Եթե Ադրբեջանն արագ տեմպերով գործի և նրան ոչ ոք չկագնեցնի, Արցախի գրավյալ տարածքներում հայկական մշակույթը շուտով իսպառ կվերանա. հուշարձանագետ

Եթե Ադրբեջանը նման արագ տեմպերով գործի և նրան ոչ ոք չկագնեցնի, Արցախի գրավյալ տարածքներում հայկական մշակույթը շուտով իսպառ կվերանա, ինչպես Ցեղասպանությունից հետո դա տեղի ունեցավ Արևմտյան Հայաստանում, Aysor.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասաց Հայկական ճարտապետությունն ուսումնասիրող հիմնադրամի փոխտնօրեն Րաֆֆի Քորթոշյանը։

«Ադրբեջանը ժամանակակից տեխնիկական միջոցների գործադրմամբ Արցախում այս օրերին կարող է շատ արագ հայկական հուշարձանների փշրանքներ անգամ չթողնել։ Մենք դա տեսել ենք Նախիջևանում, որտեղ այսօր արդեն նույնիսկ մեկ հատիկ հայկական հուշարձան՝ եկեղեցի, խաչքար կամ գերեզմանոց, գոյություն չունի։ Այնտեղ հայկականությունը հիմնահատակ սրբված է, բուլդոզերներով փշրանքները վերացված։ Նույնիսկ հնարավորություն չկա, ինչպես Թուրքիայում, գնալ և տեսնել հայկական մշակույթի բեկորներ»,- ասաց մեր զրուցակիցը։

Րաֆֆի Քորթոշյանի խոսքով, Ադրբեջանն առաջնահերթ կերպով բոլոր եկեղեցիների պատերից ջնջում է հայերեն արձանագրությունները՝ դրանք ներկայացնելով «ֆեյք», ընդամենը վերջին տարիներին արված գրություններ։

«Մինչդեռ իրականության մեջ Արցախի հայկական եկեղեցիների դարավոր արձանագրությունները հրատարակվել են տարբեր աշխատություններում՝ դեռ Ադրբեջան պետության ստեղծումից առաջ՝ 19-րդ դարում»,- հիշեցրեց հուշարձանագետը։ 

Նա ադրբեջանական վանդալիզմը կանխելու կարևոր ելակետ համարեց Հաագայի դատարանի՝ 2021 թվականի դեկտեմբերի 7-ի որոշումը, որով դատարանը հակառակորդ երկրին պարտավորեցնում է ձեռնարկել բոլոր անհրաժեշտ միջոցառումները՝ կանխելու և պատժելու վանդալիզմի և պղծման բոլոր գործողությունները, որոնք կատարվել են հայկական մշակութային ժառանգության հանդեպ։

«Հաագայի դատարանի որոշումից հետո Հայաստանը ճանաչվում է Արցախի բռնազավթված հատվածում մնացած հայկական հուշարձանների իրավահաջորդ։ Այս պարագայում ամեն մի վանդալ արարք, հայկական գրի ամեն ջնջում պետք է փաթեթով պատրաստվի և ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհուրդ մտնի»,- ասաց Րաֆֆի Քորթոշյանը՝ բացառելով, որ ադրբեջանցիների կողմից ստեղծված աշխատանքային խումբը որևէ կերպ կնպաստի օկուպացված տարածքներում հայկական հուշարձանների հայկականության պահպանմանը։

Մեր զրուցակիցը խիստ կարևորեց օրեր առաջ ՀՀ արտգործնախարարության և Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի դիմումները միջազգային կառույցներին՝ հրատապ քայլեր ձեռնարկելու՝ ադրբեջանական վանդալիզմից Արցախի օկուպացված տարածքների հայկական մշակութային ժառանգությունը փրկելու համար։

«Սա ողջունելի քայլ է, բայց միայն դրանով չպետք է բավարարվել»,- ասաց Րաֆֆի Քորթոշյանը՝ կարևորելով քայլերի հաջորդականությունն ու անընդհատությունը։