Ձմեռային դեպրեսիա. Ինչպե՞ս ազատվել սեզոնային տհաճ ախտանիշներից

Ձմեռային դեպրեսիան սեզոնային աֆեկտիվ խանգարում է, որի ժամանակ տեղի են ունենում դեպրեսիվ շարքի և ճանաչողական ֆունկցիաների հուզական խանգարումներ: Ձմեռային դեպրեսիան դրսևորվում է անսպասելիորեն. Առավոտյան տրամադրության անկում, աշխատանքի գնալու ցանկության բացակայություն, քնի և ուտելու ուժգին ցանկություն:

Այս վիճակը կարող է առաջանալ ցանկացած տարիքում, սակայն հաճախ առաջին դրսևորումները նկատվում են 18-ից 30 տարեկանում։ Չբուժված դեպրեսիան կարող է հանգեցնել բարդությունների՝ ինքնասպանության վարք և մտքեր, սոցիալական մեկուսացում, կախվածության զարգացում (ալկոհոլ, թմրանյութեր), աշխատանքի կամ ուսման հետ կապված խնդիրներ:

Գիտնականները համոզված են, որ ձմեռային դեպրեսիվ խանգարումների առաջացումը ուղղակիորեն կապված է ցերեկային ժամերի տևողության նվազման հետ։ Ամռանը և գարնանը մարդու ցանցաթաղանթը ստանում է անհրաժեշտ քանակությամբ պայծառ արևի լույս, որն իր հերթին խթանում է սերոտոնինի արտադրությունը, որը պատասխանատու է լավ տրամադրության համար և միևնույն ժամանակ արգելափակում է մելատոնինի արտադրությունը։

Ձմռանը մարդու ուղեղում ավելացել է քնի հորմոնի մելատոնինը, որը հանգստացնող ազդեցություն ունի օրգանիզմի վրա՝ առաջացնելով քնկոտություն և անտարբերություն։

Այս խանգարումն ունեցող անհատների մոտ դրսևորվում են մի շարք ախտանիշներ, որոնցով բնութագրվում է ձմեռային դեպրեսիվ շրջանը։

Այսպիսով, ձմեռային դեպրեսիայի ամենատարածված ախտանիշները հետևյալն են՝

հուսահատություն, մեղքի և անարժեքության զգացում, ճնշված տրամադրություն, ծուլություն, դժբախտության զգացում, ինքնագնահատականի անկում, դրական հույզեր զգալու ունակության բացակայություն,

լարվածության և անհանգստության մակարդակի բարձրացում, դյուրագրգռություն,

հիշողության խանգարում, անվճռականություն, կենտրոնանալու դժվարություն, ինտելեկտուալ գործունեության նվազում,

քնի խանգարումներ, ցերեկային ժամերին լրացուցիչ քնի անհրաժեշտություն, վաղ կամ դժվար արթնացում,

ցերեկային ժամերին առողջության վատթարացում՝ ապատիա, էներգիայի կորուստ, վերջույթների ծանրության զգացում,

սթրեսային իրավիճակներին դիմակայելու անկարողություն,

չափից շատ ուտելու, քաղցր մթերքների (քաղցրավենիք և ալյուրի արտադրանք), ալկոհոլի ցանկություն,

մարսողական խանգարումներ, լիբիդոյի նվազում, հոդացավ, իմունիտետի նվազում և դիմադրողականության անկում վարակիչ հիվանդությունների նկատմամբ,

երիտասարդության և մանկության սոցիալական վարքագծի փոփոխություններ,

հաղորդակցությունից խուսափում, կոնֆլիկտ առաջացնող վարքագիծ, այլ անհատների հետ շփվելու դժվարություն, կարեկցանքի նվազում:

Ձմեռային դեպրեսիայի ախտանիշները հաճախ կրկնվում են ամեն ձմեռ՝ սկսած նոյեմբերի վերջին և շարունակվում մինչև մարտ, անհետանում գարնան գալստով։ Այն տեղի է ունենում կամ աստիճանաբար կամ կտրուկ հիպերակտիվության և հիպոմանիայի ֆոնին։

Առաջին տարբերակում նկատվում են տրամադրության կտրուկ հանկարծակի փոփոխություններ, կամ հիպերակտիվության կարճատև շրջաններ։ Երկրորդ դեպքում տեղի է ունենում ձմեռային դեպրեսիվ խանգարման ախտանիշների աստիճանական անհետացում՝ առանց տրամադրության փոփոխության։

Ախտանիշների անհետացման արագությունը կախված է գարնանային արևի լույսի ինտենսիվությունից:

Գոյություն ունի նաև ձմեռային դեպրեսիայի լատենտ (քողարկված) ձև, որն ավելի մեղմ է արտահայտվում, սակայն տհաճության զգացողությունն, այնուամենայնիվ, առկա է։

Ձմեռային դեպրեսիայի հիմնական բուժումը լուսաթերապիան է, քանի որ դրա առաջացման պատճառը լույսի բացակայությունն է։

Լույսի թերապիայի կուրսը միջինում տևում է մինչև երկու շաբաթ։ Սեանսների ընթացքում կարելի է գրել, կարդալ, խոսել հեռախոսով, զբաղվել ցանկացած այլ գործունեությամբ, բայց մեկ պայմանով՝ լույսը պետք է ընկնի աչքերի ցանցաթաղանթին։

Պայծառ լույսը ճնշող ազդեցություն կունենա քնի հորմոնի արտազատման վրա՝ դրանով իսկ մեծացնելով երջանկության հորմոնի՝ սերոտոնինի արտադրությունը:

Ըստ ուսումնասիրությունների արդյունքների՝ պարզվել է, որ բուժման արդեն երրորդ օրը դրական ազդեցություն է նկատվում։ Իսկ ձմեռային դեպրեսիայի բուժման ավարտին մարդն իրեն կրկին կենսուրախ ու եռանդուն է զգում։ Մասնագետները խորհուրդ են տալիս լուսային թերապիայի օգտագործումը նաև որպես կանխարգելիչ բուժում ձմեռային սեզոնին, երբ մարդն արևի լույսի պակաս է զգում։

Բացի լուսային թերապիայից, նյարդաբանները խորհուրդ են տալիս քայլեք ամեն օր, հատկապես ցրտաշունչ, բայց արևոտ օրերին, ֆիզիկական ակտիվ վարժություններ կատարել, վերահսկել ձեր սննդակարգը, որը պետք է հարստացված և հավասարակշռված լինի, քնել նորմայի սահմաններում։

Նպատակահարմար կլինի ժամանակն անցկացնել ընկերների, հարազատների հետ, ինքներդ ձեզ շրջապատել պայծառ իրերով և առարկաներով, խուսափել մռայլ երանգներ ունեցող հագուստից։

Եվ վերջապես, ունենալ սիրելի հոբբի, որը կօգնի կենտրոնանալ ցանկացած իրավիճակում և հաղթահարել սթրեսն ու սպառնացող վտանգները։

«ԿՅԱՆՔԻ ՈՐԱԿ» բաժնի գործընկեր՝ «ԴԵՐԺԱՎԱ-Ս» ընկերություն։