21/12/2022 20:00
Քնի կարևորությունը մարդու կյանքում և որակը պայմանավորող գործոնները
Քունը մեր կյանքի մեկ երրորդն է կազմում՝ 25-30 տարի. մարդկության պատմության մեջ նման ժամանակահատվածում սերունդներ են փոխվում։
Այնուամենայնիվ, մենք շատ ավելի քիչ ենք ուշադրություն դարձնում քնելուն, քան արթնությանը: Մենք այնքան էլ լավ չենք պատկերացնում, թե ինչ է կատարվում մարմնի հետ գիշերը, հավատալով, որ այն պարզապես «հանգստանում է»: Հաճախ հիվանդությունը և ինքնազգացողության վատթարացումը չենք կապում անբավարար քնի հետ:
Գիշերը մարմինը հսկայական աշխատանք է կատարում, որն ազդում է բոլոր կենսական համակարգերի վրա: Ահա քնի գործառույթներից մի քանիսը.
Քնի ժամանակ տեղի է ունենում հիշողությունը ժամանակավոր պահեստից (հիպոկամպուս) դեպի ուղեղի կեղև փոխանցելու գործընթացը։ Ընդհանուր առմամբ քունն օգնում է մեր ուղեղին բարելավել սովորելու, հիշելու, տրամաբանելու և ընտրություն կատարելու մեր կարողությունը: Որոշ գիտնականներ կարծում են, որ արթնության ժամանակ ստեղծված նյարդային կապերի բեռնաթափումն ու վերաբաշխումը քնի հիմնական գործառույթն է. հակառակ դեպքում որոշ ժամանակ անց նեյրոնները կդադարեն նոր կապեր ստեղծել:
Ուղեղը նաև մաքրվում է օքսիդատիվ պրոցեսների թունավոր արտադրանքներից: Մարմնի մնացած մասում լիմֆատիկ համակարգը կատարում է կոյուղու դեր: Այն ուղեղին չի հասնում, ուստի մեկ այլ համակարգ, որը կոչվում է գլիմֆատիկ, այստեղ կատարում է նույն գործառույթը. խորը քնի ժամանակ ուղեղի հյուսվածքները սնվում և մաքրվում են ողնուղեղային հեղուկով լվանալով։
Քունը լրացնում է իմունային համակարգի զինանոցը՝ օգնելով դիմակայել վարակներին։ Զարմանալի չէ, որ նրանք, ովքեր տառապում են քնի պակասից, ավելի հաճախ են մրսում: Առողջ քունը նպաստում է արյունաստեղծմանը և հակազդում աթերոսկլերոզի զարգացմանը։ Քնի ժամանակ առաջանում է աճի հորմոնի սեկրեցիայի գագաթնակետ։
Քունը ազդում է նյութափոխանակության վրա՝ կարգավորելով ինսուլինի հավասարակշռությունը և արյան մեջ գլյուկոզայի շրջանառությունը, կարգավորում է ախորժակը` նվազեցնելով իմպուլսային հակումները, օգնելով առողջ սննդի ընտրություն կատարել և վերահսկել մարմնի քաշը: Բավարար քունը աջակցում է աղիների առողջ միկրոֆլորան:
Սրտանոթային համակարգի վիճակը նույնպես կախված է պատշաճ քնից. այն իջեցնում է արյան ճնշումը և պահում սիրտը գերազանց վիճակում։
Քունը նաև գործում է որպես անվճար հոգեթերապիա։ Արթնության ժամանակ ուղեղի բջիջներում ադենոզինի ավելցուկ է կուտակվում, որն էներգիայի անընդհատ արտադրության արդյունք է։ Ադենոզինը կարևոր դեր է խաղում բազմաթիվ կենսաքիմիական գործընթացներում: Ի թիվս այլ բաների, այն ունակ է դանդաղեցնել նեյրոնների միջև ազդանշանների փոխանցումը, որը մենք ընկալում ենք որպես քնկոտություն։
Մեր մարմինը այնքան էլ լավ հարմարված չէ քնի ռեժիմի հանկարծակի փոփոխություններին: Օրվա ընթացքում ընդունված սննդի քանակն ու բաղադրությունը կարող է ազդել քնի որակի վրա:
Երկու օրվա ընթացքում ածխաջրերով հարուստ, ցածր յուղայնությամբ դիետան նվազեցնում է գիշերային խորը քնի քանակը: Սակայն սնունդը չափազանց լայն թեմա է, որը ազդում է մարմնի բազմաթիվ այլ համակարգերի վրա, որոնք կարող են անուղղակիորեն ազդել քնի ընթացքին:
«ԿՅԱՆՔԻ ՈՐԱԿ» բաժնի գործընկեր՝ «ԴԵՐԺԱՎԱ-Ս» ընկերություն։
