Հոգեբանական դրության ազդեցությունը հիվանդությունների ընթացքի վրա. Հոգեսոմատիկա

Շատ բժիշկներ և հոգեբաններ համոզված են, բոլոր հիվանդությունները մշտապես ունենում են երկու հիմնական պատճառ՝ ֆիզիոլոգիական և հոգեբանական:

Թեմայի շուրջ Aysor.am-ը զրուցել է հոգեբան Մերի Հարությունյանի հետ՝ պարզելու, թե ինչ կապ կա մարդու հոգեբանական և ֆիզիոլոգիական վիճակի միջև։

«Ցանկացած հիվանդություն մարդու ողջ անհատականության խնդիրն է՝ բաղկացած ոչ միայն մարմնից, այլև մտքից, զգացմունքներից ու հույզերից։ Բժիշկները ևս քաջ գիտակցում են, որ բժշկական բուժման արդյունավետությունը մեծապես կախված է հիվանդի՝ վերականգնման նկատմամբ հավատից և բժիշկների նկատմամբ վստահությունից», - ասաց հոգեբանը:

Մասնագետի խոսքով, գոյություն ունի հիվանդությունների մի ամբողջ դաս, որոնց դեպքում հոգեբանական պատճառները առանձնահատուկ կշիռ և որոշիչ նշանակություն ունեն։ Նման հիվանդություններն առանձնացնելու համար  բժիշկները հոգեբանների հետ հատուկ տերմին են ստեղծել՝ հոգեսոմատիկա կամ հոգեսոմատիկ հիվանդություններ։

Հոգեսոմատիկ հիվանդություններն այն հիվանդություններն են, որոնց առաջացման և ընթացքի մեջ որոշիչ դեր են խաղում հոգեբանական պատճառները՝ սթրեսը, բացասական մտքերն ու հույզերը, ներքին կոնֆլիկտները, ինչպես նաև այլ հոգեբանական գործոններ:

ԱՀԿ-ի տվյալներով՝ բժիշկներին այցելած բոլոր հիվանդների մեջ հոգեսոմատիկ հիվանդների տոկոսը տատանվում է 38%-ից մինչև 42%:

«Նույնիսկ սովորական մրսածությունը կամ գրիպը, որով մարդը հաճախ է հիվանդանում, կարող է ունենալ նաև հոգեբանական բաղադրիչ։

Ժամանակակից աշխարհում սթրեսն է այն հիմնական պատճառը, որը իսկապես կարելի է անվանել «հիվանդության թիվ մեկ պատճառ»: Ժամանակակից մարդու կյանքը, հատկապես եթե նա ապրում է մեծ քաղաքում, ուղղակի բաղկացած է շարունակական սթրեսից»,-ասաց մեր զրուցակիցը։

Մասնագետն այն կարծիքին է, որ սթրեսի մեջ, ինքնին, վատ բան չկա. այն պարզապես որոշակի ֆիզիոլոգիական վիճակ է՝ մոբիլիզացիայի վիճակ, հոգեկանի և մարմնի «բարձր զգոնություն»՝ ի պատասխան անբարենպաստ պայմանների:

Բժիշկներն ու հոգեբաններն այն կարծիքին են, որ սրտանոթային համակարգը և մարսողական օրգանները ամենից շատ տուժում են քրոնիկական սթրեսից:

Առողջության վրա այդ հույզերի ազդեցության սկզբունքը գրեթե նույնն է, ինչ որևէ վնասվածքի կամ վարակի առկայությունն օրգանիզմում։

«Մեր մարմնի համար ցանկացած հույզ իսկական իրադարձություն է՝ արյան ճնշումը փոխվում է, արյան հոսքը վերաբաշխվում է, մարմնի տարբեր մասերում մկանային տոնուսը, շնչառության ռեժիմը և շատ այլ պարամետրեր՝ փոխվում։ Եվ ամենավտանգավոր հույզը չարձագանքված հույզն է։

Բացասական հույզերի երկարատև փորձառությունը վնասակար է առողջությանը, սակայն երկար ժամանակ զսպելը և զգացմունքները ճնշելը ևս ոչ պակաս վնասակար է առողջության համար, քանի որ յուրաքանչյուր չարտահայտված, ճնշված հույզ գնում է «ներս» կամ սոմատիզացվում»,- ասաց Մերի Հարությունյանը

Այսպիսով, ըստ բազմաթիվ ուսումնասիրությունների, սեփական ագրեսիային համարժեք և լիարժեք արձագանքելու անկարողությունը, գոնե արտահայտված դժգոհության կամ քննադատության տեսքով, զգալիորեն մեծացնում է, օրինակ, պեպտիկ խոցի ռիսկը։

Հոգեբանի խոսքով, որքան վատ է մարդը գիտակցում և հասկանում իր հույզերը, այնքան մեծ է դրանց սոմատիզացիայի և տարբեր հոգեսոմատիկ հիվանդությունների վերածվելու վտանգը։

«Խոսքը հոգեբանական գրագիտության և ներհայեցման անհրաժեշտության մասին է. կենսականորեն կարևոր է ճանաչել և հասկանալ սեփական զգացմունքները, որպեսզի առավելագույնի հասցնեք դրանց դրսևորման և արտահայտման շրջանակը ձեզ շրջապատող աշխարհում: Նման հմտությունները երաշխավորված «աճ» են մեր ֆիզիկական առողջության համար»,- ասաց նա:

Ճիշտ հոգեբանական վերաբերմունքը շատ կարևոր է ոչ միայն այն պատճառով, որ մարմինը ինչ-որ կերպ վերականգնում է իմունային համակարգը, դառնում ավելի պաշտպանված, այլև այստեղ կարևոր դեր է խաղում վերականգնման հստակ պարամետրը, որը մարդն ինքն է մշակում։ Այս նպատակն օգնում է հիվանդին ճիշտ իրականացնել բժշկի կողմից նշանակված բոլոր միջոցառումները։

Հոգեբանը նշեց, որ հոգեբանական ճիշտ վերաբերմունքը, անհատի վերականգնման դրվածքը, շրջակա միջավայրի փոփոխվող պայմաններին հարմարվելու մեխանիզմների որոնումը առողջության պահպանման անտեսանելի, բայց հզոր զենք են,  լիարժեք կյանքի գրավականը։

«ԿՅԱՆՔԻ ՈՐԱԿ» բաժնի գործընկեր՝ «ԴԵՐԺԱՎԱ-Ս» ընկերություն։