդը որոշում կայացրեց կառուցել Հարավային Կովկասում առաջին ատոմակայանը ՝ Հայկական ԱԷԿ-ը: Սա դարձավ երկրի միջուկային արդյունաբերության պատմության մեկնակետը, որն այսօր նշանակալի ներդրում ունի Հայաստանի կողմից կայուն զարգացման նպատակների իրականացման գործում:
2020-ի հունիսին Հայաստանը ՄԱԿ-ի կայքում հրապարակեց կայուն զարգացման նպատակների՝ բարեփոխումների արդյունավետության գնահատման միջազգայնորեն ընդունված նորմերի, իրականացման համար իր կողմից ձեռնարկվող քայլերի դիտարկումը: Հայաստանը պատմեց 5 քայլերի մասին. Մարդկային կապիտալի զարգացում, ենթակառուցվածքների հասանելիության և տնտեսական զարգացման ապահովում, կոռուպցիայի դեմ պայքար, մարդու իրավունքների և արդարության պաշտպանություն, շրջակա միջավայրի պաշտպանություն և կլիմայի փոփոխության դեմ պայքար, գործընկերություն հանուն կայուն զարգացման:
ՄԱԿ-ի էներգետիկայի գծով ազգային փորձագետ Արա Մարջանյանը կարծում է, որ այս հինգ քայլերից երեքում ատոմային արդյունաբերության ներդրումն առավել ծանրակշիռ է: Սա հատկապես կարևոր է հաշվի առնել Հայկական ատոմակայանի շահագործման ժամկետի երկարացման և հայկական ատոմային էներգետիկայի հետագա հեռանկարների շուրջ քննարկումների համատեքստում:
Մարդկային կապիտալի զարգացման համատեքստում ժամանակակից ատոմակայանները հասարակության ընդհանուր կրթական, ինժեներական և գիտական մակարդակի բարձրացման տեսանկյունից հսկայական նշանակության օբյեկտներ են: ԱԷԿ շահագործող հասարակությունը պետք է պատրաստ լինի և պետք է կարողանա դա անել: Սա պահանջում է գիտելիքներ, հմտություններ, վերապատրաստման համակարգ և բարձր որակավորում ունեցող մասնագետների կլաստեր:
«Մարդկային կապիտալի զարգացման տեսանկյունից հայկական ԱԷԿ-ի դերը շատ նշանակալի է: Հատկապես հաշվի առնելով մեր համագործակցությունը «Ռոսատոմ» Պետկորպորացիայի և «Ռուսատոմ Սերվիս» ԲԸ հետ: Ատոմակայանի գծով այս համագործակցության շրջանակներում Հայաստանի մասնագետները հնարավորություն ունեն սովորելու Ռոսատոմի մասնագիտացված ինստիտուտներում `աշխարհի մակարդակի ամենահայտնի գիտական դպրոցներում (ԱՀՄՀ «ՄԻՖԻ», ՄՖՏԻ): Այս տեսանկյունից Հայաստանը օգտվում է կադրեր պատրաստելու բացառիկ հնարավորությունից», - կարծում է Արա Մարդխանյանը:
Կայուն զարգացման մեկ այլ նպատակ է ենթակառուցվածքների հասանելիության և տնտեսական զարգացման ապահովումը: Երբ Հայաստանում ստեղծվում էր ատոմակայանը, այդ խնդիրը լուծվում էր համալիր ձևով, և դրան պետք է հավատարիմ մնալ արդյունաբերության հետագա զարգացման առումով:
Ատոմակայանի դերը, որպես ջերմոցային գազերի արտանետումները կանխելու առավել բարձր տեխնոլոգիական միջոց, առաջնային նշանակություն ունի, այն Փարիզի համաձայնագրով ստանձնած պարտավորությունների կատարման և կայուն զարգացման նպատակների իրականացման հիմնական տարբերակներից է:
«Փարիզյան համաձայնագրով Հայաստանը պարտավորվել է մինչև 2050թ․ ջերմոցային գազերի տարեկան արտանետումների մակարդակը նվազեցնել մինչև 7 միլիոն տոննայի: Սա 3 միլիոն տոննա CO2 պակաս է, քան 2014-ին մեր արտանետումները: ՀԱԷԿ-ը չի սպառում թթվածին, չի արտանետում վնասակար քիմիական նյութեր, խնայում է օրգանական վառելիքի սպառումը և չի արտանետում ջերմոցային գազեր: Այս իմաստով, միջուկային էներգիան օգնում է Հայաստանին կատարել Փարիզի արձանագրությամբ ստանձնած պարտավորությունները », - շեշտում է փորձագետը:
Հիշեցնենք, որ մինչև 2030թ․ միջազգային համագործակցության կայուն զարգացման նպատակները ՄԱԿ-ն ընդունեց 2015-ի սեպտեմբերի 25-ին: Դրանք կրում են համալիր և անբաժանելի բնույթ և ապահովում են կայուն զարգացման բոլոր երեք բաղադրիչների հավասարակշռությունը ՝ տնտեսական, սոցիալական և բնապահպանական:
