Ապրիլի 2-ը՝ Աուտիզմի իրազեկման համաշխարհային օր. Գրագետ մոտեցումն ու ժամանակին ախտորոշումը՝ նպաստավոր պայմանների ստեղծման գրավական

Աուտիզմի իրազեկման համաշխարհային օրը սահմանվել է ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի որոշմամբ և 2008 թվականից սկսած ամեն տարի նշվում է ապրիլի 2-ին: Այս ամսաթվի նպատակն է ընդգծել աուտիզմով և աուտիզմի սպեկտրի խանգարումներ ունեցող մարդկանց օգնելու և նրանց կյանքի որակը բարելավելու անհրաժեշտությունը:

Աուտիզմը նյարդային զարգացման խանգարում է, որն արտահայտվում է կյանքի առաջին երեք տարիների ընթացքում։ Այս հիվանդությունը ախտորոշվում է երեք ախտանիշի առկայության դեպքում՝ սոցիալական փոխազդեցության բացակայություն, փոխադարձ հաղորդակցության խանգարում, սահմանափակ հետաքրքրություններ և վարքի կրկնվող ռեպերտուար։ .

Ի լրումն մանկական աուտիզմի ախտորոշման, հատուկ ուշադրություն է դարձվում աուտիզմի սպեկտրի խանգարումներին, որոնք միավորում են նմանատիպ պայմանների բոլոր տարբերակները, որոնց դեպքում կան ավելի մեղմ նշաններ և ախտանիշներ:

Աուտիզմով մարդկանց որոշակի հատված ունի նորմալ ինտելեկտ, հաճախ աուտիզմով մարդիկ զարմանալի կարողություններ ունեն տեսողական ընկալման, հիշողության, երաժշտական ​​ականջի, մաթեմատիկայի և այլ գիտությունների բնագավառում։ Աուտիզմ ունեցող որոշ մարդիկ հայտնվում են արվեստի մեջ՝ աշխարհին նայելու իրենց անսովոր ձևի պատճառով:

Աուտիզմով յուրաքանչյուր մարդ յուրահատուկ է իր դրսևորումներով: Երբ երեխան մեծանում է, ամենից հաճախ աուտիզմի ախտանիշները սկսում են անհետանալ կամ ավելի քիչ արտահայտված լինել, բայց շատ դեպքերում դրանք որոշ չափով նկատելի են մնում։

Նախադպրոցական տարիքը մանկական աուտիզմի ամենաընդգծված, «դասական» դրսևորումների շրջանն է։

Երեք տարեկանում վերջապես ձևավորվում են համախտանիշի տարբեր խմբերի հիմնական գծերը՝ նեգատիվիզմ, տարօրինակ տպավորություններով զբաղվածություն, փոխազդեցության կազմակերպման ծայրահեղ դժվարություններ և կոշտ կարծրատիպեր։

Ախտանիշների հաջորդ խումբը հաղորդակցության խանգարումն է: Աուտիզմով շատ երեխաներ սկսում են խոսել շատ ավելի ուշ, քան մյուսները և կարող են չօգտագործել ժեստերը:

ԱՍՀ-ի ախտորոշման համար անհրաժեշտ ախտանիշների երրորդ խումբը վարքագծի, խաղերի և հետաքրքրությունների ինքնատիպությունն է, սահմանափակումը և կարծրատիպային լինելը: Աուտիզմով շատ երեխաներ խաղում են խաղալիքների հետ անսովոր ձևերով (օրինակ՝ դրանք անընդմեջ դասավորելը կամ տարածելը), կարող են հաճախակի կրկնվող գործողություններ կատարել, հետաքրքրվել արտասովոր առարկաներով և շարժվել տարօրինակ ձևերով, օրինակ՝ ձեռքերը թափահարել, տեղում օրորվել։

Ախտանիշների մեկ այլ ընդհանուր խումբ կապված է ընկալման առանձնահատկությունների հետ։ Աուտիզմով երեխաները կարող են շատ զգայուն լինել և դժվար թե հանդուրժեն որոշ սենսացիաներ՝ աղմուկ, երաժշտություն, թարթող լույսեր, հագուստի հպում, հոտեր և այլն, որոնք մյուսների ինտենսիվությամբ բավականին հարմար են համարում:

Գերզգայունությունը կարող է դրսևորվել բոլոր տեսակի գործողություններով, բայց երբեմն այն վերաբերում է միայն որոշակի կոնկրետ գրգռիչներին։ Այս պատճառով աուտիզմով երեխաներին կարող են շատ դժվար գտնել նոր իրավիճակում կամ միջավայրում: Որքան շատ լինեն շուրջը տարբեր խթաններ, այնքան մեծ է հավանականությունը, որ երեխան չի դիմանա նման ծանրաբեռնվածությանը և կկորցնի իր նկատմամբ վերահսկողությունը:

Աուտիզմը, ինչպես ոչ մի այլ հիվանդություն, շրջապատված է բազմաթիվ առասպելներով, առեղծվածի և անսովորության նրբերանգներով: Աուտիզմի մասին ճշմարիտ տեղեկատվությունը պետք է հանգեցնի նրան, որ ընտանիքները կգնան անմիջապես մասնագետների մոտ և կշարժվեն բավականին բարդ, բայց ճիշտ ճանապարհով՝ առանց ժամանակ և նյարդեր վատնելու։

Ժամանակին ուղղորդումը հոգեկան առողջության ոլորտի մասնագետներին, ախտորոշումն անհրաժեշտ է առաջին հերթին երեխայի հետագա արդյունավետ վերականգնման ծրագիր որոշելու համար։ Կարևոր է հիշել այն փաստը, որ աուտիզմը և աուտիզմի սպեկտրի խանգարումները մի քանի հիվանդություններ են, որոնք ունեն նմանատիպ ախտանիշներ, և, հետևաբար, չի կարող լինել վերականգնողական մի մոտեցում և մեկ բուժում, որը կօգնի աուտիզմի սպեկտրի խանգարում ունեցող բոլոր հիվանդներին:

Նման փոփոխականության պատճառով վերականգնողական մոտեցումը պետք է լինի հնարավորինս անհատական, և դրան հասնելը նույնիսկ մեկ երեխայի համար մեծ համատեղ ջանքեր է մի շարք մասնագետների և երեխայի ծնողների համար։

«ԿՅԱՆՔԻ ՈՐԱԿ» բաժնի գործընկեր՝ «ԴԵՐԺԱՎԱ-Ս» ընկերություն։