Հիմա բոլորս կարող ենք սուպերհերոս դառնալ. սուպերհերոսի առաքելությունն էր իրենց աշխարհը փրկել, մեր գործն Արցախը փրկելն է. Ազատ Ադամյան

Արցախի միակ փաբի՝ «Բարդակ»-ի սեփականատեր Ազատ Ադամյանն Aysor.am-ի հետ զրույցում ասում է՝ փաբը չի գործի այնքան ժամանակ, քանի դեռ չի վերականգնվել Մայր Հայաստանի հետ կապը։ Համարում է, որ ճանապարհը հնարավոր է բացել միայն Արցախի ու Մայր Հայաստանի  համատեղ ջանքերով. ո՛չ Արցախը, ո՛չ ՀՀ-ն միայնակ չեն կարող ճանապարհը բացել։

«Պակաս հավանական չեմ համարում նաև պատերազմի միջոցով ճանապարհը բացելը, կան մարդիկ, որ հավատում են դրան, կան, որ չեն հավատում։ Ես հավատում եմ, չեմ ասում, որ այդ պատերազմը վաղն է լինելու, բայց պատրաստվել է պետք դրան։ Եթե ուզում ենք այս իրավիճակը հօգուտ մեզ հանգուցալուծվի, մեր սրտով լինի, պետք է պատրաստ լինենք երկարաժամկետ շրջափակման։ 90-ականներին երկու տարի ամբողջապես շրջափակված ենք եղել, մարդիկ սարերով-ձորերով են կարողացել կենսական ապրանքներ բելեր՝ այն էլ չնչին քանակությամբ։ Հիշում եմ՝ փոքր էի, երբ մի օր հայրիկիս ընկերը մեզ համար շաքար էր բերել, այդ օրը տոն դարձավ։ Ես այդ ամենը մի անգամ արդեն տեսել եմ՝ վատթար տարբերակով, գիտեմ, որ այս վիճակը հաղթահարելի է»։

Պայքարից չնահանջելու համար Ազատը կարևորում է Ադրբեջանի տեղադրած անցակետով չանցնելը, ադրբեջանցիներին անձնագիր ցույց չտալը, այդ անցակետը չլեգիտիմացնելը։

«Ես պատրաստ եմ հասկանալ և հասկանում եմ այն մարդկանց, որոնք առողջական ծանր խնդիրների պատճառով Երևան հասնելու համար ստիպված են լինում անցնել անցակետով, բայց որևէ դեպքում չեմ կարող ընկալել մարդկանց, որ առողջական հարցերի պատրվակով Երևան են գնում, այդ մարդիկ դժվարացնում են մեր գործը»։

Ազատի գնահատմամբ՝ Արցախում մեծամասնությունը պատրաստ է դիմակայել, մարդիկ կան, որ զրկված են իրենց զավակների շիրիմներին այցելելու հնարավորությունից, կան նաև մարդիկ, որ առողջական լրջագույն խնդիրներով հրաժարվում են անցակետով անցնելուց, իրենց համար պատվի հարց է ադրբեջանցիներին անձնագիր ցույց չտալը։

Ազատը համոզված է՝ շրջափակված Արցախում էլ հնարավոր է արժանապատիվ կյանքով ապրել, պարզապես պետք է շարունակաբար աշխատել։ «Ֆորեսթ հաբ»-ի տարածքն Ազատը առանց վճարի տրամադրում է մարդկանց, որ կազմակերպում են ռազմահայրենասիրական, ուսուցողական միջոցառումներ։ Ազատը վճռական է իր որոշման մեջ՝ «Բարդակ» փաբն առայժմ չի գործելու։

«Բլոկադայի սկզբում որոշել էի, որ փաբը պետք է դարձնեմ կարի արտադրամաս, որ կտորից տոպրակներ կարեինք ու վերացնեինք պլաստիկ տոպրակների ներկրումն Արցախ, նաձախեռնությունը աջակցության չարժանացավ, բայց հիմա էլ պատրաստ եմ փաբի տարածքը տրամադրել նմանատիպ նախագիծ կյանքի կոչելու համար»։

Ազատն ասում է՝ հետպատերազմյան Արցախին փաբ պետք էր, բայց ներկա վիճակի Արցախին՝ ոչ։ Հետպատերազմյան Արցախում ուրիշ տրամադրություն ունեինք, մենք մտածում էինք, որ ամեն ինչ ունենք կորցրածը վերադարձնելու համար, հետո հասկացանք, որ ոչինչ էլ չունենք։ Հետպատերազմյան Արցախում մենք Հայաստան ունեինք, հիմա դա էլ չունենք, դա հասկացա այն ժամանակ, երբ մի գիշերվա ընթացքում ՀՀ գրանցում ունեցող զինծառայողներին դուրս բերեցին Արցախից։

Ազատն ասում է՝ երկու տարի կորցրել ենք, ցանկալի է, որ շրջափակումն անմիջապես պատերազմից հետո լիներ, որ մարդիկ ավելի շուտ ուշքի գային, սթափվեին։

Հարցին՝ հիմա Արցախում մարդիկ առանց այն էլ լարված են ապրում, ինչպե՞ս պետք է այդ լարվածությունը թոթափել՝ պատասխանում է՝ աշխատելով, անդադար աշխատելով, ինչպես որ ես եմ անում, թող հողի հետ աշխատեն։

Հարցնում եմ՝ ինչպե՞ս է հաջողվում անընդհատ նոր նախագծեր սկսել, դրանք համապատասխանեցնել իրավիճակին, ասում է՝ դրա համար առանձնահատուկ ուժ պետք չէ, պարզապես ցանկություն է պետք, բայց դրա համար նախ ինքդ քեզ պետք է փոխես։

Հանկարծ Ազատի հետ հեռախոսազանգն ընդհատվում է, երկրորդ զանգին Ազատն ասում է՝ հոսանքն ու կապն անջատվեցին, հասկացա, որ արդեն ժամը 11-ն է։ Ասում է՝ օրվա ժամն արդեն կռահում են հովհարային անջատումներով։ Հարցնում եմ՝ այդ պայմաններում հե՞շտ է մանկահասակ երեխայի մեծացնել, ասում է՝ որդուս մեծացնում եմ այնպես, ինչպես կուզեի, որ ինձ մեծացնեին։ «Մինչև շրջափակումը երեխային քնեցնելիս լույս էինք վառ թողնում, շրաջափակումից հետո, երբ հասկացանք, որ երկար է տևելու, կնոջս բացատրեցի, որ լույս պետք չի վառ թողնել։ Հիմա երեխան քնում է առանց լույսի։ Չգիտեմ՝ որոշ ժամանակ հետո կինս երեխայիս հետ որտեղ է ստիպված լինելու քնել, գուցե, նկուղու՞մ, որտեղ լույս չի լինելու, դրա համար նախապես երեխային պետք է պատրաստել դրան։ Որդուս նաև ժամանակ առ ժամանակ լվացնում եմ սառը ջրով։ Ես, երբ փոքր էի, պայմաններ չկային տաք ջրով լվացվելու, սառը ջրով էի լվացվում, որևէ խնդիր չեմ տեսնում, որ մեծ տարիքում էլ սառը ջրով լվացվեմ։ Բոլոր դժվարությունները հաղթահարելի են, եթե հավատում ես նպատակներիդ արդարացիությանը»։

Ազատը վստահ է՝ եթե մարդկանց նորից հավատ ներշնչեն, մարդիկ նորից ոտքի կկագնեն, կկրկնվի 88 թվականի զարթոնքը։

«90-ականների հաղթանակին արժանացել է այս նույն ժողովուրդը։ Հիմա մարդիկ հուսահատված են, համարում են, որ կորուստներն անդառնալի են, որովհետև հավատ չունեն։ Եթե մարդկանց նորից հավատ ներշնչենք, այս ժողովրդին կանգնեցնել չի լինի։ Ազատն ընդգծում է՝ այնուամենայնիվ, Արցախն առանց Մայր Հայաստանի չի կարող հաջողել, ասում է՝ վստահ է, որ հարցի հանգուցալուծումը սկսվելու է Արցախ-Սյունիք կապով։ Շատերը փոքր տարիքում երազել են սուպերհերոս դառնալու մասին, հիմա բոլորս ունենք սուպերհերոս դառնալու հնարավորություն, ինչպես սուպերհերոսների առաքելությունն էր իրենց աշխարհը փրկել, այնպես էլ մեր առաքելությունն է Արցախը փրկել»։

Ազատն ընդգծում է՝ մեջքն ուղղելու համար նախ պետք է արժեքները վերանայել, հատկապես կարևոր է հերոսներին չարժեզրկել։ «Եթե հանկարծ մի օր գերեվարվեմ, ու ինձ այստեղ հերոս որակեն, ավելի լավ է՝ էլ չվերադառնամ։ Իմ ժողովուրդն ինձ համար հիմա էլ հերոս է, հերոս են բազմազավակ ընտանքիները, որ մի վայրկյան անգամ չեն մտածում Արցախը լքելու մասին, հերոս են ռազմական գործի մարդիկ, որ 90-ականներին միավորեցին մարդկանց, հաղթանակի տարան։

Մի նուրբ, զգայուն հարց կա, որի մասին էլ կուզեի բարձրաձայնել, պատերազմից հետո շատ երիտասարդ կանայք այրիացել են, ես կուզեի, որ եկեղեցին հորդորեր այդ կանանց նորից ամուսնանալ, զավակներ ունենալ, որովհետև հիմա մենք խնդիր ունենք մեր տեսակը փրկելու։ Եթե սերունդ չունենանք, կռվող էլ չենք ունենա, ի վերջո, տարածաշրջանում կդառնանք ճնշված փոքրամասնություն, ինքներս մեր ձեռքով էթնիկ զտում կանենք։ Ես իմ կնոջն էլ ասել եմ, եթե մի օր չլինեմ, անպայման նորից կամուսնանաս, բայց պայմանով, որ զավակներ ես ունենալու։ Իհարկե, կինս այդ մասին չի էլ ուզում լսել, բայց իրեն ով է հարցնողը (ծիծաղում է)»։