Կլիմայի փոփոխության և գլոբալ տաքացման հետևանքները մարդու առողջության վրա․գիտնականների նոր բացահայտումները

Վերջին 50 տարիների ընթացքում մարդու գործունեության, հատկապես հանածո վառելիքի այրման հետևանքով Երկրի մթնոլորտի շերտերում ածխաթթու գազ ու  ջերմոցային գազեր են կուտակվել, որոնք   հավելյալ ջերմություն են կլանում ու պահպանում՝ ազդելով կլիմայի գլոբալ փոփոխության վրա։

130 տարվա ընթացքում Երկիր մոլորակում ջերմաստիճանը բարձրացել է մոտ 0,85 աստիճանով, իսկ վերջին 25 տարվա ընթացքում գլոբալ տաքացման տեմպն արագացել է՝ միայն մեկ տասնամյակի ընթացքում գերազանցելով 0,18 աստիճանը։

Ծովերի մակարդակը բարձրանում է, սառցադաշտերը հալչում են, տեղումների բնույթն ու օրինաչափությունը փոփոխվում է, եղանակային արտակարգ երևույթներն ավելի հաճախ ու ավելի ակտիվ են արտահայտվում։

Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունն ահազանգում է, որ կլիմայի փոփոխությունն ու դրա հետևանքները բացասաբար են ազդում նաև մարդու առողջության վրա․ օդի բարձր ջերմաստիճանի պայմաններում աճում է   սրտանոթային և շնչառական հիվանդություններից մահացածությունը հատկապես տարեցների շրջանում։ Օրինակ՝ 2003 թվականին Եվրոպայում գրանցված չափազանց շոգ ամռանը մահվան ցուցանիշն աճել է, 70 000-ից ավելի լրացուցիչ դեպքեր են գրանցվել։ 

Բարձր ջերմաստիճանի պայմաններում օդում ավելանում է նաև օզոնի և այլ աղտոտիչների մակարդակը, ինչի հետևանքով սրտանոթային ու շնչառական հիվանդությունները սրվում են։ Շոգ եղանակին օդում ավելանում են  նաև բույսերի ծաղկափոշու և այլ ալերգենների  մասնիկները՝ առաջացնելով ասթմա։

Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության տվյալներով՝ աշխարհում 300 միլիոնից ավելի մարդ արդեն իսկ տառապում է այդ հիվանդությամբ։

Բոլորովին վերջերս նոր բացահայտում են արել նաև Լոնդոնի համալսարանական քոլեջի (UCL) գիտնականները։ Նրանց անցկացրած հետազոտությունները ցույց են տվել, որ կլիմայի փոփոխության՝ օդի ջերմաստիճանի բարձրացման հետևանքով աշխարհում մահացածությունը կավելանա 1,5 անգամ։

Մասնագետներն այս եզրահանգմանը եկել են՝ ուսումնասիրելով Անգլիայում և Ուելսում վերջին տարիներին գրանցված եղանակային պայմաններն ու մահվան վիճակագրությունը, ապա այդ ցուցանիշները համեմատելով վերջին 100 տարվա ընթացքում կլիմայի փոփոխության տվյալների հետ։

Ըստ գիտնականների՝  եղանակային արտակարգ երևույթները՝ շոգ, երաշտ և այլն, շատ ավելի հաճախ են դիտարկվելու, դրանք  ընդգրկելու են Երկիր մոլորակի այլ տարածքներ ևս։ Նման դինամիկան հանգեցնելու է մահվան ցուցանիշների 75 տոկոս աճի՝ այն դեպքում, եթե մոլորակի վրա ջերմաստիճանը տարեկան բարձրանա միջինը 3 աստիճանով։

Գիտնականների կանխատեսումների համաձայն՝ այդ դեպքում կավելանա նաև թոքերի և սրտանոթային հիվանդությունների առաջացման ռիսկը, իսկ եթե Երկիր մոլորակում ջերմաստիճանը բարձրանա 6 աստիճանով, ապա մահացածությունը կավելանա 2,75-ից 3 անգամ։

2022 թվականի փետրվարին մեկ այլ ուսումնասիրություն էլ անցկացրել են Կոլումբիայի համալսարանի գիտահետազոտողները։  Նրանք պնդում են, որ Հյուսիսային Ամերիկայում գրանցված երաշտը, որն սկսվել է  21-րդ դարասկզբից և շատ ավելի մեծ մասշտաբների է հասել 2021 թվականին, վերջին 1 200 տարվա ընթացքում եղած ամենամեծ երաշտն է։

Նման ցուցանիշներն, ըստ հետազոտողների, ավելի են մեծացնում հավականությունը, որ կլիմայի փոփոխության հետևանքների վերաբերյալ ամենավատ կանխատեսումներն անգամ կարող են իրականություն դառնալ։