02/05/2023 18:35
Ինչո՞ւ դոլարի փոխարժեքի անկման պարագայում ապրանքների գները չեն իջնում. Տնտեսագետը` գնաճի ռիսկերի մասին
Կենտրոնական բանկի նախագահ Մարտին Գալստյանն այսօր հայտարարել է, որ աշխարհաքաղաքական լարված իրավիճակով պայմանավորված, աճող անորոշությունների միջավայրում համաշխարհային և ներքին տնտեսական ակտիվության ապագա հեռանկարների և գնաճի ռիսկերը պահպանվում են բարձր մակարդակում :
Տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանի խոսքով՝ գնաճի ռիսկերը մեր երկում պայմանավորված են և՛ արտաքին, և՛ ներքին գործոններով։
«Օրինակ, հիմա արտաքին շուկայում կա ճիշտ հակառակ գործընթացը՝ առանձին ապրանքնատեսակների մասով գնանկումներ․ ցորենի, նավթի մասով: Անցած տարի գազի գինը հասել էր 3000 եվրոյի, իսկ հիմա 500 եվրոյի շրջանակներում է: Այսինքն, անցած տարվա համեմատ առկա է էներգակիրների գների նվազում համաշխարհային շուկայում, ինչպես նաև մի շարք պարենային ապրանքների դեպքում է այդպես», Aysor.am-ի հետ զրույցում ասաց տնտեսագետը։
Պարսյանի խոսքով՝ այս ամենին զուգահեռ ԱՄՆ կառավարությունը վերավինանսավորման տոկոսադրույքն է շարունակաբար բարձրացնում՝ դրանով փորձելով զսպի գնաճը:
«Իսկ ահա Հայաստանի ներքին պայմաններում դա դոլար-դրամ փոխարժեքն է, որը շարունակում է արժևորվե,լ և եթե ԿԲ-ն ոչինչ չաներ էլ, այդ արժևորված դրամը կզսպեր գնաճը ներկրվող ապրանքների մասով: Սա առաջին գործոնն է։
Իսկ մյուս գործոնն այն է, որ մարդիկ ՌԴ-ից եկող գումարները այստեղ չեն ծախսում։ Այսինքն՝ դրանք ինչպես գալիս, այդպես էլ գնում են: Մեծ կուտակումներ այդ մասով ՀՀ-ում չկա և պահանջարկ էլ չկա շուկայում:Եթե դիտարկենք առևտրի ոլորտը, ապա կտեսնենք, որ մանրածախ ոլորտը շատ չնչին աճ է գրանցել, հիմնական աճը մեծածախ առևտրի դեպքում է, որը հիմնականում վերարտահանումն է »,- ասաց Սուրեն Պարսյանը:
Տնտեսագետի պնդմամբ՝ ակնհայտ է, որ մարդկանց կենսամակարդակի վրա գնաճը մեծ ազդեցություն է ունենում․ հատկապես նրանց վրա, ովքեր իրենց եկամուտի մեծ մասը ծախսում են զուտ սնունդ ձեռք բերելու համար.«Սննդի դեպքում ունենք բարձր գնաճ, և այդ բարձր գնաճը պահպանվում է այս տարի: Իսկ դրա պատճառներից մեկը մեր գյուղոլորտի անցած տարվա անկումն է և այս տարվա առաջին եռամսյակի շատ համեստ աճն է՝ 1 տոկոսի շրջանակում »:
Սուրեն Պարսյանի դիտարկմամբբ՝ դրամի արժևորման պարագայում ապրանքների գները պետք է էապես նվազեին, սակայն դա տեսանելի չէ։ «Հիշում եք՝ երբ դոլարի փոխարժեքը բարձրանում էր, խանութների դարակներում ժամ առ ժամ ապրանքների գները բարձրանում էին, բայց հիմա ոչ մի նման փոփոխություն չենք տեսնում: Բայց դրան զուգահեռ, ԿԲ-ն շարունակում է թանկ փողի քաղաքականությունը և վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը բարձր է պահում՝ 10.75 տոկոս, որով փորձում է զսպել գնաճի մակարդակը: Նկատենք, որ այս գնաճն ի հաշիվ տնտեսական ակտիվության է»,- նշեց նա։
Հայաստանում երկնիշ տնտեսական աճը, ըստ տնտեսագետի, հիմնականում պայմանավորված է շինարարությամբ, առևտրի և ծառայության ոլորտներով: Ինչ վերաբերում է հիփոթեքին և անշարժ գույքի ոլորտում տիրող իրավիճակին, ապա 2022-ի առաջին եռամսյակի համեմատ նկատելի է առք ու վաճառքի նվազում՝ մոտավորապես 15 տոկոսի սահմաններում:
«Անշարժ գույքի շուկայում գները շատ բարձր են և գնորդները չեն շտապում գնումներ կատարել, իսկ վաճառողներն էլ չեն շտապում էժանացնել, մտածում են՝ կարող է հետագայում պահանջարկն ավելանա: Երկրորդն գործոնն էլ այն է, որ ռուսների գալով՝ շուկայում բնակարանների մեծ պահանջարկ ստեղծվեց, և դրանով բարձրացան, օրինակ, վարձակալությունների գները: Սակայն հետագայում, երբ նրանք գնացին, դրանց գներն իջան:
Օրինակ՝ կառավարությունը 300 շենքի թույլտվություն է տվել և դրանց կառուցման դեպքում մենք շուկայում ունենալու ենք բավականին լուրջ խզում: Այսինքն, շուկայում մոտավորապես 47 հազար բնակարան կհայտնվի, բայց այդքան պահանջարկ չկա: Եթե ֆորսմաժորային իրավիճակներ չլինեն և այլ մարզերից մարդկանց չբերեն այստեղ բնակեցնելու, ապա այլ պարագայում այդ բնակարանների վաճառքն անհնարին է: Եվ այս դեպքում շինարարները բավականին մեծ ռիսկի տակ են մտնում, քանի որ հնարավոր է կառուցեն ու չկարողանան վաճառել »,-ասաց տնտեսագետը։
