Հնարավոր չէ վերականգնման ենթակա բոլոր հուշարձաններին պետական միջոցներ հատկացնել. ԿԳՄՍՆ պաշտոնյան՝ Սարաջևի հնագույն գինու գործարանի՝ կանգուն մնացած միակ պատի փլուզման մասին

Վտանգված, կիսավեր կամ փլուզումների ենթարկվող հուշարձանները Հայաստանում չափազանց շատ են. միջամտության, վերականգման ենթակա հուշարձանների քանակը չափազանց շատ է՝ համեմատած պետական միջոցների հետ, և հնարավոր չէ վերականգնման, ամրակայման ենթակա բոլոր հուշարձաններին միջոցներ հատկացնել, Aysor.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասաց ԿԳՄՍՆ պատմության և մշակույթի հուշարձանների պահպանության վարչությա պետ Հարություն Վանյանը՝ անդրադառնալով Երևանի Խորանեցի 34 բ հասցեում գտնվող Սարաջևի հնագույն գինու գործարանի՝ կանգուն մնացած միակ պատի փլուզմանը։

Շինությունը, նշենք, գրանցված է որպես պատմամշակության արժեք ներկայացնող օբյեկտ։

Հարություն Վանյանը շեշտեց, որ նախարարության միջնաժամկետ ծախսային ծրագրում նշված կառույցի վերականգման աշխատանքներ նախատեսված չեն։

«Շուրջ 25 հազար հուշարձան և ենթահուշարձան ունենք Հայաստանում, բայց ամեն տարի մոնիթորինգ է արվում։ Այս պահին 500-ից ավելի հուշարձաներ կան, որոնք վտանգված են՝ փլուզումներ, քարաթափումներ։ Այս պարագայում հարցին նաև մեր մասնագետներն են ծանոթ. երկուշաբթի օրը տեղում այցելություն է իրականացվել, ֆիքսվել է իրավիճակը։ Ձեր հրապարակումից տեղեկացանք, որ փլուզման դեպք է գրանցվել, և մեր մասնագետներն արագ գնացին, լուսանկարներ արեցին, վիճակը տեսան։



Դավիթ Սարաջյանի գինու-կոնյակի գործարանի համալիրը պետական ցուցակում ընդգրկված երեք ենթահուշարձան ունի՝ բնակելի տուն, սպիրտի թորման գործարան և պահեստի շենք, որոնք բոլորը կառուցվել են 1896-1906 թվականներին։ Աշտարակը, նորից կիսավեր վիճակում, ճակատներից մեկում փլուզումներ կան։ Ընդհանուր առմամբ, աշտարակը նույնպես վթարային վիճակում է, և վտանգ կա, որ հնարավոր է՝ փլուզվի։

Կոնկրետ այս դեպքի հետ կապված՝ ժամանակին ես հետաքրրքվել եմ նաև, թե ինչ գործընթացներ են իրականացվել։ Նախարարությունը միշտ հնարավորություններ է փնտրել բարերարների կամ մասնավոր ներդրումների միջոցով վերականգնելու համար։ Կոնկրետ այդ տարածքի վերաբերյալ՝ ոչ միայն փլուզված պատն ունի միջամտության կարիք, այլ ամբողջ համալիրը։ Ժամանակին հարակից հյուրանոցների հետ փորձ է արվել համագործակցության միջոցով դրա վերականգնման, օգտագործման հարցը լուծել, բայց չի ստացվել։

Հիմա, հաշվի առնելով պետական միջոցների սղությունը՝ մենք նորից պատրաստակամ ենք, և եթե կհայտնվեն մասնավոր ներդրողներ, բարերարներ, ովքեր կվերականգնեն հուշարձանախումբը, նախարարությունը միայն ուրախ կլինի, և այդպիսի հնարավորություններ, իրոք, փնտրում է։ Նախարարությունը, ի դեմս պատմության և մշակույթի հուշարձանների պահպանության վարչության, միշտ պատրաստակամ է քննարկել վերականգնման կարիք ունեցող հուշարձանների հետագա պահպանությունը՝մասնավոր միջոցների ներգրավմամբ», - ասաց Հարություն Վանյանը։



ԿԳՄՍՆ պաշտոնյան նշեց՝ ըստ օրենսդրության՝ կառույցի սեփականատերերն ու համայնքը նույնպես պարտավորություններ ունեն հուշարձանների պահպանության և վերականգնման հարցում։

«Այսինքն՝ եթե համարենք, որ բնակելի տունը սեփականատերեր ունի, նաև նրանք են օրենսդրությամբ պարտավոր ապահովելու հուշարձանի անխաթարությունը։ Ինչպես նաև այստեղ համայնքի միջոցները նույնպես շատ կարևոր են», - ասաց մեր զրուցակիցը։

Նշենք, որ Երևանի քաղաքապետարանի տեղեկատվության և հասարակայնության հետ կապերի վարչության պետի տեղակալ Տարոն Գևորգյանը Aysor.am-ին ասաց, որ պատմամշակութային արժեք ներկայացնող ցանկացած կառույցի ճակատագիր, որպես պետական գերատեսչական մարմին, տնօրինում է ԿԳՄՍՆ-ը։

«Հետևաբար քաղաքապետարանն առանց իրենց եզրակացության և գրության ոչինչ չի կարող անել։ Ոլորտն իրենք են տնօրինում։ Մենք այդ մասով որևէ գործունեություն չենք կարող ծավալել», - նշեց նա։

Հարցին՝ եթե Երևանի քաղաքապետարանը նախարարությունից համապատասխան գրություն ստանա, դրանից հետո՞ միայն կարող է վերականգնողական աշխատանքներին միջամտություն ցուցաբերել, մեր զրուցակիցը շեշտեց՝ հարցը կարող է քննարկվել, բայց բոլոր դեպքերում դա նեղ մասնագիտական, դետալական քննարկում է ենթադրում՝ որևէ կերպ չվնասելու շինության պատմամշակութային արժեք ներկայացնող մասը։

«Դա բարդ, ծավալուն գործընթաց է։ Մենք չենք կարող այդ մաով որևէ բան նախատեսել։ Կարող է ԿԳՄՍՆ-ն մեզ ասի, բայց մեր բյուջեով դա պարտադիր լիազորություն չէ։ Օրինակի համար՝ կարող է արդեն կառավարություն միջնորդություն ներկայացվի, հարցը պետբյուջեով լուծվի։ Բայց բոլոր դեպքերում գործընթացը որևէ կերպ տեղից շարժելու առաջին պատասխանատու մարմինը ԿԳՄՍՆ-ն է, և առանց իրենց նախաձեռնության մենք որևէ կերպ միջամտել չենք կարող», - նշեց Տարոն Գևորգյանը։