10/06/2021 18:56
«Ժենգյալով հաց». Արցախյան ներկայացում ոչ թե ցավի, այլ՝ ամրության, լավատեսության, ապրելու մասին
Վաղը՝ հունիսի 11-ին, «Մհեր Մկրտչյան» արտիստական թատրոնի բեմ կբարձրանա հեղինակ, բեմադրիչ Անուշ Պետրոսյանի «Ժենգյալով հաց» ներկայացումը: Ներկայացման աշխատանքները սկսվել են փետրվարի կեսերից: Այն առաջին անգամ փորձնական խաղացել են մարտի 26-ին՝ Դերասանի տանը, մեկ անգամ էլ՝ Ուսանողական թատրոնում:
«Այս ներկայացումը նախորդ տարի պետք է լիներ իմ դիպլոմային աշխատանքը, բայց համաճարակի, այնուհետև՝ պատերազմի պատճառով, չկարողացանք ներկայացնել: Պատերազմից հետո որոշեցի՝ բավական է ձեռքներս ծալած նստենք ու տխրենք, դրա փոխարեն ավելի լավ է աշխատենք ու փորձենք գոնե հոգևոր սնունդ ստանալ: Մարտի 26-ին փոքրիկ ցուցադրություն արեցինք, ուզում էի հասկանալ, թե ի՞նչ արձագանքներ կունենա: Ի ուրախություն ինձ՝ ներկաները շատ էին հավանել, բոլորն ասում էին, որ այս ներկաացումը պետք է կրկին բեմ բարձրացնել», - Aysor.am-ի հետ զրույցում մանրամասնեց Անուշ Պետրոսյանը:
Երիտասարդ հեղինակի տաղանդն անմիջապես նկատել ու գնահատել էր ռեժիսոր, սցենարիստ, «Մհեր Մկրտչյան» արտիստական թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Մհեր Մկրտչյանը:
«Բեմադրությունն ընդլայնիր ու որպես խաղացանկային ներկայացում բեր մեր թատրոն», - ներկայացումը նայելուց հետո անսպասելի ու ոգևորող առաջարկ էր արել ռեժիսորը:
«Ճիշտն ասած, սա իմ առաջին մեծ քայլն է, և ես ուրախ ու շնորհակալ եմ նման հնարավորության համար: Կարծում եմ՝ կարդարացնեմ հույսերն ու սպասումները», - ընդգծեց զրուցակիցս:
«Ժենգյալով հաց»-ը մոնոներկայացում է: Բեմանկարիչն Անի Դերունցն է: Հիմքում իրական փաստեր են, հերոսուհին հեղինակի տատիկն է (մարմնավորում է դերասանուհի Սրբուհի Բալայանը, հեղ.), ով դժվար, բայց հետաքրքիր ու բովանդակալից կյանք է ունեցել: Առաջին հանդիսատեսի շարքում էլ հենց Անուշի տատիկն է եղել, ով ներկայացման ավարտին թոռնուհուն արտասվելով խոստովանել է.
«Ինձ համար դժվար էր կրկին այդ ամենը վերապրել, բայց ես ուրախ եմ, որ իմ պատմությունն այս պահին քեզ դրսևորելու հնարավորություն է տալիս»:
Զրույցի ընթացքում նկատեցի՝ սցենարը նմանություն ունի Հրանտ Մաթևոսյանի «Աշնան արև»-ի հետ: Հեղինակը չժխտեց՝ նմանություններ կան. երկու դեպքում էլ հերոսուհին կին է, պատմությունն էլ՝ իրական: Այնտեղ Աղունն է, այստեղ՝ Սվետլանան:
«Տատիկիս հետ երկար զրուցել ենք, իր կյանքը կրկին վերապրել ենք միասին: Պիեսը բավական դժվարությամբ եմ գրել՝ անընդհատ արտասվելով, մեկտեղ՝ ուրախանալով, որ գրում եմ այնպիսի կնոջ կերպար, որը նման դժվարությունների մեջով է անցել, բայց երբեք չի չարացել: Փորձել եմ տատիկիս օրինակով ցույց տալ, որ պետք է պայքարել հանուն երջանկության: Ցույց եմ տվել ուժեղ հայ կնոջ կերպարը, ու կարծում եմ՝ ստացվել է», - նշեց նա:
Բազմաթիվ են ներկայացման մեջ ընդգրկված պատմությունները, բայց բեմադրիչ թոռնուհուն ամենաշատը հուզել է «կոշիկի պատմությունը»:
«Տատիկիս կոշիկները պատռված են եղել, ու երբ իր մորեղբոր տուն է գնում, դուրս գալուց պահարանում նոր կոշիկներ է տեսնում: Գաղտնի հագնում է, իր հնամաշ կոշիկները դնում թևի տակ ու գնում ինտերնատ (երեխաների խնամքի կենտրոն, հեղ.): Իր հետևից գնում են, ավելի ճիշտ՝ կոշիկների հետից, ու կոշիկները ձեռքից վերցնում... Ու տատիկս սկսում է մխիթարվել նրանով, որ «կոշիկները ոտքին մեծ էին, ու նրա մեջ խցկած թղթերը ցավացնում էին»», - մի դրվագ է պատմում բեմադրիչը:
Անուշ Պետրոսյանն Արցախից է՝ Իվանյանից (Խոջալու), արցախցի է նաև մոնոներկայացման միակ դերասանուհին՝ Սրբուհի Բալայանը (Հադրութ): Որքան էլ ներկայացումը մեկ կնոջ պատմություն է, այնուամենայնիվ, նուրբ գծով ամբողջ Արցախն անընդհատ շոշափվում է: Ի վերջո, իրադարձությունները տեղի են ունենում հենց Լեռնային Ղարաբաղում: Հարցին՝ արդյոք պիեսում տեղ են գտել նաև Արցախյան առաջին և երկրորդ պատերազմները, պատասխանեց.
«Ներկայացման մեջ 90-ականների պատերազմը շոշափվում է. կերպարի որդին զոհվել է 1992 թվականի մայիսի 8-ին (Շուշիի ազատագրման ժամանակ, հեղ.): Տատիկս պատմում է, որ որդուն վերջին անգամ մայիսի 3-ին է տեսել. այդ օրը մորեղբայրս տանից դուրս է եկել ու այլևս չի վերադարձել: Ընթացքում հնչող երաժշտությունը, դերասանուհու երգած երգերը՝ բոլորը տատիկիս կյանքից են, նրա մանկությունից... Գիտեք, երբ տատիկս ներկայացումը նայեց, ես ինձ սկսեցի մեղավոր զգալ, որ իրենց ցավը կրկին քչփորեցի, արթնացրեցի: Դրա համար իրենից անընդհատ ներողություն եմ խնդրում»:
Անկախ թեմայից ու նրանում շոշափվող խնդիրներից, «Ժենգյալով հաց»-ն իրականում ոչ թե ցավի պատմություն է, այլ՝ ամրության, լավատեսության, ապրելու: Ծանր տարիներն ու ցավոտ կենսագրությունը հումորի լեզվով է ներկայացվում. լսում ես, ծիծաղում, ու հետո սկսում վերլուծել: Դժոխքի ճանապարհով քայլած կինը բեմից քեզ հուշում է՝ «եթե ես ապրում եմ, ապա դու պարտավոր ես ապրել: Ամեն ինչ լավ է լինելու»: Սա և՛ դրամա է, և՛ կոմեդիա, մեր կյանքն է սա:
Ժենգյալով հաց՝ արցախյան ուտեստ, որի մեջ միախառնված են15 տեսակի կանաչիներ, որոնք պետք է քաղել, հնդրել (մաքրել), լվանալ ու կտրատել, խմոր անել, օրերով թողնել ու նոր թխել... Հեշտ պատրաստվողներից չի խոհանոցային այս «թագուհին», ու ներկայացման գլխագիր դառնալու պատճառը հենց այդ նմանությունն է. չէ՞ որ արցախցի հերոսուհու կյանքն էլ բարդ է եղել...
Բեմադրությունն արցախյան բարբառով չէ, սակայն Արցախի համն ու հոտը պահպանվում է:
«Հիմնականում, Ղարաբաղի բարբառի «ինտոնացիաներն» եմ թողել ու շատ օգտագործվող արտահայտությունները», - ժպիտով ասում է զրուցակիցս ու վստահեցնում՝ տրամադրությունն անպայման կփոխանցվի:
Ի սկզբանե որոշված էր՝ պրեմիերան Շուշիի թատրոնում է լինելու, սակայն, ցավոք, պատերազմն առաջ ընկավ... Այնուամենայնիվ, արցախյան շնչով ներկայացումը, հավանաբար, նաև Արցախ կգնա:
«Ժենգյալով հաց»-ը հրավեր է ստացել նաև «Արմմոնո» փառատոնից:
