Յուվենիլ իդիոպաթիկ արթրիտ. Տեղեկություններ երեխաների բուժման արդյունավետ միջոցների մասին

Aysor.am-ը շարունակում է Յուվենիլ իդիոպաթիկ արթրիտին (ՅԻԱ) նվիրված հրապարակումների շարքը։ Այդ շարքին հետևելով՝ դուք կծանոթանաք այս հիվանդության առաջացման պատճառներին, ախտանշաններին, դրսևորման տարբեր ձևերին, հիվանդության տեսակներին, բուժման և խնամքի առանձնահատկություններին։

Այս հրապարակման մեջ կխոսենք Յուվենիլ արթրիտ ունեցող երեխաների բուժման համար առավել օգտագործվող ստերոիդային կամ հորմոնալ դեղերի մասին։

Յուվենիլ արթրիտ ունեցող երեխաների բուժման մեջ առավել հաճախ օգտագործվող դեղերից են նաև ստերոիդային կամ հորմոնալ դեղերը, որոնք այլ կերպ կոչվում են կորտիկոստերոիդներ։ Կորտիկոստերոիդները դրանք քիմիական նյութերի մեծ խումբ են, որոնք արտադրվում են մարդու օրգանիզմում: Այսպիսի կամ դրանց շատ նման նյութեր կարող են արտադրվել արհեստական ճանապարհով և օգտագործվել տարբեր հիվանդությունների, այդ թվում և մանկական ռևմատիկ հիվանդությունների բուժման նպատակով:

Կորտիկոստերոիդները չափազանց հզոր և արագ ազդող հակաբորբոքային միջոցներ են, որոնք ազդում են իմուն համակարգի վրա բավականին բարդ մեխանիզմով: Նրանք հաճախ օգտագործվում են հիվանդի մոտ վիճակի արագ լավացում ստանալու նպատակով, մինչև զուգահեռ նշանակված մյուս դեղերը կհասցնեն ազդել: Բացի իմունաճնշիչ և հակաբորբոքային ազդեցություններից, նրանք մասնակցում են օրգանիզմի այլ պրոցեսներում ևս, մասնավորապես՝ սիրտանոթային համակարգի գործունեության, ստրես ռեակցիայի, ջրի, ճարպերի և շաքարի փոխանակությանը, արյան ճնշման կարգավորմանը և այլն: Բուժական ազդեցություններից բացի, նրանք ունեն նաև նշանակալի կողմնակի ազդեցություններ, մասնավորապես երկարաժամկետ օգտագործման դեպքում: Ուստի շատ կարևոր է, որ երեխան գտնվի նման հիվանդությունների վարման սկզբունքներին և կորտիկոստերոիդների կողմնակի ազդեցություններին տեղյակ ու դրանց նվազեցման հարցում փորձառու մասնագետի հսկողության տակ:

Կորտիկոստերոիդները կարող են նշանակվել համակարգային (խմելու կամ ներերակային ներարկման) կամ տեղային եղանակներով (հոդի կամ մաշկի մեջ ներարկման, աչքի կաթիլների ձևով՝ ուվեիտի ժամանակ): Դեղաչափը և ներմուծման ուղին որոշվում են՝ կախված հիվանդության տեսակից և ծանրությունից: Բարձր դեղաչափերն ազդում են շատ արագ և ուժեղ: Խմելու ձևով հաբերը լինում են տարբեր դեղաչափերի՝ այսինքն դեղի պարունակությունը նրանցում տարբեր է:

Կրկին հիշեցնում ենք, որ Յուվենիլ Արթրիտի բուժումը պետք է իրականացվի միայն համապատասխան մասնագետի կողմից։ Կորտիկոստերոիդների նշանակումը, դեղաչափի ընտրությունը, ընդունման հաճախականությունը և տևողությունը որոշվում է բացառապես բուժող բժշկի կողմից։ Ոչ մի դեպքում չի թույլատրվում օգտագործել կորտիկոստերոիդները առանց բժշկի նշանակման։

Բժշկի կողմից կորտիկոստերոիդները կարող են նշանակվել ամենօրյա ընդունման հաբերի ձևով՝ շարունակաբար, հիվանդությունը ճնշելու համար։

Ծանր դեպքերում կարող է բուժումն սկսվել բարձր դեղաչափերով, որը տրվում է ներերակային ներարկման ձևով, սովորաբար օրը մեկ անգամ, մի քանի իրար հաջորդող օրերի ընթացքում՝ հիվանդանոցային բուժման պայմաններում: Երբեմն, երբ խմելու ձևով ընդունած դեղի ներծծումը որևէ պատճառով դժվարացած է, կարող են նշանակվել ամենօրյա ցածր դեղաչափերով ներերակային ներարկումներ: Երկար ազդող կորտիկոստերոիդների (այսպես կոչված դեպո-ձևերի) ներարկումը անմիջապես բորբոքված հոդերի մեջ (ներհոդային ներարկումներ) արթրիտի բուժման տարբերակներից մեկն է:

Դեպո կորտիկոստերոիդների ակտիվ ազդող ստերոիդային մասը կապված է փոքր բյուրեղների վրա. հոդի մեջ ներարկելուց հետո դրանք բաշխվում են հոդի խոռոչի ներքին մակերեսի վրա և երկար ժամանակի ընթացքում ձերբազատում են բուն կորտիկոստերոիդը` դրանով իսկ ապահովելով երկարատև հակաբորբոքային ազդեցություն: Այնուամենայնիվ, ազդեցության տևողությունը տարբեր հիվանդների մոտ տարբեր է, հաճախ շաբաթներից մինչև ամիսներ: Ներարկումը կարելի է կատարել միանգամից մի քանի հոդերում՝ օգտագործելով տեղային անզգայացման անհատական զուգորդումներ (օր. մաշկն անզգայացնող քսուկ կամ սփրեյ), տեղային անզգայացում, սեդացիա կամ ընդհանուր անզգայացում՝ կախված ներարկվող հոդերի քանակից և հիվանդի տարիքից:

Կորտիկոստերոիդները ունեն բավականին արտահայտված կողմնակի ազդեցություններ, որոնք կարելի է բաժանել երկու խմբի․ կողմնակի ազդեցություններ, որոնք առաջանում են բարձր դեղաչափերի երկարատև օգտագործումից և ազդեցություններ, որոնք առաջանում են դեղի ընդունումը կտրուկ դադարեցնելուց։ Եթե կորտիկոստերոիդները օգտագործվում են շարունակաբար մեկ շաբաթից ավելի, դրանց ընդունումը չի կարելի միանգամից դադարեցնել, քանի որ դա կարող է առաջացնել ծանր խնդիրներ: Այս խնդիրներն առաջանում են այն պատճառով, որ արհեստականորեն սինթեզված պրեպարատի ընդունման ընթացքում օրգանիզմի սեփական ստերոիդների արտադրությունը ճնշվում է և դրսից պրեպարատի ներմուծումը միանգամից դադարեցնելիս առաջանում է ստերոիդ հորմոնների անբավարարություն օրգանիզմում:

Կորտիկոստերոիդների արդյունավետությունը, ինչպես նաև կողմնակի ազդեցությունների առաջացումը և ծանրության աստիճանն անհատական են և դժվար է դրանք կանխատեսել: Կողմնակի ազդեցությունները սովորաբար կախված են դեղաչափից և ներմուծման ձևից, օրինակ՝ օրվա մեջ միևնույն դեղչափի ընդուման դեպքում այն օրվա ընթացքում մի քանի ընդունման բաժանելիս կողմնակի երևույթների ի հայտ գալու հավանականությունն ավելի բարձր է, քան այդ նույն դեղաչափը օրը միայն մեկ անգամ միանվագ ընդունման պայմաններում:

Հիմնական նկատելի կողմնակի երևույթներն են՝ արտահայտված քաղցի զգացողությունը, որը հանգեցնում է քաշի ավելացման և մաշկի վրա սպիտակավուն գծերի՝ ստրիաների առաջացման: Շատ կարևոր է, որ երեխաները պահպանեն լավ բալանսավորված դիետա՝ ճարպերի և քաղցրի ցածր պարունակությամբ և թելիկների բարձր պարունակությամբ, որն օգնում է կարգավորելու քաշի ավելացումը: Դեմքի վրա ակնեի առաջացումը կարելի է կարգավորել տեղային մաշկային միջոցների օգտագործումով: Հաճախ առաջանում են քնի խանգարումներ, ինչպես նաև տրամադրության փոփոխություն՝ սովորաբար նյարդայնության, անվճռականության զգացողություններ: Կորտիկոստերոիդների երկարատև օգտագործման դեպքում հաճախ առաջանում է նաև աճի հապաղում: Երեխաների մոտ այս կարևոր կողմնակի ազդեցությունից խուսափելու նպատակով բժիշկները գերադասում են նշանակել կորտիկոստերոիդները կարճ ժամանակով և նվազագույն դեղաչափերով:

Կորտիկոստերոիդների կողմից իմուն համակարգի ընկճման հետևանքով թուլանում է ինֆեկցիաների նկատմամբ օրգանիզմի դիմադրողականությունը` պատճառ դառնալով ինֆեկցիաների ավելի հաճախակի առաջացման և ավելի ծանր ընթացքի: Իմունաճնշիչ բուժում ստացող երեխաների մոտ ծանր է ընթանում ջրծաղիկը, այդ պատճառով անհրաժեշտ է շտապ դիմել բժշկի, եթե երեխայի մոտ ի հայտ են եկել այդ հիվանդության նշանները կամ եթե տեղեկացել եք, որ երեխան սերտ շփում է ունեցել ջրծաղիկով հիվանդի հետ: Կախված իրավիճակից` երեխային նման պարագայում կատարվում է ջրծաղիկի վիրուսի դեմ հակամարմինների ներարկում կամ նշանակվում է հակավիրուսային դեղեր։ Կողմնակի ազդեցությունների մի մասը հնարավոր է գնահատել միայն հիվանդի հետազոտության միջոցով, քանի որ դրանք տեսանելի չեն: Դրանք են՝ ոսկրերի միներալների նվազումը՝ (օստեոպորոզ). սրա հետևանքով ոսկրը դառնում է ավելի փխրուն և հեշտությամբ կոտրվում է: Օստեոպորոզը կարելի է հայտնաբերել և գնահատել հատուկ հետազոտման միջոցով, որը կոչվում է ոսկրի դենսիտոմետրիա:

Համարվում է, որ Կալցիումի (օրվա ընթացքում մոտավորապես 1000մգ) և Վիտամին Դ-ի բավարար քանակներով ընդունումը կարող է դանդաղեցնել օստեոպորոզի առաջացումը: Աչքերի կողմից կողմնակի ազդեցությունները ներառում են կատարակտը և ներակնային ճնշման բարձրացումը (գլաուկոմա): Եթե զարգանում է արյան ճնշման բարձրացում՝ հիպերտենզիա, կարևոր է պաշտպանել դիետա աղի ցածր պարունակությամբ: Արյան մեջ հնարավոր է շաքարի պարունակության բարձրացում, ընդհուպ մինչև ստերոիդային շաքարախտի առաջացում. այս պատճառով կարևոր է շաքարի և ճարպի ցածր պարունակությամբ սննդի ընդունումը: Ստերոիդների ներհոդային ներարկումները հազվադեպ են առաջացնում կողմնակի ազդեցություններ:

Դրանցից են դեղի արտաթափանցումը՝ մաշկի տեղային ատրոֆիայի կամ կալցինոզի առաջացումով: Ստերոիդների ներարկումներով պայմանավորված ինֆեկցիայի ռիսկը նվազագույն է (10,000-ից մեկը, երե կատարվում է անփորձ բժշկի կողմից):

Կորտիկոստերոիդները կարող են օգտագործվել բոլոր ռևմատիկ հիվանդությունների՝ այդ թվում Յուվենիլ իդիոպաթիկ արթրիտի ժամանակ։ Դրանց օգտագործման նպատակն է կանգնացնել սուր բորբոքային պրոցեսն ինչպես ամբողջ օրգանիզմում, այնպես էլ հոդերում։ Դրանք սովորաբար օգտագործվում են հնարավորինս կարճ ժամանակահատվածում և նվազագույն դեղաչափերով:

Հետևեք մեր հրապարակումներին և ծանոթացեք Յուվենիլ արթրիտի բուժման մեջ կիրառվող դեղերին, ինչպես նաև վերականգնողական միջոցառումներին։