20/03/2023 20:27
Նստակյաց ապրելակերպի հետևանքով առաջացող հիվանդություններ. Որո՞նք են և ինչպե՞ս են արտահայտվում
Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունն ահազանգում է նստակյաց կյանք վարող մարդկանց սպառնացող հիվանդությունների բարձր ռիսկերի մասին, որը հայտնի է հիպոդինամիա (հունարեն՝ «նվազեցված ակտիվություն») գիտական անվանմամբ։
Անվանումն արդեն իսկ բացահայտում է երևույթի ֆիզիոլոգիական դրսևորումը ՝ հենաշարժական ապարատի և նյարդային համակարգի նվազեցված ակտիվությունը, ինչը հանգեցնում է մկանների ատրոֆիայի և ողնաշարի ծանրաբեռնվածության մինչև 40% աճի:
Վիճակը հանգեցնում է դեֆորմացիաների, ողերի և միջողնային սկավառակների դուրս գալուն։ Անոթային տոնուսի նվազման հետ մեկտեղ ուղեղի արյան մատակարարումը կարող է վատթարանալ՝ հանգեցնելով անդառնալի հետևանքների։
Անուղղակի ազդեցություն է ունենում սրտի և արյան անոթների վրա. ծայրամասային արյան անոթների տոնուսը, որոնք գտնվում են մկանային զանգվածում և սրտում, նվազում է, ընտելանալով ցածր անոթային դիմադրությանը, նվազեցնում է արտամղված արյան ծավալը և ճնշումը, որը պահպանում է արյան հոսքը: Այս ամենը հանգեցնում է ներքին օրգանների արյան պերֆուզիայի նվազմանը։
Վերոհիշյալ բոլոր ֆիզիոլոգիական փոփոխությունները կարող են հանգեցնել կոնկրետ հիվանդությունների, որոնցից շատերը ոչ միայն բարդացնում են կյանքը, այլ իսկապես սպառնում են նրան:
Ամենատարածվածներից են՝
Հեմոռոյ,
արգանդի վզիկի հետ կապված խնդիրներ,
միջողնաշարային ճողվածք,
ստորին վերջույթների երակների վարիկոզ լայնացում,
նյութափոխանակության համախտանիշ, որն առաջին հերթին դրսևորվում է ավելորդ քաշով և սրտանոթային հիվանդություններով,
աղիքների և աղեստամոքսային տրակտի օրգանների հիվանդություններ՝ կապված դրանց տոնայնության հետ՝ գրգռված աղիքի համախտանիշ, դիսֆագիա, ինչպես նաև աղիների ուռուցքաբանական հիվանդություններ,
թոքերի քրոնիկ օբստրուկտիվ հիվանդություն,
անքնություն, անհանգստության խանգարումներ։
Հեմոռոյի դեպքում, որպես կանխարգելիչ միջոց, հնարավոր է օգտագործել հակահեմոռոյային աթոռներ, բարձեր և նստատեղեր, ֆիզիկական թերապիայի վարժությունների հատուկ հավաքածու։
Ամենատարածված խնդիրներից են նաև ողնաշարի տարբեր մասերի և հարակից մկանների հետ կապված խնդիրները:
Բժիշկները նույնիսկ հատուկ տերմին են ներմուծել՝ «համակարգչային պարանոց», համակարգչային մոնիտորի մոտ մշտական աշխատանքի ժամանակ դրա վրա մեծ ծանրաբեռնվածության արդյունքում։ Միջողային սկավառակների ճողվածքը և ողնաշարերի ելուստները դարձել են երիտասարդների՝ նյարդաբաններին և նյարդավիրաբույժներին դիմելու ամենատարածված պատճառներից մեկը:
Սկզբում խորհուրդ է տրվում դիմել նյարդաբանի՝ ուղեկցող սուր մկանային-տոնիկ համախտանիշից ազատվելու համար։ Բայց եթե խնդիրները մշտական են դարձել, ապա հիվանդությունները շտկելու համար արդեն անհրաժեշտ են օրթոպեդի և նյարդավիրաբույժի խորհրդատվություն։
Ստորին վերջույթների երակների վարիկոզ լայնացումը ևս, ինչպես նշվեց ավելի վաղ, առաջանում է ստորին վերջույթների մկանների տոնուսի նվազման և, համապատասխանաբար, երակների մկանային պատի տոնուսի նվազման պատճառով։ Տեսողականորեն այն առաջին հերթին դրսևորվում է զգալի ընդլայնումով, ոտքերի վրա սաֆենոզ երակների նախշի դեֆորմացմամբ, դրանց խտացմամբ, երբեմն բորբոքումով՝ ընդհուպ մինչև խոցերի և արյունահոսության առաջացում։
Սկզբում այս փոփոխությունները հանգեցնում են միայն կոսմետիկ թերությունների, սակայն առաջադեմ փուլերում դրանք կարող են կրել թրոմբոէմբոլիայի, ծանր արյունահոսության և շրջակա հյուսվածքների նեկրոզների վտանգ:
Սրտանոթային հիվանդությունները վերը նշված փոփոխություններով զարգանում են արագ, դրանցից ամենասարսափելին են սիրտը սնուցող անոթների օբստրուկտիվ աթերոսկլերոտիկ ախտահարումները՝ քրոնիկ կորոնար համախտանիշը և սրտամկանի ինֆարկտի դրա սուր ձևը, ուղեղի անոթների աթերոսկլերոտիկ ախտահարումները, թրոմբոցիկ խանգարումը և դրանցից արյունահոսություն։
Եթե կա լաբորատոր պարամետրերից մեկի բարձրացում (գլյուկոզա և խոլեստերինի մակարդակ), անհրաժեշտ է դիմել սրտաբանի, թերապևտի և էնդոկրինոլոգի:
Կանխարգելումը խիստ ոչ սպեցիֆիկ է՝ ներկայացնելով բավարար ֆիզիկական ակտիվություն, քաշի կառավարում և դեղերի ժամանակին նախաձեռնում՝ խնդիրների առաջընթացը կանխելու համար:
Նստակյաց կյանքից առաջացող հիվանդությունների կանխարգելումը պարզ է, բայց միևնույն ժամանակ դժվար. կարողանալ փոխել ինտելեկտուալ գործունեությունը, ժամանակին ճանաչել սթրեսը և թույլ չտալ, որ ուղեղը ծանրաբեռնվի առօրյայով։
«ԿՅԱՆՔԻ ՈՐԱԿ» բաժնի գործընկեր՝ «ԴԵՐԺԱՎԱ-Ս» ընկերություն։