Ինքնաբուժում․ ինչո՞վ է այն վտանգավոր և ինչու՞ է պետք ճիշտ ժամանակին դիմել բժշկին

Հայերը, մաղթանքներ հղելիս, որպես կանոն, առաջինն առողջություն են մաղթում միմյանց, հաճախ նշում՝ առողջությունն ամենաթանկն է։ Իրականում այդպես է. առողջությունը կյանքի որակ է թելադրում, և տրամաբանական է ու օրինաչափ, որ առողջությունը խաթարվելու դեպքում հարկավոր է դիմել բժշկի՝ մասնագետի օգնությանը։ Հենց պրոֆեսիոնալ ու ճիշտ մոտեցման շնորհիվ է հնարավոր իսկապես բուժել հիվանդությունը, խուսափել բարդություններից ու հետևանքներից, որոնք երբեմն շատ ծանր են լինում։

Հատկապես ժամանակակից հասարակությունն այս փաստը շատ լավ գիտակցում է, սակայն նույն այդ հասարակության անդամները միշտ չէ, որ ճիշտ ժամանակին են դիմում մասնագետին․ հաճախ փորձում են ինքնաբուժությամբ զբաղվել, այս կամ այն դեղահաբի օգնությամբ թեթևացնել ցավը և կրկին զբաղվել առօրյա հոգսերով, որոնք քիչ չեն։ 

Բժշկին ժամանակին չդիմելու պատճառներն, իհարկե, շատ են։ Հայաստանում սոցիալական գործոնն ամենամեծ դերն է խաղում։ Մարդիկ, ցավոք, քիչ են վստահում առողջության առաջնային պահպանման օղակներին՝ պոլիկլինիկաներին, որոնք անվճար բուժօգնություն են տրամադրում և ցանկանում են մասնավոր հիմունքներով՝ «ծանոթ», «փորձված» բժշկի մոտ բուժվել, իսկ դա բոլորի համար չէ, որ մատչելի է։

Խնդիրներ ավելացան նաև կորոնավիրուսային համավարակի բռնկումից անմիջապես հետո․ բուժհաստատությունները գերծանրաբեռնվեցին, շատերը վերապրոֆիլավորվեցին՝ Կորոնավիրուսով հիվանդներին սպասարկելու համար, ամեն օր հերթեր են նաև պոլիկլինիկաներում, և Քովիդով վարակվելու վտանգն ակամայից մեծանում է․․․ Այս և այլ գործոններ դրդում են մարդկանց՝ ոչ շատ ծանր դեպքերում խուսափել բուժհաստատություն այցելելուց, զբաղվել ինքնաբուժությամբ, իսկ դրա հետևանքները, ցավոք, երբեմն անդառնալի են լինում։

Ինչու՞ չի կարելի նույնիսկ ամենապարզ դեղամիջոցներն ընդունել՝ առանց բժշկի ցուցումների։ 

«Ինքն իրեն» դեղամիջոցներ նշանակելը մի շարք վտանգներով է հղի։ Վերջին շրջանում հատկապես հակաբիոտիկների լայն կիրառումը հանգեցրել է հակամանրէային դեղերի նկատմամբ կայունության. շատ միկրոօրգանիզմներ, բակտերիաներ ժամանակակից հակաբիոտիկների նկատմամբ «դիմակայուն» են դարձել, և այն ժամանակ, երբ հակաբիոտիկների կիրառումն իսկապես անհրաժեշտ է, դրանք անարդյունավետ են դառնում։

Մարդիկ չեն ընկալում՝ շնչառական հիվանդությունների, սուր շնչառական վարակների կամ, ինչպես ընդունված է ասել, «մրսածության» առաջացման պատճառ հանդիսացող վիրուսների վրա հակաբիոտիկները ոչ մի ազդեցություն չեն թողնում, իսկ ահա աղիքների միկրոֆլորայում առկա բակտերիաների վրա, որոնք ապահովում են օրգանիզմի իմունային պաշտպանությունը, թողնում են։ Այսպիսով, մտայնություն է, թե սովորական հարբուխն ու մրսածությունը հնարավոր է արագ «բուժել» հակաբիոտիկներով․ դա իրականում վնասում է օրգանիզմը, թուլացնում իմունիտետը, նպաստում հակամանրէային դեղերի նկատմամբ կայունությանը։ 

Հակաբիոտիկներից բացի, մարդիկ, առանց բժշկի ցուցումի, տարատեսակ դեղամիջոցներ են ընդունում նաև մարմնի այս կամ այն հատվածում ցավի ժամանակ։ Ցավազրկողները միշտ չէ, որ օգուտ են բերում։ Փորացավի պատճառ կարող է լինել, օրինակ, որդանման ելունի (կույր աղիք) բորբոքումը կամ արտարգանդային հղիությունը, որոնք վիրահատական միջամտություն են պահանջում։ Ցավազրկելով օրգանիզմը՝ հիվանդն այսպիսով ամակայից բարդացնում է հիվանդության, խնդրի ճիշտ ու ժամանակին ախտորոշումը, ըստ այդմ նաև՝ ստեղծված իրավիճակից բարենպաստ ելքը։

Սրտի աշխատանքը կարգավորող դեղամիջոցները («սրտի կաթիլներ») ինքնուրույն, առանց բժշկի ցուցումի ընդունելը նույնպես լուրջ խնդիրներ կարող է առաջացնել։ Սրտի վատ աշխատանքը կամ նոպան կարող է սրտամկանի ինֆարկտով պայմանավորված լինել։ Միայն կաթիլների օգնությանը դիմելով՝ հիվանդն այս դեպքում էլ ակամայից ձգձգում է ճիշտ ախտորոշումն ու անհրաժեշտ բուժումը։

Հազի դեմ բազմաթիվ դեղահաբեր ու դեղամիջոցներ կան, որոնք ազատ վաճառվում են դեղատներում։ Սովորական հազի դեպքում միշտ և բոլորը չէ, որ դիմում են բժշկի․ փորձում են այն թեթևացնել հաբերով, խորխաբեր միջոցներով։ Իրականում հազը կարող է ոչ թե սովորական մրսածությամբ կամ կոկորդի բորբոքմամբ պայմանավորված լինել, այլ բազմաթիվ այլ պատճառներով, օրինակ՝ քրոնիկ սրտային անբավարարություն, առիթմիա, ալերգիկ ռեակցիա։ Հազը կարող է նաև նեյրոգեն բնույթ կրել։ Այս բոլոր դեպքերում ամենասովորական թվացող հազը ընդամենը ախտանիշ է, իսկ խորխաբեր, հազը կանգնեցնող հաբերը զուտ ժամանակավորապես կքողարկեն այն, երբեմն նույնիսկ՝ վնաս կհասցնեն օրգանիզմին։

Բոլորը, որպես կանոն, տարրական գիտելիքներ ունեն մարդու օրգանիզմի առանձնահատկությունների, անատոմայի, ֆիզիոլոգիայի մասին, բայց այդ գիտելիքները բավարար չեն՝ ճիշտ ախտորոշելու հիվանդությունը, հասկանալու դրա պատճառը կամ կանխատեսելու հիվանդության ընթացքն ու հնարավոր բարդությունները։ Առանց ախտաբանական ֆիզիոլոգիայի, ֆարմոկոլոգիայի՝ դեղագիտության, կենսաքիմիայի բնագավառներում անհրաժեշտ գիտելիքների՝ հնարավոր չէ ախտորոշել հիվանդությունը, ճիշտ բուժում նշանակել դրան։ Երբեմն նույնիսկ փորձառու բժիշկն է ստիպված լինում բարդ դիֆերենցիալ ախտորոշում անցկացնել՝ հայտնաբերելու համար պաթոլոգիան և նշանակելու ճիշտ, հիմնավոր բուժում։ Ուստի անհրաժեշտ գիտելիքների բացակայությունն ինքնաբուժությամբ զբաղվելու դեպքում ամենավատ ելքին կարող է հանգեցնել։