Արցախը դիմադրում է նաև կանանց շնորհիվ. մեր կանայք շատ ուժեղ են, հնարամիտ, քարից էլ մի բան կստեղծեն. Ծովինար Բարխուդարյան

Շրջափակված Արցախում դժվարությունների, դրանց հաղթահարման հնարավորությունների մասին Aysor.am-ը զրուցել է Արցախի Հանրային հեռուստաընկերության մեկնաբան Ծովինար Բարխուդարյանի հետ։

- Երբ նոյեմբերի 9-ից հետո Ստեփանակերտից հոլովակ-ուղերձով տուն կանչեցիք հայրենակիցներին, Ձեզնով հասկացա, որ Արցախը դեռ կանգուն է: Հիմա շրջափակված Արցախի համար ամենակարևոր ուղերձը ո՞րն եք համարում։

- Պատերազմի օրերին ինձ համար տարօրինակ էր, որ կանայք դուրս էին գալիս Արցախից, ես չէի հասկանում՝ ինչու էին գնում, կարծում էի, որ մինչև վերջ պիտի մնան։ Տարօրինակ էր, որ մեծ տարհանում կազմակերպվեց, ու մարդիկ հնազանդորեն գնացին։ Նոյեմբերի 9-ից հետո, երբ Ստեփանակերտից խնդրում էի, որ մարդիկ տուն վերադառնան, չգիտեի էլ՝ կարձագանքե՞ն, կգա՞ն, բայց գիտեի, որ չեմ ուզում մենակ մնալ մեր քաղաքում։ Ես ուզում էի, որ մարդիկ գան, տեր կանգնեն իրենց տներին, հարազատների շիրիմներին. բարեբախտաբար, շատ-շատերը վերադարձան։ Ինձ նամակներ էին գրում՝ եթե դուք մնալու եք, մենք կգանք, այդ բովանդակությամբ նամակներն ինձ ուժ տվեցին հավատալու, որ դեռ լավ է լինելու։

Հիմա շրջափակման, թշնամու ահռելի ճնշման պայմաններում շատ են հարցնում՝ կապրե՞ս Ադրբեջանի կազմում։ Ես չեմ էլ ուզում պատկերացնել Արցախն Ադրբեջանի կազմում։ Յուրաքանչյուր հայի համար և առաջին հերթին արցախահայի, գերխնդիր պիտի լինի Արցախը հայկական պահելը։  Մեր հողը մերն է։ Օտարները եկել, գնացել են, այս հողը հայկական է մնացել այն մարդկանց շնորհիվ, որոնք ամեն գնով կառչած են մնացել իրենց սրբություններին։ Համարում եմ՝ որքան էլ դժվար, անելանելի թվա դրությունը, մենք պիտի մնանք Արցախում։

- Հո՞ղ, թե՞ հաց. Դուք ասում եք՝ մենք ընտրում ենք հողը: Վայրի սպառողականության, գլոբալիզմի քարոզչության, թշնամու անմարդկային ճնշումների պայմաններում ինչպե՞ս է հաջողվում հայրենի հողից այդքան կառչած մնալ:

- Իսկ որտե՞ղ է լավ։ Արցախցիներն ասում են՝ ուրիշի լավը քեզ չեն տալու, դու քո լավի համար պիտի պայքարես։ Այս գիտակցմամբ պետք է ապրել՝ ինչքան էլ դժվար լինի․ մենք մեր տանն ենք, մեր հողում էլ պիտի մնանք։

Ես այլընտրանք ունեմ, կա հնարավորություն Արցախից դուրս ապրելու, բայց Արցախից դուրս ես կչորանամ. ծառն արմատներով է բերքատու, երբ կտրում ես արմատից, վերջ, այլևս կենսունակ չէ։ Ովքեր գնացել են այստեղից, թեև լավ են ապրում, բայց ամեն օր զանգում, լաց են լինում, թե չեն կարողանում Արցախից հեռու ապրել, կարոտը խեղդում է, բա դա կյա՞նք է. կյանք չէ։

Այն մարդիկ, որոնք կապված են Արցախին, կամ Արցախից են, բայց ստիպված, հարկադրաբար են հեռացել, ամեն օր ասում են՝ երանի ձեզ, որ Արցախում եք, Արցախից հեռու կյանք չկա։ Գիտեք, երևի գերբնական մի բան կա, որ այսքան կառչած ենք մեր հողից. սարերի մարդիկ պիտի սարերում ապրեն, սարերից հեռու շնչել չի լինում, օդ չկա։

- Այս ընթացքում շատուշատ արցախցիների հետ եմ զրուցել, բոլորից նույն ուղերձն եմ ստացել, որ գուցե ամեն ինչ այդքան ծանր չլիներ, եթե Մայր Հայաստանում այդքան անհաղորդ չլինեին Արցախի հոգսերին։ Դու՞ք էլ եք այդ կարծիքին, հնարավո՞ր է, որ այդքան հեշտ խաթարվեր Հայաստան-Արցախ-Սփյուռք եռամիասնությունը։

- Ինչքան տոնական միջոցառում է կազմակերպվել անցած տարիներին, գրեթե բոլորը ես էի վարում, չկար մի տեքստ, սցենար, որում գրած չլինեի՝ այս հաղթանակը ձեռք է բերվել Արցախ-Հայաստան-Սփյուռք եռամիասնությամբ։ Ես շատ կուզենայի, որ այդ Եռոտանին այսօր էլ ուժեղ լիներ, որ այդ արտահայտությունն այսօր էլ կենսունակ լիներ։

Չեմ ուզում հավատալ, որ Եռամիասնությունը գործեց միայն հաղթանակի դեպքում։ Թեև մեր հազարավոր հայրենակիցներ այս ամբողջ ընթացքում Արցախի կողքին են, բայց դա Հայաստանը չէ։ Հիմա մենք նույնիսկ Լեռնային Ղարաբաղ ենք դարձել. էլ Արցախ չկա՞, Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն չկա՞։ Թվում է՝ դրանք անկարևոր բաներ են, բայց այս ծանր պայմաններում մեզ ամեն ինչ խոցում է։

Հոգեբանական ճնշման պայմաններում օրվա ընթացքում մեկ-երկու ժամ ինքնախաբեությունը թույլատրելի է, որ վերականգնես ուժերդ ու շարունակես պայքարել, որովհետև անհնար է ամեն օր արթնանալ մտածումով, որ կարող է այսօր երեխայիդ համար նորմալ սնունդ չհայթայթես։ Եթե մեզ մեկ-երկու ժամ թույլատրելի է այդ ինքնախաբեությունը, ապա քիչ, թե շատ նորմալ պայմաններում ապրող մեր հայրենակիցների՝ ինքնախաբեությամբ զբաղվելը հասկանալի չէ, վտանգավոր է, կործանարար է։

Մենք պիտի հասկանանք, որ այս միջանցիկ պարտության հետ չպետք է համակերպվել։ Ի դեպ, իմ տեսած ո՛չ սպան, ո՛չ զինվորը չեն պարտվել, այն, ինչ ես իմ աչքով եմ տեսել, պարտություն չէր, ես հաղթելու կամք ու ոգի եմ տեսել։ Այնուամենայնիվ, այս փուլում պարտությունը դատավճիռ չէ, պայմանագրով խաղաղություն չի լինելու, որպեսզի տարածաշրջանում խաղաղություն լինի, պիտի հաղթեն հայերը։ Հաղթելու համար պետք է պատրաստվել պատերազմի, ինձ համար ընկալելի չէ, որ պարտված ժողովուրդը խաղաղության մասին է խոսում։ Մենք պետք է լրջորեն պատրաստվենք, մենք առանց Հայաստանի չենք կարող, իզուր չէ, որ արցախցիներն են Հայաստանին մայր ասում. զավակն առանց ծնողի չի կարող։ Եթե անգամ երիտասարդի ավյուն ունի, բայց չէ՞ որ փորձ չունի։

Ինձ չի հետաքրքրում միջազգային հանրության կարծիքը, ես ինձ շատ ավելի ապահով կզգամ, եթե Հայաստանն Արցախի թիկունքին լինի. ոչ թե մատաղ անի Արցախը, ասենք, Սյունիքը փրկելու համար, այլ Սյունիքը փրկելու համար պահի նաև Արցախը։

- Արցախի Հանրային հեռուստաընկերությանը հաջողվու՞մ է հաղթահարել տեղեկատվական շրջափակումը։

- Տեղեկատվական շրջափակումն էլ ժամանակի հետ զգալի է դառնում, գործընկերներս դժվարությամբ են հասնում նկարահանման վայրեր, վաղուց չենք կարողանում անմիջական կապ հաստատել շրջանների մեր հայրենակիցների հետ, եթերաժամանակը կրճատել ենք, բայց հոգ չէ, հեռուսատեսությունն ավելի ծանր պայմաններում է աշխատել։ Ի պատիվ իմ գործընկերների՝ պետք է ասեմ, որ մարտահրավերները հաղթահարվում են, այնպես որ, հարկ եղած դեպքում օգնում ենք հայաստանյան գործընկերներին։

- Ասում եք՝ երանի Արցախի Հանրապետության քաղաքացի երեխաներին պաշտպանելու բույր լիներ… ի՞նչ պիտի անեն մեծերը՝ սերունդներին նոր պատերազմ չթողնելու, ապրելու հայրենիք ժառանգելու համար:

- Այսօր պիտի պայքարենք, որ վաղը մեր երեխաները շրջափակման խնդիր չունենան։ Իմ երեխաներն անկախ երկրում են ծնվել, հնարավոր է, որ նաև իմ սխալների պատճառով է, որ երեխաս քանի ամիս է՝ չի կարողանում տուն գալ։ Ես ուզում եմ որքան հնարավոր է շուտ ուղղել իմ սխալները, մյուսներն էլ իրենցը պետք է ուղղեն, որ մեր երեխաները խաղաղ պայմաններում ապրեն, իսկ խաղաղություն լինելու է միայն մեր հաղթանակով։

- Պատերազմից հետո հարցազրույցներից մեկում ասել էիք՝ մենք թողեցինք մեր տղամարդկանց մեռնել, մենք որոշեցինք փրկվել։ Հիմա՝ շրջափակման, սողացող պատերազմի պայմաններում, կարծես, հենց կանանց անձնազոհության, դիմադրողականության շնորհիվ է, որ հաղթահարելի են դառնում շրջափակման հոգսերը։

- Մեր կանայք շատ ուժեղ են, շատ հնարամիտ, ամուր, և նաև դրա համար է, որ զարմացել էի, երբ պատերազմի օրերին շատերը գնացին։ Հիմա, որ տեսնեք, կհամոզվեք՝ ինչքան ուժեղ են արցախցի կանայք, նրանց հաջողվում է ամեն ինչ գտնել, ստեղծել, պիտի տեսնեք՝ ինչքան սիրուն են հագնվում, հարդարված են, ցանցե տոպրակներից մեկի մեջ մի քիչ կարտոֆիլ, մյուսի մեջ մի քիչ լոբի՝ քայլում են հեզաճկուն, անընդհատ լվացքներին եմ նայում՝ ճեփ-ճերմակ, այն դեպքում, որ լվացքի փոշի էլ չկա։

Ես կասեմ, որ Արցախը դիմադրում է հատկապես կանանց շնորհիվ։ Մեր կանայք այնքան հնարամիտ են, որ շուտով քարից էլ ինչ-որ բան կստեղծեն։ Եթե հիմա մեր քաղաքով օտար մեկը շրջի, չի էլ հասկանա, որ այդ խնամված, հարդարված կանայք ամեն օր ապրում են կենցաղային ահռելի խնդիրներով, օճառ ու լվացքի փոշի հայթայթելու հոգսով։ Ես հիացած եմ մեր մայրերի տոկունությամբ ու շնորհակալ եմ իրենց։ Երեկոներին այնքան սիրուն է Ստեփանակերտը, այստեղ այնքան շատ մարդ կա, որ թվում է՝ Փարիզում ես, նայում եմ՝ կարծեք մեծ քաղաքում լինեմ, կյանքի զգացումը նաև կանանց շնորհիվ է, որ Արցախում տիրապետող է՝ չնայած անմարդկային դժվարություններին։