Երակների վարիկոզ լայնացում. բարդությունները, բուժումը. ներկայացնում է անոթային վիրաբույժ, բ.գ.թ. Արամ Խաչատրյանը

Ստորին վերջույթների վարիկոզ հիվանդությունը ենթամաշկային երակների ախտաբանական լայնացումն է, ժամանակակից ամենատարածված հիվանդություններից է. մինչև ծննդաբերությունը կանանց 40 տոկոսը, իսկ մայրացած կանանց 80 տոկոսն ունի երակների վարիկոզ լայնացում, տղամարդկանց դեպքում՝ 30-40 տոկոսը, Aysor.am-ի հետ զրույցում ասում է  «Նորմեդ» բժշկական կենտրոնի անոթային վիրաբուժության ծառայության ղեկավար, բժշկական գիտությունների թեկնածու, ԵՊԲՀ դասախոս Արամ Խաչատրյանը։

«Վարիկոզ հիվանդությանն արժանացել ենք մեր ուղղահայաց դիրքի պատճառով. չորքոտանիները վարիկոզ երակներ չունեն։ Երակների ֆիզիոլոգիական լայնացում դրսևորվում է բոլորի մոտ, օրինակ՝ տաք միջավայում՝ լոգարանում, ենթամաշկային երակները լայնանում են, սառը օդին վերականգնվում են։ ֆիզիոլոգիական լայնացում-նեղացումը դարձելի է,  կարգավորում է նյարդային համակարգը։ Երակների վարիկոզ լայնացումը անդարձելի է, հարաճուն է։ Հիվանդությունը նահանջ չունի, լավագույն դեպքում կարող է կանգնել կամ դանդաղ զարգանալ»։

Դրսևորումները

Առաջին փուլում հիվանդությունն արտահայտվում է արտաքին փոփոխություններով, եթե այս շրջանում բուժում չի նախաձեռնվում, արյան շրջանառության խաթարմամբ առաջանում են այտուցներ՝ հիմնականում ոտքի ստորին հատվածում, եթե այս փուլում ևս բուժում չի արվում, այտուցը կարող է տարածվել, բարձրանալ վեր։ Հաջորդիվ զարգանում են մաշկի սնուցման խանգարումներ՝ մաշկաբորբ, վերքեր, քոր, ալերգիաներ, տրոֆիկ խոց, առաջանում են դժվար լավացող, խիստ ցավոտ, ինֆեկցվող վերքեր։ Հիվանդության բարդություններ՝ արյունահոսություն և տրոմբ կարող են դրսևորվել հիվանդության անգամ վաղ փուլում,-ասում է Արամ Խաչատրյանը։

Բարդություններից բժիշկն առանձնացնում է նաև արյունահոսությունը,  երբ երակի պատերն այնքան են լայնանում, որ ցանկացած միկրոտրավմայից (մոծակի խայթոցից, քորելուց, ինքնըստինքյան) պատռվում են երակի պատերը, սկսվում է արյունահոսություն կամ եթե մաշկը չի վնասվում, երակն է պատռվում, առաջանում է արյան զեղում (արյունը կուտակվում է մաշկի տակ)։

Վտանգավոր բարդություններից են թրոմբոզները. հիվանդ երակի մեջ արյունը մակարդվում է և այդ մակարդուկը արյան հոսքի հետ կարող է ոտքերից միգրացվել դեպի սիրտ, ապա թոքային զարկերակ՝ առաջացնելով բարդ, երբեմն մահացու հետևանքներ։

Հիվանդության ընթացքը

Քանի որ ոտքերում արյունն ընթանում է ներքևից վերև, բնությունը երակների մեջ ստեղծել է փականներ, որ բացվում են միայն դեպի սիրտ, հակառակ հոսքն արգելափակվում է։ Գիտությանը դեռ անհայտ պատճառով փականներից մեկը հիվանադանում է կամ բնածին չի լինում, և այդ փականի գոտում առաջանում է արյան հետհոսք՝ դեպի ներքև։ Հիվանդ փականից ներքև փականն անընդհատ հարվածի տակ գտնվելով վնասվում է, այդպիսով արյունը հոսում է դեպի ներքև. հիվանդությունը վերևից իջնում է դեպի թաթ, հնարավոր է նաև լայնակի տարածում՝ աճուկից դեպի ազդր՝ տեսականորեն ընդգրկելով ամբողջ ոտքը։  

Բժշկական գիտությունների թեկնածու Արամ Խաչատրյանն ասում է՝ հիվանդության առաջացման պատճառները հայտնի չեն, հայտնի են հիվանդության զարգացմանը նպաստող գործոնները։

Սեռը. էստրոգենները (իգական հորմոնները) անոթ լայնացնող են, ի տարբերություն տեստոստերոնի՝ տղամարդկանց հորմոնների։ ժառանգականությունը ևս նպաստող գործոն է.  եթե մինչև 30 տարեկան չծննդաբերած կինն ունի երակի վարիկոզ լայնացում, դիտարկվում է ժառանգական գործոնը։

Բարձրակրկունկները չարաշահելը, ազդրերը սեղմող տաբատներ հագնելը, բարձր ջերմաստիճանը չարաշահելը (արևայրուք, շոգեբաղնիք), ավելորդ քաշը, ինչպես նաև հորմոնալ պրեպարատները՝ հակաբեղմնավորիչները, նույնպես նպաստում են վարիկոզի խորացմանը, նաև առաջացնում են թրոմբոզներ։

Քչաշարժությունը, ոտքերը երկարատև կախած, մի դիրքում աշխատելը նպաստում է հիվանդության զարգացմանը։ Կարևոր է պայքարը փորկապության դեմ. ոտքերի երակների արյունը լցվում է որովայն, ապա սիրտ։ Եթե որովայնում փորկապության հետևանքով առաջանա բարձր ճնշում, ապա դա նույնպես կարող է նպաստել երակների լայնացման։ Երակների պատերի համար դրական են ֆլավոնոիդները՝ բուսական ծագման սպիտակուցները։

Հիվանդության զարգացմանը նպաստող գործոններից է նաև հղիությունը. մեծացող արգանդը սեղմում է կոնքի երակները, դժվարացնում ոտքից դեպի սիրտ արյան հոսքը։

Բուժումը

Լայնացած երակը փոքրացնել, առողջացնել հնարավոր չէ, վարիկոզի բուժման համար նախատեսված պրեպարատները ոչ թե բուժում են հիվանդությունը, այլ մեղմում են սիմպտոմները (այտուց, ծանրության զգացում, քոր, ոտքերի հոգնածություն), ինչպես նաև ամրացնում են առողջ երակները՝ դանդաղեցնելով հետագա հիվանդացումը, ասում է Արամ Խաչատրյանը։

Ամեն ոտքում կա մի քանի հարյուր երակ, եթե դրանցից տասը հիվանդանում են, գործընթացը դադարեցնելու համար պետք է ձերբազատվել այդ լայնացած երակներից։ Նախկինում հեռացվում էին կտրվածքների միջոցով, հիմա՝ ներանոթային (քիմիական և ջերմային եղանակով)։

Բժիշկն ասում է՝ զարգացած երկրներում վարիկոզի դեպքում կատարվող տասը միջամտությունից յոթը լազերային է. արվում է տեղային անզգայացմամբ, միջամտությունից րոպեներ հետո հնարավոր է վերադառնալ ակտիվ առօրյային։ Կարծիքը, թե լազերային միջամտության դեպքում հիվանդությունը կրկնվում է, ճիշտ չէ, ավելին՝ վիճակագրությունը հակառակի մասին է վկայում։

Երակների վարիկոզ լայնացման դեպքում թույլատրելի է միջին ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունը. քայլելը լավ է, վազելը՝ այնքան էլ չէ։ Միջամտությունից հետո ֆիզիկական ակտիվության որևէ հակացուցում չկա։  

«ԿՅԱՆՔԻ ՈՐԱԿ» բաժնի գործընկեր՝ «ԴԵՐԺԱՎԱ-Ս» ընկերություն։